Soạn bài Ý nghĩa văn chương - Ngữ văn 9 chân trời sáng tạo (Tập 1)

Hướng dẫn soạn bài Ý nghĩa văn chương – Ngữ văn 9 chân trời sáng tạo (Tập 1) chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Chuẩn bị đọc

Câu hỏi: (trang 37 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):

Khi thưởng thức một tác phẩm văn chương, em thu nhận được những gì?

Trả lời:

Khi thưởng thức một tác phẩm văn chương, em thu nhận được các cảm xúc và thông điệp mà tác giả đã truyền tải qua những trang viết đó.

Trải nghiệm cùng văn bản

Tưởng tượng: Tác giả kể câu chuyện ở đầu văn bản nhằm mục đích gì?

Trả lời:

Tác giả kể câu chuyện ở đầu văn bản nhằm mục đích dẫn dắt và giới thiệu về nguồn gốc của thi ca.

Suy luận: Xác định một số từ ngữ, câu văn thể hiện đánh giá chủ quan của người viết trong đoạn này.

Trả lời:

• Từ ngữ: “cũng có thể xem”, “ngay”, “sẽ”, “còn”,…
• Câu văn: “Văn chương sẽ là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn chương còn tạo ra sự sống. Vũ trụ này tầm thường, chật hẹp, không đủ thỏa mãn đối với tình cảm dồi dào của nhà văn?”; “Nếu có một người yêu Thúy Kiều còn nồng nàn hơn Kim Trọng, người ấy là Nguyễn Du và chính Nguyễn Du đã trao sự sống của mình cho thiếu nữ trong truyện.”
• Suy luận: Văn nhân, thi sĩ làm phong phú thêm cuộc sống con người bằng cách nào?

Trả lời:

Văn nhân, thi sĩ làm phong phú thêm cuộc sống con người bằng cách chiếu rọi thế giới qua lăng kính của thơ ca, biến những cảm xúc cá nhân thành cảm xúc chung của nhân loại, từ đó làm phong phú thêm thế giới tinh thần của con người.

Suy ngẫm và phản hồi

Nội dung chính: Văn bản “Ý nghĩa văn chương” thảo luận về vai trò và giá trị của văn chương trong đời sống. Tác giả làm rõ luận đề qua hai luận điểm: nguồn gốc chính của văn chương là lòng nhân ái và tình thương với mọi vật, và ý nghĩa của văn chương là gợi lên những cảm xúc cao đẹp và quý giá. Bài viết giúp người đọc hiểu sâu sắc hơn về cội nguồn và tầm quan trọng của văn chương, đặc biệt là cách văn chương tạo ra sự đồng cảm, tình yêu thương và mang lại ý nghĩa sâu sắc cho cuộc sống.

Câu hỏi 1 (trang 40 SGK Ngữ văn 9 Tập 1): Luận đề của văn bản là gì? Hãy xác định bố cục và luận điểm của văn bản theo gợi ý sau (viết vào vở):

Bố cục văn bản:
Luận điểm:

Phần 1: Từ đầu đến “lòng vị tha”
Nguồn gốc chính của văn chương là tình thương con người, tình thương muôn vật, muôn loài.

Phần 2: …

Trả lời:

Luận đề của văn bản là ý nghĩa của văn chương.

Bố cục văn bản:
Luận điểm:

• Phần 1: Từ đầu đến “lòng vị tha”
  Nguồn gốc chính của văn chương là tình thương con người, tình thương muôn vật, muôn loài.
• Phần 2: Từ “Văn chương gây cho ta … ý nghĩa sâu, rộng”
  Ý nghĩa của văn chương là khơi gợi những tình cảm đáng quý, đáng trân trọng.

Câu hỏi 2 (trang 40 SGK Ngữ văn 9 Tập 1):

Hãy vẽ sơ đồ biểu thị mối quan hệ giữa luận đề, luận điểm, lí lẽ, và bằng chứng trong văn bản. Những lí lẽ, bằng chứng trong phần 2 đã làm sáng tỏ luận đề ra sao?

Trả lời:

Sơ đồ biểu thị mối quan hệ giữa luận đề, luận điểm, lí lẽ, và bằng chứng trong văn bản là:

Những lí lẽ và bằng chứng trong phần 2 cho thấy các thi nhân và văn nhân qua các thế hệ đã góp phần phản ánh, tái hiện thế giới khách quan vào nghệ thuật văn chương, từ đó khơi gợi cảm xúc và tình yêu thương trong từng cá nhân, từng cộng đồng, góp phần tạo nên ý nghĩa của văn chương là làm đẹp cuộc sống và mang lại cho con người những ý nghĩa sâu sắc, rộng lớn.

Câu hỏi 3 (trang 40 SGK Ngữ văn 9 Tập 1): Lí lẽ và bằng chứng nào trong văn bản gây ấn tượng sâu sắc nhất với em? Hãy chia sẻ ấn tượng của bạn với các bạn.

Trả lời:

Lí lẽ: Văn nhân và thi nhân sử dụng văn chương để kích thích cảm xúc của con người, và bằng chứng: Những cảm xúc và tình cảm của thế hệ hiện tại đều được kế thừa và truyền lại từ những người xưa, được lấy cảm hứng từ thế giới thực và ghi lại trong văn bản. Điều này đã để lại ấn tượng sâu sắc với em vì nó giúp em nhận thức rõ hơn về giá trị và ý nghĩa sâu xa của văn chương.

Câu hỏi 4 (trang 40 SGK Ngữ văn 9 Tập 1):vNhận xét về cách trình bày vấn đề khách quan và chủ quan trong đoạn văn: “Làm trọn nhiệm vụ ấy … thiếu nữ trong truyện.”

Trả lời:

Trong đoạn văn này, người viết chủ yếu sử dụng cách trình bày vấn đề theo hướng chủ quan. Các câu văn đều thể hiện quan điểm, cảm xúc và thái độ của tác giả về vấn đề, với những lúc nhấn mạnh mạnh mẽ và những lúc dẫn dắt chậm rãi. Điều này tạo nên một sự trình bày chủ quan, phản ánh sự cảm nhận và suy nghĩ của tác giả về vấn đề đang được bàn luận.

Câu hỏi 5 (trang 40 SGK Ngữ văn 9 Tập 1): Hoài Thanh đã nói: “Trên quả đất này từ khi có loài người bao giờ vẫn núi non ấy, cây cỏ ấy, thế mà một người đời xưa với một người đời nay nào có trông thấy như nhau.” Em hãy đưa ra một ví dụ trong văn học thể hiện những cách nhìn khác nhau về cảnh thiên nhiên.

Trả lời:

Trong bài thơ “Ánh trăng” của Nguyễn Duy, ta có thể thấy sự thay đổi trong cái nhìn về thiên nhiên qua hình ảnh vầng trăng.

“Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỷ
…
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường.”

Những khổ thơ này cho thấy vầng trăng, mặc dù vẫn là cùng một thực thể, nhưng trong quá khứ là “tri kỷ” gắn bó và hiện tại chỉ là “người dưng qua đường”. Sự thay đổi trong cách nhìn về vầng trăng phản ánh sự thay đổi trong cảm xúc và mối quan hệ của con người với thiên nhiên theo thời gian.

Câu hỏi 6 (trang 40 SGK Ngữ văn 9 Tập 1): Trong bối cảnh hiện đại với nhiều vấn đề toàn cầu như dịch bệnh, sự bùng nổ của mạng xã hội, trí tuệ nhân tạo,… văn chương còn có giá trị và vai trò gì đối với chúng ta không? Em nghĩ sao về điều này? Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 150 chữ) thể hiện suy nghĩ của em về vấn đề này.

Trả lời:

Trong thời đại hiện nay, với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, mạng xã hội và trí tuệ nhân tạo, vai trò của văn chương càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Mặc dù chúng ta sống trong một thế giới đầy những đổi mới và tốc độ chóng mặt, nhưng văn chương vẫn là nguồn cung cấp cảm xúc sâu sắc và sự phản ánh tinh tế về đời sống con người. Trong khi công nghệ giúp chúng ta xử lý thông tin nhanh chóng, thì văn chương lại chạm đến những khía cạnh sâu thẳm của tâm hồn, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về bản thân và thế giới xung quanh. Nó cung cấp những giá trị tinh thần vững bậc, làm phong phú đời sống tinh thần và tạo dựng những kết nối bền vững mà công nghệ không thể thay thế.

Với những hướng dẫn soạn bài Ý nghĩa văn chương – Ngữ văn 9 chân trời sáng tạo (Tập 1) chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.