Soạn bài Hôm qua tát nước đầu đình - Sách Cánh Diều Lớp 11

Hướng dẫn Soạn bài Hôm qua tát nước đầu đình – Sách Cánh Diều Lớp 11 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Câu 1 (trang 33 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 1)

Đáp án D

Câu 2 (trang 33 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 1)

Đáp án C

Câu 3 (trang 33 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 1)

Đáp án A

Câu 4 (trang 34 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 1)

Đáp án C

Câu 5 (trang 34 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 1)

Trong hai dòng thơ đầu mỗi cảnh của bài ca dao “Hôm qua tát nước đầu đình”, thời gian, không gian và sự việc đều có những nét đáng lưu ý.

Cảnh 1:

• Thời gian: “hôm qua”
• Không gian: “tát nước đầu đình”
• Sự việc: “chiếc áo bỏ quên trên cành hoa sẽ”

Về thời gian, “hôm qua” là một thời điểm khá gần, gợi nhớ về một sự việc vừa mới xảy ra. Điều này khiến cho câu chuyện trở nên gần gũi, chân thực và dễ dàng gợi lên sự đồng cảm của người đọc.

Về không gian, “tát nước đầu đình” là một hoạt động thường nhật của người nông dân trong làng quê Việt Nam. Không gian này mang đến cho bài ca dao một nét đẹp bình dị, mộc mạc và đậm đà bản sắc dân tộc.

Về sự việc, “chiếc áo bỏ quên trên cành hoa sẽ” là một chi tiết đầy ý nghĩa. Nó thể hiện sự e ấp, ngại ngùng của chàng trai khi muốn tỏ tình với cô gái. Chàng trai không dám trực tiếp bày tỏ tình cảm của mình mà chỉ có thể thể hiện qua hành động vô tình bỏ quên chiếc áo. Đây là một cách tỏ tình đầy tinh tế và cũng rất đáng yêu.

Cảnh 2:

• Thời gian: “hôm nay”
• Không gian: “bến sông”
• Sự việc: “mình ra bến sông, em ra bến sông”

Về thời gian, “hôm nay” là thời điểm tiếp theo của câu chuyện. Sự kiện “hôm qua” đã qua đi, giờ đây chàng trai đang mong chờ được gặp lại cô gái ở “bến sông”. Điều này thể hiện sự chân thành và nồng nàn của chàng trai dành cho cô gái.

Về không gian, “bến sông” là một không gian quen thuộc của người dân quê. Không gian này mang đến cho bài ca dao một nét đẹp lãng mạn, trữ tình.

Về sự việc, “mình ra bến sông, em ra bến sông” là một chi tiết thể hiện sự đồng điệu trong tâm hồn của hai nhân vật. Cả hai đều mong muốn được gặp lại nhau, cùng nhau chia sẻ những tâm tư, tình cảm.

Nhìn chung, bối cảnh trong hai cảnh của bài ca dao “Hôm qua tát nước đầu đình” có những nét tương đồng và bổ sung cho nhau. Cả hai cảnh đều mang đến cho bài ca dao một nét đẹp bình dị, mộc mạc và đậm đà bản sắc dân tộc. Đồng thời, bối cảnh cũng góp phần thể hiện tâm trạng, tính cách và tình yêu của nhân vật trữ tình.

Cụ thể, bối cảnh của cảnh 1 thể hiện sự e ấp, ngại ngùng của chàng trai khi muốn tỏ tình với cô gái. Chàng trai không dám trực tiếp bày tỏ tình cảm của mình mà chỉ có thể thể hiện qua hành động vô tình bỏ quên chiếc áo. Đây là một cách tỏ tình đầy tinh tế và cũng rất đáng yêu.

Bối cảnh của cảnh 2 thể hiện sự chân thành và nồng nàn của chàng trai dành cho cô gái. Chàng trai đang mong chờ được gặp lại cô gái ở “bến sông”. Sự đồng điệu trong tâm hồn của hai nhân vật cũng được thể hiện qua chi tiết “mình ra bến sông, em ra bến sông”.

Tóm lại, bối cảnh trong bài ca dao “Hôm qua tát nước đầu đình” có vai trò quan trọng trong việc thể hiện tâm trạng, tính cách và tình yêu của nhân vật trữ tình. Bối cảnh giúp bài ca dao trở nên gần gũi, chân thực và dễ dàng gợi lên sự đồng cảm của người đọc.

Câu 6 (trang 34 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 1)

– Hình tượng “chiếc áo” bỏ quên trên cành hoa sen là hình tượng trung tâm, được thể hiện xuyên suốt trong tám dòng thơ đầu. Chàng trai vì muốn tìm cách để tiếp cận với cô gái một cách nhanh chóng nhưng vẫn phải thật tự nhiên và vui vẻ, nên chàng đã tìm ra một lý do nghe qua hết sức hài hước, dí dỏm. Từ chi tiết đó, chàng trai đã vô cùng khéo léo trong việc thổ lộ tình cảm bằng cách xin lại chiếc áo, nói về việc bản thân còn chưa có vợ và mẹ anh chàng thì đã già để hướng tới mục đích muốn tìm người về khâu áo cho mình, tức là muốn cô gái đó về làm vợ của mình. Qua đó, thể hiện tâm tư, tình cảm của chàng trai dành cho cô gái với lời tỏ tình hết sức táo bạo và chân tình.

Câu 7 (trang 34 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 1)

Biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong 6 câu thơ cuối của bài ca dao “Hôm qua tát nước đầu đình” là lặp cấu trúc câu “giúp cho”.

Cụ thể, trong 6 câu thơ cuối, có 4 câu sử dụng cấu trúc câu “giúp cho”:

• Giúp cho em tấm chăn em đắp,
• Giúp cho em đôi trầm em đeo,
• Giúp cho em quan năm tiền cưới,
• Giúp cho em đèo buồng cau.

Việc sử dụng lặp cấu trúc câu “giúp cho” tạo nên sự nhấn mạnh cho tâm ý của chàng trai dành cho cô gái. Chàng trai thể hiện sự chân thành, trách nhiệm của mình với cô gái. Chàng trai muốn giúp đỡ cô gái về vật chất, tinh thần và cả vật dụng cần thiết cho cuộc sống hôn nhân.

Bên cạnh đó, lặp cấu trúc câu “giúp cho” cũng thể hiện sự quyết tâm của chàng trai trong việc theo đuổi tình yêu của mình. Chàng trai sẵn sàng giúp đỡ cô gái, hy sinh cho cô gái và mong muốn được gắn bó với cô gái trọn đời.

Tóm lại, biện pháp nghệ thuật lặp cấu trúc câu “giúp cho” trong 6 câu thơ cuối của bài ca dao “Hôm qua tát nước đầu đình” có tác dụng nhấn mạnh tâm ý của chàng trai dành cho cô gái, thể hiện sự chân thành, trách nhiệm và quyết tâm của chàng trai trong việc theo đuổi tình yêu của mình.

Câu 8 (trang 34 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 1)

Nhân vật chàng trai trong bài ca dao “Hôm qua tát nước đầu đình” là một hình tượng đẹp, tiêu biểu cho tình yêu đôi lứa trong ca dao Việt Nam.

Chàng trai là một người lao động bình thường, gắn bó với làng quê. Chàng yêu một cô gái trong làng và có tình cảm chân thành, nồng nàn dành cho cô ấy.

Tuy nhiên, chàng trai lại là một người e ấp, ngại ngùng nên chưa dám thổ lộ tình cảm của mình một cách trực tiếp. Chàng trai tìm cách tiếp cận cô gái một cách tế nhị, kín đáo, nhưng cũng đầy hóm hỉnh và duyên dáng.

Trong bài ca dao, chàng trai kể về việc mình đi tát nước đầu đình và vô tình bỏ quên chiếc áo trên cành hoa sẽ. Chàng trai hy vọng cô gái sẽ nhặt được chiếc áo và sẽ hiểu được tình cảm của mình. Chàng trai còn bày tỏ sự chân thành, trách nhiệm của mình với cô gái khi nói rằng mình sẽ nuôi cô gái nếu cô ấy đồng ý làm vợ.

Thông qua những lời thơ, ta có thể cảm nhận được tình yêu chân thành, nồng nàn của chàng trai dành cho cô gái. Chàng trai là một người có tâm hồn lãng mạn, tinh tế và cũng rất hài hước. Tình yêu của chàng trai là một tình yêu đẹp, trong sáng và đáng trân trọng.

Dưới đây là một số chi tiết trong bài ca dao thể hiện tâm trạng, tính cách của nhân vật trữ tình:

• Chi tiết “hôm qua tát nước đầu đình” cho thấy chàng trai là một người lao động bình thường, gắn bó với làng quê.
• Chi tiết “chiếc áo bỏ quên trên cành hoa sẽ” thể hiện sự e ấp, ngại ngùng của chàng trai khi muốn tỏ tình với cô gái.
• Chi tiết “tìm em bắt dâu về nhà” thể hiện sự chân thành, trách nhiệm của chàng trai đối với cô gái.

Tóm lại, nhân vật chàng trai trong bài ca dao “Hôm qua tát nước đầu đình” là một hình tượng đẹp, tiêu biểu cho tình yêu đôi lứa trong ca dao Việt Nam. Chàng trai là một người lao động bình thường nhưng có tình yêu chân thành, nồng nàn, lãng mạn và hài hước. Tình yêu của chàng trai là một tình yêu đẹp, trong sáng và đáng trân trọng.

Câu 9 (trang 34 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 1)

Bài thơ “Hôm qua tát nước đầu đình” có những đặc điểm khác so với những bài thơ trữ tình trong văn học viết mà em đã học ở chỗ:

• Thể loại: Bài thơ được viết theo thể ca dao, một thể thơ dân gian truyền thống của Việt Nam. Thể thơ ca dao có những đặc điểm riêng, chẳng hạn như sử dụng ngôn ngữ giản dị, gần gũi, nhịp điệu nhịp nhàng, uyển chuyển,…
• Chủ đề: Bài thơ chủ yếu thể hiện tình yêu đôi lứa của người dân quê. Đây là một chủ đề quen thuộc trong ca dao, nhưng được thể hiện trong bài thơ này một cách chân thực, gần gũi và đầy cảm xúc.
• Nhân vật trữ tình: Nhân vật trữ tình trong bài thơ là một chàng trai trẻ, yêu một cô gái trong làng. Chàng trai có tình cảm chân thành, nồng nàn nhưng lại e ấp, ngại ngùng nên chưa dám thổ lộ. Chàng trai tìm cách tiếp cận cô gái một cách tế nhị, kín đáo, nhưng cũng đầy hóm hỉnh và duyên dáng.
• Cách thể hiện: Bài thơ sử dụng những hình ảnh, ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, gần gũi với đời sống của người dân quê. Bài thơ cũng sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật, chẳng hạn như lặp cấu trúc, so sánh, nhân hóa,… để tăng tính biểu cảm và gợi hình.

Nhìn chung, bài thơ “Hôm qua tát nước đầu đình” là một bài ca dao hay, thể hiện tình yêu đôi lứa chân thành, trong sáng của người dân quê. Bài thơ có những đặc điểm riêng, khác biệt so với những bài thơ trữ tình trong văn học viết.

Câu 10 (trang 34 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 1)

Điểm giống nhau của những bài ca dao có cùng mô típ “Hôm qua”

• Thể thơ: Những bài ca dao này đều được viết theo thể thơ lục bát, một thể thơ dân gian truyền thống của Việt Nam. Thể thơ lục bát có những đặc điểm riêng, chẳng hạn như sử dụng ngôn ngữ giản dị, gần gũi, nhịp điệu nhịp nhàng, uyển chuyển,…
• Chủ đề: Những bài ca dao này đều chủ yếu thể hiện tình yêu đôi lứa của người dân quê. Đây là một chủ đề quen thuộc trong ca dao, nhưng được thể hiện trong những bài ca dao này một cách chân thực, gần gũi và đầy cảm xúc.
• Nhân vật trữ tình: Nhân vật trữ tình trong những bài ca dao này thường là một chàng trai trẻ, yêu một cô gái trong làng. Chàng trai có tình cảm chân thành, nồng nàn nhưng lại e ấp, ngại ngùng nên chưa dám thổ lộ. Chàng trai tìm cách tiếp cận cô gái một cách tế nhị, kín đáo, nhưng cũng đầy hóm hỉnh và duyên dáng.
• Cách thể hiện: Những bài ca dao này sử dụng những hình ảnh, ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, gần gũi với đời sống của người dân quê. Những bài ca dao này cũng sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật, chẳng hạn như lặp cấu trúc, so sánh, nhân hóa,… để tăng tính biểu cảm và gợi hình.

Điểm khác nhau của những bài ca dao có cùng mô típ “Hôm qua”

• Không gian, thời gian: Không gian và thời gian trong những bài ca dao này có thể khác nhau. Có thể là không gian làng quê, có thể là không gian thành thị, có thể là không gian thiên nhiên,… Có thể là thời gian trong quá khứ, có thể là thời gian hiện tại, có thể là thời gian tương lai.
• Sự việc, hành động: Sự việc, hành động trong những bài ca dao này cũng có thể khác nhau. Có thể là sự việc, hành động gặp gỡ, có thể là sự việc, hành động tặng quà, có thể là sự việc, hành động tỏ tình,…
• Tình cảm, cảm xúc: Tình cảm, cảm xúc trong những bài ca dao này cũng có thể khác nhau. Có thể là tình cảm yêu thương, có thể là tình cảm nhớ nhung, có thể là tình cảm giận hờn,…

Ví dụ:

• Bài ca dao “Hôm qua tát nước đầu đình”

Hôm qua tát nước đầu đình

Bỏ quên cái áo trên cành hoa sẽ

Em được thì cho anh xin

Để anh cài lên ngực cho thêm duyên

Bài ca dao này kể về việc chàng trai vô tình bỏ quên chiếc áo trên cành hoa sẽ khi đi tát nước đầu đình. Chàng trai hy vọng cô gái sẽ nhặt được chiếc áo và hiểu được tình cảm của mình.

• Bài ca dao “Hôm qua gặp em ở bến sông”

Hôm qua gặp em ở bến sông

Em mặc áo lụa xanh thắt lưng lụa đào

Em đi hái trộm hoa sim

Anh đi bắt trộm em về nhà

Bài ca dao này kể về việc chàng trai gặp cô gái ở bến sông. Chàng trai bị vẻ đẹp của cô gái mê hoặc và quyết tâm bắt trộm cô gái về nhà.

• Bài ca dao “Hôm qua em đi chợ Đông”

Hôm qua em đi chợ Đông

Bỏ quên đĩa bạc trên cành hoa hồng

Anh được thì cho anh xin

Để anh cài lên ngực cho thêm duyên

Bài ca dao này kể về việc cô gái vô tình bỏ quên đĩa bạc trên cành hoa hồng khi đi chợ. Chàng trai hy vọng cô gái sẽ nhặt được đĩa bạc và hiểu được tình cảm của mình.

Nhìn chung, những bài ca dao có cùng mô típ “Hôm qua” đều có những điểm chung và khác nhau. Những điểm chung giúp cho những bài ca dao này có được nét đẹp riêng, đặc trưng của ca dao Việt Nam. Những điểm khác nhau giúp cho những bài ca dao này trở nên phong phú, đa dạng và thể hiện được những nét đẹp riêng của mỗi vùng miền, mỗi giai đoạn lịch sử.

Với những hướng dẫn Soạn bài Hôm qua tát nước đầu đình – Sách Cánh Diều Lớp 11 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.