Hướng dẫn soạn bài MTAO MXÂY – Sách Cánh Diều lớp 10 tập 1 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

ĐỌC HIỂU VĂN BẢN

1.Nêu những sự kiện chính trong văn bản Chiến thắng Mtao Mxây. Hãy chỉ ra lời người kể chuyện, lời nhân vật, chi tiết thần kì trong văn bản.

Những sự kiện chính trong văn bản Chiến thắng Mtao Mxây:

• Sự kiện 1: Mtao Mxây, tù trưởng của buôn làng Mtao Mxây, lợi dụng lúc Đăm Săn cùng các nô lệ lên rẫy, đã mang quân sang cướp bóc, phá hoại buôn làng của Đăm Săn, bắt Hơ Nhị, vợ của Đăm Săn, về làm vợ.
• Sự kiện 2: Đăm Săn trở về buôn làng, biết tin dữ, chàng đã cùng với các nô lệ của mình lên đường đi tìm Mtao Mxây để đòi lại vợ.
• Sự kiện 3: Đăm Săn đến buôn làng của Mtao Mxây, thách thức Mtao Mxây đọ sức, quyết tâm giành lại vợ.
• Sự kiện 4: Cuộc đấu giữa Đăm Săn và Mtao Mxây diễn ra vô cùng quyết liệt. Đăm Săn múa khiên, múa giáo, đâm Mtao Mxây nhưng không thủng được áo giáp của hắn. Mtao Mxây nhờ Hơ Nhị quăng cho một miếng trầu, ăn vào thì sức lực tăng lên gấp bội, múa khiên múa giáo rất sôi nổi.
• Sự kiện 5: Đăm Săn nhờ ơn trời, ném một cái chày tròn vào tai của Mtao Mxây, làm hắn gục ngã. Đăm Săn cắt đầu Mtao Mxây, bêu đầu lên cọc trước cửa nhà Mtao Mxây, giải cứu Hơ Nhị.

Lời người kể chuyện:

• Lời người kể chuyện là lời kể của một người dân Ê-đê, kể lại câu chuyện về cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây. Lời kể có tính chất khách quan, toàn diện, không chỉ kể lại diễn biến của câu chuyện mà còn thể hiện được những suy nghĩ, cảm xúc của nhân dân đối với Đăm Săn.
• Lời kể của người kể chuyện có nhiều biện pháp nghệ thuật đặc sắc, góp phần tạo nên tính thẩm mỹ cho tác phẩm. Ví dụ như:
  • Sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, nhịp điệu, giàu chất trữ tình.
  • Sử dụng lối kể chuyện vòng tròn, kết hợp giữa kể, tả, bình luận.
  • Sử dụng các biện pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa, phóng đại,…

Lời nhân vật:

• Lời nhân vật trong đoạn trích thể hiện được tính cách, phẩm chất của từng nhân vật.
• Lời Đăm Săn: thể hiện được sự mạnh mẽ, dũng cảm, kiêu hãnh, quyết tâm giành lại vợ của chàng.
• Lời Mtao Mxây: thể hiện sự hèn nhát, ngạo mạn, hống hách của hắn.
• Lời Hơ Nhị: thể hiện được sự yêu thương, trung thành của nàng với Đăm Săn.

Chi tiết thần kì:

• Chi tiết thần kì trong đoạn trích thể hiện được sức mạnh và sự giúp đỡ của thần linh đối với Đăm Săn.
• Chi tiết thần kì tiêu biểu nhất là chi tiết Đăm Săn nhờ ơn trời, ném một cái chày tròn vào tai của Mtao Mxây, làm hắn gục ngã. Chi tiết này thể hiện được sự tin tưởng của nhân dân Ê-đê vào sức mạnh của thần linh, đồng thời thể hiện niềm tin vào sự chiến thắng của cái thiện đối với cái ác.

2. Nhân vật người anh hùng Đăm Săn được miêu tả với những đặc điểm nổi bật nào? Chỉ ra những chi tiết cho thấy sự đối lập giữa Đăm Săn với Mtao Mxây?

Nhân vật Đăm Săn trong văn bản “Chiến thắng Mtao Mxây” được miêu tả với những đặc điểm nổi bật sau:

• Sức mạnh phi thường: Đăm Săn là một tù trưởng dũng mãnh, có sức mạnh phi thường. Chàng múa khiên múa giáo như gió bão, khiến cho cả rừng cây, hoa lá đều lay động. Đăm Săn đâm Mtao Mxây bằng cây giáo nhưng không thủng được áo giáp của hắn, ném chày trúng tai Mtao Mxây khiến hắn gục ngã.
• Tinh thần dũng cảm, kiên cường: Đăm Săn là một người anh hùng có tinh thần dũng cảm, kiên cường. Chàng không hề sợ hãi khi đối mặt với kẻ thù hung hãn, sẵn sàng chiến đấu để bảo vệ danh dự, hạnh phúc gia đình.
• Tính cách kiêu hãnh, tự tin: Đăm Săn là một người anh hùng có tính cách kiêu hãnh, tự tin. Chàng luôn tự hào về sức mạnh, tài năng của mình và không bao giờ chịu khuất phục trước kẻ thù.
• Lòng yêu quê hương, đất nước, vợ con: Đăm Săn là một người anh hùng có lòng yêu quê hương, đất nước, vợ con tha thiết. Chàng luôn sẵn sàng chiến đấu để bảo vệ quê hương, bảo vệ hạnh phúc gia đình.

Sự đối lập giữa Đăm Săn và Mtao Mxây được thể hiện qua những chi tiết sau:

• Sức mạnh: Đăm Săn có sức mạnh phi thường, còn Mtao Mxây chỉ là một kẻ yếu đuối, dựa dẫm vào sức mạnh của thần linh.
• Tính cách: Đăm Săn là một người anh hùng dũng cảm, kiên cường, còn Mtao Mxây là một kẻ hèn nhát, ngạo mạn.
• Tư tưởng: Đăm Săn là một người anh hùng yêu quê hương, đất nước, vợ con, còn Mtao Mxây là một kẻ chỉ biết chiếm đoạt, cướp bóc.

Sự đối lập giữa Đăm Săn và Mtao Mxây thể hiện rõ quan niệm của người Ê-đê về cái thiện và cái ác. Cái thiện luôn chiến thắng cái ác, người anh hùng luôn chiến thắng kẻ xấu xa.

3. Nêu và phân tích tác dụng của một biện pháp nghệ thuật tiêu biểu trong văn bản (ví dụ: so sánh, phóng đại, đối lập, tương phản,…).

Biện pháp nghệ thuật so sánh, phóng đại được sử dụng một cách linh hoạt và hiệu quả trong văn bản “Chiến thắng Mtao Mxây”.

• So sánh:

• • • Đăm Săn được so sánh với những hình ảnh thiên nhiên hùng vĩ, tráng lệ: “Chàng như chim bằng, chàng như diều hâu, chàng như chòm sao Tuế Lâu, chàng như mặt trời, chàng như gươm thần, chàng như cây giáo thần”.
    • Cảnh giao chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây cũng được so sánh với những hình ảnh thiên nhiên dữ dội: “Chàng múa khiên, múa giáo, múa dao, múa sung, múa chày, múa ná, múa lưỡi lê, múa thắt lưng, múa ống tên, múa quả bầu…”.

• Phóng đại:

• • Sức mạnh của Đăm Săn được phóng đại hết mức: “Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh, một lần xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lồ ô. Chàng chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây”.
  • Sức mạnh của Mtao Mxây cũng được phóng đại: “Mtao Mxây vung roi quất vào Đăm Săn, roi quật trúng đích, kêu lạch cạch, nhưng không hề làm Đăm Săn hề hấn gì”.

Tác dụng của biện pháp nghệ thuật so sánh, phóng đại:

• Làm cho hình ảnh nhân vật, sự kiện trở nên sinh động, hấp dẫn, gây ấn tượng mạnh mẽ với người đọc.
• Nhấn mạnh vẻ đẹp, sức mạnh phi thường của người anh hùng Đăm Săn, thể hiện niềm tự hào của người Ê-đê về sức mạnh của cộng đồng mình.

4. Hãy làm sáng tỏ một đặc điểm nổi bật của thể loại sử thi được thể hiện trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây.

Đặc điểm nổi bật của thể loại sử thi được thể hiện trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây là tính chất anh hùng ca.

• Tính chất anh hùng ca thể hiện ở hình tượng nhân vật Đăm Săn. Đăm Săn là một người anh hùng có sức mạnh phi thường, dũng cảm, kiên cường, yêu quê hương, đất nước, vợ con. Chàng đã chiến thắng Mtao Mxây, kẻ thù xâm lược, giải cứu Hơ Nhị, bảo vệ hạnh phúc gia đình, bảo vệ buôn làng.
• Tính chất anh hùng ca thể hiện ở nội dung của tác phẩm. Đoạn trích kể về cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây, một cuộc chiến giữa cái thiện và cái ác, giữa chính nghĩa và phi nghĩa. Cuối cùng, Đăm Săn đã chiến thắng, thể hiện niềm tin của nhân dân Ê-đê vào sức mạnh của chính nghĩa, của cái thiện.
• Tính chất anh hùng ca thể hiện ở nghệ thuật của tác phẩm. Đoạn trích sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật đặc sắc như so sánh, phóng đại,… nhằm ca ngợi vẻ đẹp, sức mạnh của người anh hùng Đăm Săn.

Cụ thể, trong đoạn trích, Đăm Săn được miêu tả với những đặc điểm nổi bật của một người anh hùng:

• Sức mạnh phi thường: Đăm Săn múa khiên múa giáo như gió bão, khiến cho cả rừng cây, hoa lá đều lay động. Chàng đâm Mtao Mxây bằng cây giáo nhưng không thủng được áo giáp của hắn, ném chày trúng tai Mtao Mxây khiến hắn gục ngã.
• Tinh thần dũng cảm, kiên cường: Đăm Săn không hề sợ hãi khi đối mặt với kẻ thù hung hãn, sẵn sàng chiến đấu để bảo vệ danh dự, hạnh phúc gia đình.
• Tính cách kiêu hãnh, tự tin: Đăm Săn luôn tự hào về sức mạnh, tài năng của mình và không bao giờ chịu khuất phục trước kẻ thù.
• Lòng yêu quê hương, đất nước, vợ con: Đăm Săn là một người anh hùng có lòng yêu quê hương, đất nước, vợ con tha thiết. Chàng luôn sẵn sàng chiến đấu để bảo vệ quê hương, bảo vệ hạnh phúc gia đình.

Cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây là một cuộc chiến giữa cái thiện và cái ác, giữa chính nghĩa và phi nghĩa. Cuối cùng, Đăm Săn đã chiến thắng, thể hiện niềm tin của nhân dân Ê-đê vào sức mạnh của chính nghĩa, của cái thiện.

Nghệ thuật của đoạn trích cũng thể hiện rõ tính chất anh hùng ca. Đoạn trích sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật đặc sắc như so sánh, phóng đại,… nhằm ca ngợi vẻ đẹp, sức mạnh của người anh hùng Đăm Săn.Tóm lại, tính chất anh hùng ca là một đặc điểm nổi bật của thể loại sử thi được thể hiện rõ trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây.

5.Phân tích một số câu nói và hành động của dân làng trước chiến thắng của Đăm Săn để làm rõ tình cảm của cộng đồng Ê-đê đối với người anh hùng.

Tình cảm của cộng đồng Ê-đê đối với người anh hùng Đăm Săn được thể hiện rõ qua một số câu nói và hành động của dân làng trước chiến thắng của chàng.

• Câu nói của dân làng:
  • “Ơi hỡi, Đăm Săn dũng mãnh! Ơi hỡi, Đăm Săn tuấn tú! Ơi hỡi, Đăm Săn giàu có!“
  • “Hỡi Đăm Săn, chúng tôi biết ơn chàng! Chúng tôi yêu chàng!“

Những câu nói này thể hiện sự vui mừng, tự hào, ngưỡng mộ của dân làng trước chiến thắng của Đăm Săn. Chàng đã chiến thắng Mtao Mxây, kẻ thù xâm lược, giải cứu Hơ Nhị, bảo vệ hạnh phúc gia đình, bảo vệ buôn làng. Chiến thắng của Đăm Săn là chiến thắng của chính nghĩa, của cái thiện, là niềm tự hào của cả cộng đồng Ê-đê.

• Hành động của dân làng:
  • Dân làng tổ chức ăn mừng chiến thắng của Đăm Săn. Họ hát ca, nhảy múa, uống rượu cần, ăn thịt trâu, thịt bò.
  • Dân làng tặng Đăm Săn nhiều của cải, vật phẩm quý giá như voi, trâu, ngựa,…
  • Dân làng phong cho Đăm Săn làm tù trưởng của buôn làng.

Những hành động này thể hiện sự vui mừng, phấn khởi, kính trọng của dân làng đối với Đăm Săn. Họ coi Đăm Săn là người anh hùng của buôn làng, là niềm tự hào của cả cộng đồng.

6. Đoạn trích phản ánh và ca ngợi điều gì? Điều ấy còn có ý nghĩa với cuộc sống hôm nay không? Vì sao?

Đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây phản ánh và ca ngợi những giá trị quan trọng của cộng đồng Ê-đê cổ đại, đó là:

• Niềm tự hào về sức mạnh, tài năng và phẩm chất của người anh hùng Đăm Săn. Đăm Săn là một người anh hùng có sức mạnh phi thường, dũng cảm, kiên cường, yêu quê hương, đất nước, vợ con. Chàng đã chiến thắng Mtao Mxây, kẻ thù xâm lược, giải cứu Hơ Nhị, bảo vệ hạnh phúc gia đình, bảo vệ buôn làng. Chiến thắng của Đăm Săn là chiến thắng của chính nghĩa, của cái thiện, là niềm tự hào của cả cộng đồng Ê-đê.
• Tinh thần đoàn kết, gắn bó của cộng đồng. Dân làng đã cùng chung sức giúp Đăm Săn chuẩn bị cho cuộc chiến với Mtao Mxây. Sau khi Đăm Săn chiến thắng, dân làng lại cùng nhau tổ chức ăn mừng, ca ngợi chiến công của chàng. Tinh thần đoàn kết, gắn bó của cộng đồng đã giúp họ vượt qua khó khăn, gian khổ, bảo vệ cuộc sống bình yên, hạnh phúc.
• Niềm tin vào sức mạnh của chính nghĩa, của cái thiện. Cuối cùng, Đăm Săn đã chiến thắng Mtao Mxây, kẻ thù xâm lược, giải cứu Hơ Nhị, bảo vệ hạnh phúc gia đình, bảo vệ buôn làng. Chiến thắng của Đăm Săn là chiến thắng của chính nghĩa, của cái thiện, thể hiện niềm tin của nhân dân Ê-đê vào sức mạnh của chính nghĩa, của cái thiện.

Những giá trị quan trọng này vẫn có ý nghĩa với cuộc sống hôm nay. Chúng ta cần học tập và phát huy những giá trị này trong cuộc sống hiện đại.

• Về mặt tinh thần: Chúng ta cần học tập tinh thần dũng cảm, kiên cường, yêu quê hương, đất nước, vợ con của Đăm Săn. Chúng ta cần có tinh thần đoàn kết, gắn bó, giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc sống. Chúng ta cần tin tưởng vào sức mạnh của chính nghĩa, của cái thiện để vượt qua khó khăn, gian khổ, xây dựng cuộc sống tốt đẹp.
• Về mặt xã hội: Chúng ta cần xây dựng một xã hội công bằng, văn minh, nơi mà mọi người được bình đẳng, được sống trong hạnh phúc, bình yên. Chúng ta cần chung tay bảo vệ môi trường, bảo vệ cuộc sống của con người và thiên nhiên.

7.Hãy minh họa trận chiến đấu giữa Đăm Săn và Mtao Mxây bằng một bức vẽ hoặc một đoạn văn miêu tả (khoảng 8 – 10 dòng).

Dưới ánh nắng chói chang của buổi trưa hè, rừng cao nguyên bạt ngàn như rung chuyển theo những bước chân dồn dập của hai kẻ thù. Đăm Săn, chàng tù trưởng dũng mãnh của buôn làng, và Mtao Mxây, kẻ thù xâm lược hung hãn, đang bước vào trận chiến quyết định. Cả hai đều là những chiến binh tài giỏi, có sức mạnh phi thường. Đăm Săn múa khiên, múa giáo như gió bão, khiến cho cả rừng cây, hoa lá đều lay động. Mtao Mxây cũng không kém cạnh, vung roi quật tới tấp, tiếng roi vang lên như sấm nổ. Cuộc chiến diễn ra vô cùng ác liệt, hai bên ngang tài ngang sức, không phân thắng bại. Nhưng cuối cùng, nhờ sự dũng cảm, kiên cường và tài năng của mình, Đăm Săn đã chiến thắng Mtao Mxây, giải cứu Hơ Nhị, bảo vệ hạnh phúc gia đình, bảo vệ buôn làng. Trận chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây là một trận chiến giữa cái thiện và cái ác, giữa chính nghĩa và phi nghĩa. Cuối cùng, cái thiện đã chiến thắng, thể hiện niềm tin của nhân dân Ê-đê vào sức mạnh của chính nghĩa, của cái thiện.

Với những hướng dẫn soạn bài Mtao- Mxây – Sách Cánh Diều lớp 10 tập 1 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.