Khi soạn bài Viết bài văn nghị luận xã hội về một vấn đề cần giải quyết – Ngữ văn 9 – Cánh diều, chúng ta sẽ tìm hiểu cách thức để xây dựng một bài văn nghị luận xã hội chặt chẽ và thuyết phục. Bài học này giúp học sinh nắm vững cách trình bày quan điểm, phân tích vấn đề và đưa ra những giải pháp hợp lý đối với các vấn đề xã hội đang được quan tâm.

Thực hành viết theo các bước

a) Chuẩn bị

1. Tìm hiểu đề

Kiểu bài: Đây là bài văn nghị luận xã hội, trong đó yêu cầu học sinh trình bày suy nghĩ về một vấn đề xã hội cụ thể là việc một số học sinh ngại đọc sách và đưa ra các biện pháp khắc phục.

Nội dung chính

• Thực trạng việc một số học sinh ngại đọc sách.
• Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này.
• Các biện pháp khắc phục để thúc đẩy việc đọc sách trong học sinh.

Phạm vi sử dụng bằng chứng: Bài viết có thể sử dụng các dẫn chứng từ thực tế cuộc sống, các nghiên cứu, khảo sát về thói quen đọc sách của học sinh, hoặc kinh nghiệm cá nhân và ý kiến của thầy cô, bạn bè, người thân.

2. Tìm kiếm thông tin và ghi chép

Thực trạng về việc ngại đọc sách:

• Theo nhiều khảo sát, tỷ lệ học sinh ngại đọc sách ngày càng tăng. Học sinh hiện nay thường thích các phương tiện giải trí trực tuyến như trò chơi điện tử, mạng xã hội, video ngắn, hơn là đọc sách.
• Nhiều học sinh chỉ đọc sách khi có yêu cầu từ nhà trường (sách giáo khoa, sách tham khảo), ít khi tự tìm đọc sách ngoài chương trình học.

Nguyên nhân dẫn đến việc ngại đọc sách:

• Sự hấp dẫn của các thiết bị công nghệ: Điện thoại thông minh, máy tính bảng và máy tính cung cấp nhiều hình thức giải trí đa dạng hơn so với việc đọc sách.
• Áp lực học tập: Lượng bài tập và học thêm quá nhiều khiến học sinh không còn thời gian và hứng thú để đọc sách.
• Thiếu môi trường và thói quen đọc sách: Nhiều gia đình không khuyến khích hoặc không có thói quen đọc sách. Trường học cũng chưa tạo ra nhiều hoạt động thúc đẩy việc đọc sách.
• Sách không hấp dẫn: Nhiều học sinh cho rằng nội dung sách khô khan, thiếu hấp dẫn, hoặc không liên quan đến sở thích cá nhân.

3. Suy nghĩ về nguyên nhân và các biện pháp khắc phục:

Nguyên nhân:

• Học sinh bị cuốn hút bởi các thiết bị điện tử và internet.
• Áp lực học tập khiến học sinh mệt mỏi và không có thời gian rảnh rỗi.
• Môi trường xung quanh (gia đình, nhà trường) chưa thực sự tạo động lực cho việc đọc sách.

Biện pháp khắc phục:

• Nâng cao nhận thức về lợi ích của việc đọc sách: Các trường học cần tổ chức nhiều hoạt động như ngày hội đọc sách, các buổi thảo luận sách, khuyến khích học sinh chia sẻ về những cuốn sách hay.
• Giảm bớt thời gian sử dụng thiết bị điện tử: Học sinh cần được hướng dẫn cách quản lý thời gian hợp lý, dành thời gian hàng ngày cho việc đọc sách.
• Khuyến khích môi trường đọc sách: Gia đình nên tạo góc đọc sách tại nhà, cùng nhau đọc sách và trao đổi về nội dung sách. Nhà trường có thể tổ chức các câu lạc bộ sách hoặc thư viện mở rộng với nhiều đầu sách phong phú.
• Lựa chọn sách phù hợp và hấp dẫn: Cần cung cấp cho học sinh các đầu sách phù hợp với lứa tuổi, sở thích cá nhân, và những cuốn sách có nội dung thú vị, dễ tiếp cận.

b) Tìm ý và lập dàn ý

Vấn đề một số học sinh ngại đọc sách được biểu hiện như thế nào?

Một số học sinh không hứng thú với việc đọc sách, thay vào đó dành thời gian cho các hoạt động giải trí như xem TV, chơi game, lướt mạng xã hội. Khi đọc sách, các em thường chọn những sách có nội dung đơn giản, dễ hiểu hoặc chỉ đọc qua loa mà không thực sự tập trung.

Có những nguyên nhân nào khiến cho một số học sinh ngại đọc sách?

• Nguyên nhân chủ quan: Học sinh thiếu động lực và thói quen đọc sách từ nhỏ, bị cuốn hút bởi các phương tiện giải trí khác.
• Nguyên nhân khách quan: Áp lực từ học tập và thi cử khiến các em không có thời gian rảnh để đọc sách. Môi trường sống và học tập không khuyến khích việc đọc sách, thiếu các đầu sách hấp dẫn và phù hợp với lứa tuổi.

Tác hại của việc ngại đọc sách là gì?

Học sinh sẽ thiếu kiến thức, kỹ năng tư duy, khả năng ngôn ngữ và văn hóa, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện. Ngại đọc sách còn làm giảm khả năng sáng tạo và tư duy phản biện của học sinh.

Làm thế nào để giải quyết được vấn đề ngại đọc sách của một số học sinh?

• Khuyến khích và tạo điều kiện cho học sinh đọc sách từ nhỏ, xây dựng thói quen đọc sách.
• Giảm bớt áp lực học tập để học sinh có thời gian rảnh rỗi đọc sách.
• Gia đình và nhà trường cần tạo môi trường đọc sách tích cực, cung cấp các đầu sách phong phú, hấp dẫn và phù hợp với lứa tuổi của học sinh.

Lập dàn ý cho bài viết bằng cách lựa chọn, sắp xếp các ý đã tìm được theo bố cục ba phần

I. Mở bài:

• Giới thiệu vấn đề một số học sinh ngại đọc sách, nêu nhận xét chung về tình trạng này trong học sinh hiện nay.

II. Thân bài:

1. Trình bày các biểu hiện của vấn đề ngại đọc sách:
   • Học sinh không hứng thú với việc đọc sách, thích các hoạt động giải trí trực tuyến hơn.
   • Khi đọc sách, học sinh chỉ chọn những cuốn sách dễ đọc hoặc đọc qua loa, không thực sự tập trung.
2. Lí giải về những tác hại của việc ngại đọc sách:
   • Thiếu kiến thức và kỹ năng tư duy, ảnh hưởng đến khả năng học tập và phát triển bản thân.
   • Giảm khả năng ngôn ngữ và sáng tạo, làm hạn chế tiềm năng của học sinh.
3. Chỉ ra những nguyên nhân khiến một số học sinh ngại đọc sách:
   • Chủ quan: Học sinh thiếu thói quen và động lực đọc sách.
   • Khách quan: Áp lực học tập, thiếu môi trường đọc sách phù hợp và hấp dẫn.
4. Đề xuất những biện pháp khắc phục vấn đề:
   • Gia đình: Tạo thói quen đọc sách từ nhỏ, dành thời gian đọc sách cùng con cái.
   • Nhà trường: Giảm bớt áp lực học tập, tổ chức các hoạt động khuyến khích đọc sách như câu lạc bộ sách, ngày hội đọc sách.
   • Xã hội: Khuyến khích văn hóa đọc sách, xây dựng các không gian công cộng hỗ trợ việc đọc sách như thư viện, phòng đọc.

III. Kết bài:

• Khẳng định quan điểm của bản thân về tầm quan trọng của việc đọc sách.
• Nêu suy nghĩ, mong muốn của bản thân liên quan đến vấn đề đọc sách trong học sinh.

c) Viết

Nguyên nhân khiến một số học sinh ngại đọc sách

Một trong những nguyên nhân chính khiến học sinh ngại đọc sách là do sự ảnh hưởng mạnh mẽ của công nghệ hiện đại và các phương tiện giải trí số. Hiện nay, với sự phát triển của điện thoại thông minh, máy tính bảng và mạng xã hội, học sinh dễ dàng bị cuốn hút vào các hoạt động giải trí như xem video, chơi game trực tuyến, lướt mạng xã hội, thay vì dành thời gian cho việc đọc sách.

Những thiết bị này không chỉ hấp dẫn về mặt hình ảnh và âm thanh mà còn cung cấp nội dung phong phú và đa dạng, khiến cho việc đọc sách trở nên kém thú vị và không hấp dẫn bằng. Bên cạnh đó, áp lực từ việc học tập và thi cử cũng là một nguyên nhân khác khiến học sinh không còn thời gian và hứng thú để đọc sách.

Lịch học dày đặc, các buổi học thêm, bài tập về nhà chiếm hết thời gian rảnh rỗi của các em, khiến cho việc đọc sách dần trở thành một việc làm thứ yếu, không được ưu tiên. Thiếu sự hướng dẫn và khuyến khích từ gia đình, nhà trường và xã hội cũng là một yếu tố quan trọng góp phần làm giảm hứng thú đọc sách của học sinh. Nếu không có môi trường thuận lợi và sự động viên đúng mức, học sinh sẽ khó có thể hình thành thói quen đọc sách từ nhỏ, dẫn đến tình trạng ngại đọc sách như hiện nay.

Rèn luyện kỹ năng viết

a) Cách thực hiện chứng minh và bác bỏ trong lập luận nghị luận

Chứng minh

• Chứng minh là thao tác lập luận nhằm xác nhận tính đúng đắn, đáng tin cậy của một ý kiến, luận điểm. Để chứng minh, người viết cần đưa ra các dẫn chứng cụ thể, rõ ràng, có sức thuyết phục để minh chứng cho luận điểm của mình.
• Trước khi chứng minh, cần xác định rõ ràng ý kiến, luận điểm cần chứng minh là gì.
• Các dẫn chứng nên được lựa chọn cẩn thận, phải liên quan chặt chẽ đến luận điểm và có tính khách quan.

Bác bỏ

• Bác bỏ là thao tác lập luận nhằm phủ nhận một ý kiến, luận điểm không đúng đắn bằng cách đưa ra các lập luận, dẫn chứng để chỉ ra sự sai lầm hoặc không chính xác của ý kiến đó.
• Trước khi bác bỏ, cần xác định rõ ý kiến, luận điểm cần bác bỏ.
• Trong quá trình bác bỏ, cần đưa ra các lý lẽ phản biện mạnh mẽ và các dẫn chứng thuyết phục để phủ nhận hoàn toàn ý kiến sai lầm.

b) Bài tập

1. Phân tích đoạn trích từ “Hịch tướng sĩ” của Trần Quốc Tuấn

Ý kiến tác giả muốn bác bỏ và khẳng định:

Trong đoạn trích, Trần Quốc Tuấn sử dụng các hình ảnh mạnh mẽ và bi thương để nhấn mạnh rằng nếu quân dân không đoàn kết, không tích cực chống giặc, hậu quả sẽ vô cùng tàn khốc. Tác giả bác bỏ ý kiến thờ ơ, chủ quan của một số người khi đối diện với giặc ngoại xâm và muốn khẳng định rằng bảo vệ tổ quốc là nhiệm vụ thiêng liêng và cấp bách, cần phải thực hiện ngay lập tức.

2. Viết đoạn văn khẳng định hoặc bác bỏ một trong hai ý kiến sau

Việc tự học của mọi người ngày càng thuận lợi

Trong thời đại công nghệ số, việc tự học của mọi người ngày càng trở nên thuận lợi hơn bao giờ hết. Các nguồn tài nguyên học tập phong phú từ sách điện tử, video học trực tuyến, đến các khóa học miễn phí trên các nền tảng giáo dục trực tuyến đều dễ dàng tiếp cận.

Nhờ vào sự phát triển của Internet, mọi người có thể học tập bất cứ khi nào, ở bất cứ đâu mà không bị giới hạn bởi không gian và thời gian. Hơn nữa, công nghệ hiện đại còn hỗ trợ việc học tập thông qua các ứng dụng và phần mềm, giúp việc học trở nên hấp dẫn và hiệu quả hơn. Chính vì thế, tự học đã trở thành một phần quan trọng trong cuộc sống của nhiều người, đặc biệt là giới trẻ, góp phần nâng cao tri thức và kỹ năng, chuẩn bị cho tương lai.

Chọn được sách hay, sách tốt để đọc không phải dễ dàng

Chọn được sách hay, sách tốt để đọc không phải là một việc dễ dàng trong thời đại bùng nổ thông tin như hiện nay. Giữa hàng ngàn đầu sách với nội dung và chất lượng khác nhau, việc phân biệt sách nào thực sự có giá trị, phù hợp với nhu cầu và lứa tuổi của mỗi người là một thách thức lớn. Nhiều cuốn sách được quảng cáo rầm rộ nhưng lại thiếu nội dung sâu sắc, gây lãng phí thời gian và tiền bạc của người đọc.

Để chọn được sách hay, người đọc cần có kiến thức cơ bản về văn học, kỹ năng tìm kiếm và đánh giá sách, cũng như cần tham khảo ý kiến từ những người có chuyên môn. Vì vậy, việc chọn sách đòi hỏi sự cẩn thận và hiểu biết, không chỉ đơn thuần là một hành động tùy tiện.

Qua việc soạn bài Viết bài văn nghị luận xã hội về một vấn đề cần giải quyết – Ngữ văn 9 – Cánh Diều, học sinh không chỉ rèn luyện kỹ năng viết văn nghị luận mà còn nâng cao khả năng suy nghĩ logic và phân tích vấn đề một cách thấu đáo. Điều này không chỉ hữu ích trong việc học tập mà còn trong cuộc sống, giúp các em trở thành những người công dân có trách nhiệm và ý thức xã hội.