Hướng dẫn soạn bài Viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học (truyện) Ngữ văn 9 tập 1 Kết nối tri thức chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về bài học này.

Trong bài học trước, chúng ta đã tìm hiểu vẻ đẹp của truyện truyền kỳ và truyện thơ Nôm, và ở những lớp trước, chúng ta đã tiếp xúc với nhiều tác phẩm truyện hiện đại. Phần Viết của bài học này sẽ giúp bạn nắm vững cách viết một bài văn nghị luận phân tích tác phẩm truyện. Qua đó, bạn sẽ củng cố kiến thức về thể loại này và tiếp tục rèn luyện kỹ năng phân tích văn học.

Yêu cầu

Phân tích bài viết tham khảo

Văn bản “Nốt nhạc trầm trên đỉnh non cao”

1. Giới thiệu và nhận xét khái quát về tác phẩm

2. Phân tích nội dung và chủ đề của tác phẩm

Chủ đề 1: Sự cống hiến và hy sinh âm thầm của những con người lao động bình dị

Nhân vật anh thanh niên là hình mẫu điển hình của sự cống hiến không màng danh lợi. Anh làm việc chăm chỉ và tận tụy mà không cần sự công nhận hay khen ngợi từ người khác. Sự hy sinh của anh cho thấy tầm quan trọng của những công việc tưởng chừng nhỏ bé nhưng lại có ảnh hưởng lớn lao.

Chủ đề 2: Giới hạn của nghệ thuật trước thực tại cuộc sống

Nhân vật ông họa sĩ thể hiện quan điểm về giới hạn của nghệ thuật trong việc phản ánh cuộc sống. Dù nghệ thuật có thể ghi lại những khoảnh khắc đẹp, nhưng không thể diễn tả hết sự phong phú và sâu sắc của đời thực. Sự bất lực này làm nổi bật những thách thức mà nghệ thuật phải đối mặt khi cố gắng truyền tải bản chất của cuộc sống.

3. Phân tích những đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm

Nghệ thuật kể chuyện độc đáo:

4. Khẳng định giá trị và ý nghĩa của tác phẩm

Thực hành viết theo các bước

1. Trước khi viết

a. Lựa chọn đề tài

Khi học Ngữ văn cấp Trung học cơ sở, bạn đã được tiếp xúc với nhiều loại tác phẩm như truyện truyền kỳ, truyện thơ Nôm, và truyện ngắn hiện đại. Để viết một bài phân tích tốt, đầu tiên bạn nên chọn một tác phẩm mà bạn cảm thấy hứng thú và muốn tìm hiểu sâu hơn. Bạn có thể chọn phân tích toàn bộ tác phẩm hoặc chỉ tập trung vào một đoạn trích hay một khía cạnh đặc sắc của nó.

Nếu bạn chọn các tác phẩm truyện thơ Nôm, thường có dung lượng dài, hãy chọn những đoạn trích có khả năng thể hiện đầy đủ nội dung và ý nghĩa của tác phẩm. Ví dụ, với Truyện Kiều, bạn có thể phân tích đoạn miêu tả vẻ đẹp của chị em Thúy Kiều, đoạn thề nguyền của Kiều với Kim Trọng, đoạn Kiều ở lầu Ngưng Bích, hoặc đoạn Thúc Sinh từ biệt Thúy Kiều.

Đối với các tác phẩm truyện truyền kỳ hoặc truyện ngắn hiện đại có dung lượng vừa phải, bạn có thể phân tích toàn bộ tác phẩm hoặc tập trung vào một khía cạnh tiêu biểu. Ví dụ, bạn có thể chọn phân tích bi kịch của người phụ nữ trong Chuyện người con gái Nam Xương hoặc hình tượng các cô gái thanh niên xung phong trong truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi.

b. Tìm ý

Khi viết bài phân tích một tác phẩm truyện, bạn có thể thực hiện theo các bước sau để xác định và phát triển ý tưởng cho bài viết:

c. Lập dàn ý

Để viết một bài phân tích tác phẩm truyện hiệu quả, bạn cần xây dựng dàn ý rõ ràng và hợp lý. Dưới đây là cách tổ chức dàn ý để giúp bài viết của bạn mạch lạc và dễ hiểu:

Mở bài:

Thân bài:

Phân tích nội dung và chủ đề:

Phân tích nghệ thuật:

Kết bài:

Đánh giá sự quan trọng và giá trị của tác phẩm đối với người đọc. Nêu rõ lý do tác phẩm vẫn có sức hút và ý nghĩa trong bối cảnh hiện tại.

2. Viết bài

Hãy viết bài dựa trên dàn ý đã chuẩn bị, nhưng linh hoạt điều chỉnh nội dung nếu cần để phù hợp với hướng phân tích của bạn.

Đảm bảo yêu cầu của bài nghị luận phân tích tác phẩm văn học:

Bài mẫu tham khảo

Truyện thơ Nôm, một sản phẩm nghệ thuật độc đáo của dân tộc Việt Nam, đã chứng tỏ được sức hút và giá trị qua nhiều thế hệ. Trong thể loại này, tác phẩm “Lục Vân Tiên” của Nguyễn Đình Chiểu nổi bật như một biểu tượng của tinh thần anh hùng và đạo đức cao quý. Đặc biệt, đoạn trích “Lục Vân Tiên đánh cướp, cứu Kiều Nguyệt Nga” không chỉ thể hiện tài năng của nhà thơ mà còn lôi cuốn người đọc bởi những phẩm chất đáng quý của nhân vật chính.

Đoạn trích bắt đầu với cảnh Lục Vân Tiên đối đầu với nhóm cướp hung hãn. Dù chỉ trang bị một cành cây làm gậy, chàng vẫn dũng cảm xông vào giữa bọn cướp đông đảo, khẳng định sự chính nghĩa và quyết tâm không khoan nhượng với cái ác:

“Vân Tiên ghé lại bên đàng,
Bẻ cây làm gậy nhắm làng xông vô.”

Những câu thơ mô tả trận chiến không cân sức giữa một bên là Lục Vân Tiên và bên kia là hàng chục tên cướp vũ trang đầy đủ. Mặc dù tình thế khó khăn, nhưng nhờ sự gan dạ và tài nghệ của mình, Lục Vân Tiên đã chiến thắng:

“Phong Lai chẳng kịp trở tay,
Bị Tiên một gậy thác rày thân vong.”

Qua những miêu tả này, Nguyễn Đình Chiểu không chỉ khắc họa cuộc chiến khốc liệt mà còn thể hiện phẩm chất anh hùng của Lục Vân Tiên. Chàng không chỉ đánh bại bọn cướp mà còn thể hiện sự dũng mãnh vượt trội so với kẻ thù.

Sau trận chiến, Lục Vân Tiên gặp Kiều Nguyệt Nga, người mà chàng vừa cứu khỏi tay bọn cướp. Kiều Nguyệt Nga, dù là một tiểu thư quý tộc, tỏ lòng biết ơn chân thành và muốn báo đáp ân nhân:

“Dẹp rồi lũ kiến chòm ong,
Hỏi: ‘Ai than khóc ở trong xe nầy?’”

Kiều Nguyệt Nga là một hình mẫu của phẩm hạnh và lễ độ. Mặc dù nàng đang gặp khó khăn và không có nhiều của cải để tặng, nàng vẫn chân thành bày tỏ lòng cảm kích và mong muốn báo đáp:

“Trước xe quân tử tạm ngồi,

Xin chi tiện thiếp lạy rồi sẽ thưa.”

Nàng coi việc báo đáp ân nhân là trách nhiệm của mình, dù biết rằng công ơn của Lục Vân Tiên quá lớn để có thể đền đáp bằng vật chất.

Đáp lại lòng biết ơn của Kiều Nguyệt Nga, Lục Vân Tiên khiêm tốn từ chối sự báo đáp. Chàng cho rằng hành động cứu giúp người khác là một nghĩa vụ chứ không phải để nhận lại:

“Vân Tiên nghe nói liền cười,
Làm ơn há dễ trông người trả ơn.”

Theo Lục Vân Tiên, hành động anh hùng không phải để nhận phần thưởng, mà là để bảo vệ công lý và làm điều đúng đắn. Quan điểm này của chàng phản ánh một triết lý nhân văn sâu sắc: hành động vì điều tốt không nên có mong đợi phần thưởng cá nhân.

Đoạn trích “Lục Vân Tiên đánh cướp, cứu Kiều Nguyệt Nga” không chỉ nổi bật với tài năng nghệ thuật của Nguyễn Đình Chiểu mà còn truyền tải những thông điệp về lòng dũng cảm và nhân nghĩa. Qua hình tượng Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga, tác phẩm không chỉ ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp mà còn khuyến khích con người hướng đến cái thiện, tránh xa cái ác. Những giá trị này vẫn luôn có ý nghĩa trong xã hội hiện đại.

3. Chỉnh sửa bài viết

Hướng dẫn soạn bài Viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học (truyện) Ngữ văn 9 tập 1 Kết nối tri thức trong bài viết dưới đây sẽ giúp bạn phân tích, tìm hiểu và cảm nhận bài học một cách toàn diện nhất.