Hướng dẫn soạn bài Tức cảnh Pác Bó chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Đọc – Hiểu văn bản
Câu 1: Bài thơ thuộc thể thơ gì ? Hãy kể tên một số bài thơ cùng thể thơ này mà em đã học.
Bài thơ Tức cảnh Pác Bó của Hồ Chí Minh được viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, một thể thơ cổ của Trung Quốc. Thể thơ này có 4 câu, mỗi câu 7 chữ, gieo vần chéo (câu 1, 3 vần với nhau, câu 2, 4 vần với nhau).
Một số bài thơ cùng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt mà em đã học:
- Cảnh khuya của Hồ Chí Minh
- Bài ca ngắn đi trên bãi cát của Cao Bá Quát
- Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử
- Tiếng chuông chùa nhà đò của Nguyễn Khuyến
- Tống biệt Ly Tao của Lí Bạch
- Độc tiểu thanh kí của Lí Bạch
- Tương tư của Nguyễn Bính
- Đà Lạt sương mù của Hàn Mặc Tử
Câu 2: Nhận xét về giọng điệu chung của bài thơ. Tâm trạng của Bác Hồ ở Pác Bó được biểu hiện như thế’ nào qua bài thơ ? Vì sao Bác lại cảm thấy cuộc sống gian khổ đó “thật là sang” ?
Giọng điệu chung của bài thơ là vui tươi, hóm hỉnh, pha chút tự trào. Giọng điệu này được thể hiện qua cách sử dụng ngôn từ, hình ảnh, phép tu từ.
- Về ngôn từ: Bài thơ sử dụng những từ ngữ, hình ảnh giản dị, mộc mạc, gần gũi với cuộc sống của nhân dân lao động. Ví dụ: “sáng ra bờ suối”, “tối về hang”, “cháo bẹ rau măng”, “củ chuối rừng”.
- Về hình ảnh: Bài thơ sử dụng những hình ảnh tương phản để tạo nên sự hài hước, hóm hỉnh. Ví dụ: “sáng ra bờ suối, tối về hang” – một ngày của Bác chỉ gói gọn trong hai từ “sáng” và “tối”, nhưng Bác vẫn cảm thấy đó là một cuộc sống “thật là sang”.
- Về phép tu từ: Bài thơ sử dụng phép tu từ nhân hóa để tô đậm vẻ đẹp của thiên nhiên và tâm hồn của Bác. Ví dụ: “suối reo”, “cảnh khuya”, “trăng sáng”, “chim kêu”, “bàn đá chông chênh”.
Tâm trạng của Bác Hồ ở Pác Bó được biểu hiện qua bài thơ là một tâm trạng ung dung, tự tại, lạc quan, yêu đời. Bác không hề cảm thấy khổ sở, vất vả trước cuộc sống gian nan, thiếu thốn ở Pác Bó. Trái lại, Bác cảm thấy đó là một cuộc sống “thật là sang”.
Có thể lý giải tâm trạng của Bác như sau:
- Thứ nhất, Bác là một người có tinh thần lạc quan, yêu đời, luôn tin tưởng vào sự nghiệp cách mạng. Bác hiểu rằng, cuộc sống gian khổ ở Pác Bó là cần thiết để thực hiện lý tưởng của mình.
- Thứ hai, Bác là một người có tấm lòng yêu thương nhân dân sâu sắc. Bác hiểu rằng, cuộc sống của nhân dân lao động ở Việt Nam còn rất khó khăn, vất vả. Bác muốn sống chung với nhân dân để chia sẻ những khó khăn, gian khổ đó.
- Thứ ba, Bác là một người có tâm hồn nghệ sĩ, luôn yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống. Bác cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên ở Pác Bó, và đó cũng là một nguồn động viên, khích lệ tinh thần cho Bác.
Câu 3: Qua bài thơ, có thể thấy rõ Bác Hồ cảm thấy vui thích, thoải mái khi sống giữa thiên nhiên. Nguyễn Trãi cũng từng ca ngợi “thú lâm tuyền” (niềm vui thú được sống với rừng, suối) trong bài Côn Sơn ca. Hãy cho biết “thú lâm tuyền” ở Nguyễn Trãi và ỏ Bác Hồ có gì giống và khác nhau.
Giống nhau:
- Cả Nguyễn Trãi và Bác Hồ đều có niềm yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống. Họ đều cảm thấy vui thích, thoải mái khi sống giữa thiên nhiên, hòa mình vào cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp.
- Cả hai nhà thơ đều sử dụng những hình ảnh, ngôn ngữ giản dị, mộc mạc để thể hiện tình yêu thiên nhiên của mình.
Khác nhau:
- Thú lâm tuyền của Nguyễn Trãi là thú vui của một ẩn sĩ, một người bất lực trước thực tại xã hội. Ông tìm về thiên nhiên để lánh đục về trong, để quên đi nỗi buồn đau, sầu muộn của cuộc đời.
- Thú lâm tuyền của Bác Hồ là thú vui của một người chiến sĩ, một người luôn trăn trở, suy nghĩ về vận mệnh của đất nước. Bác sống giữa thiên nhiên để tìm nguồn sức mạnh, ý chí cho cuộc đấu tranh cách mạng.
Với những hướng dẫn soạn bài Tức cảnh Pác Bó chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.