Hướng dẫn soạn bài Thị Kính nuôi con cho Thị Mầu – Sách Chân trời sáng tạo lớp 11 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Câu 1 (trang 74, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Tóm tắt nội dung của văn bản trên. Theo bạn, những đặc điểm nào của thể loại truyện thơ đã được thể hiện qua văn bản.
Trả lời
Thiện Sĩ, con của Sùng Ông, Sùng Bà, kết duyên cùng Thị Kính – con gái Mãng Ông. Một đêm nọ khi Thị Kính đang ngồi khâu còn chồng đang đọc sách rồi thiu thiu ngủ bên cạnh, thì bỗng dưng nàng nhìn thấy chồng có sợi râu mọc ngược nên cầm dao toan xén đi. Thiện Sĩ giật mình sợ hãi hét toáng lên thì bố mẹ chồng chạy vào vu oan cho Thị Kính có ý định giết chồng và đuổi Thị Kính về nhà bố đẻ. Từ đó, Thị Kính giả nam lên chùa Vân Tự được thầy đặt tên là Kính Tâm. Thị Mầu có con với người ở nhà phú ông nhưng đã đổ cho là con của Thị Kính, rồi đem con bỏ cho Thị Kính. Tiểu Kính hằng ngày đi xin sữa để nuôi con của Thị Mầu. Sau ba năm, Tiểu Kính để lại thư kể rõ sự tình rồi mất. Sư cụ cùng mọi người lập đàn giải oan cho Kính Tâm để nàng được siêu thoát.
Các đặc điểm của thể loại truyện thơ được thể hiện qua văn bản “Thị Kính nuôi con cho Thị Mầu” như sau:
- Sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình: Văn bản kể về cuộc đời của nhân vật Thị Kính, nhưng đồng thời cũng thể hiện những cảm xúc, suy nghĩ của tác giả về cuộc đời của nàng.
- Sử dụng thể thơ lục bát: Văn bản sử dụng thể thơ lục bát, đây là thể thơ truyền thống của dân tộc Việt Nam, thường được sử dụng trong các tác phẩm tự sự, trữ tình.
- Cốt truyện hấp dẫn, lôi cuốn: Cốt truyện của văn bản xoay quanh cuộc đời đầy bi kịch của nhân vật Thị Kính, khiến người đọc không khỏi xót thương, đồng cảm.
- Nhân vật được xây dựng chân thực, sinh động: Nhân vật Thị Kính được xây dựng chân thực, sinh động, với những phẩm chất tốt đẹp như hiền lành, dịu dàng, nhẫn nhịn, thủy chung, son sắt.
Câu 2 (trang 74, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Việc Thị Kính nuôi con cho Thị Mầu đã được thuật lại theo ngôi kể nào, qua điểm nhìn của ai? Nhờ vào đâu mà bạn biết?
Trả lời
Việc Thị Kính nuôi con cho Thị Mầu được thuật lại theo ngôi kể thứ ba, qua điểm nhìn của tác giả. Nhờ vào các dấu hiệu nhận biết sau:
- Ngôi kể: Người kể giấu mình không xưng (tôi) chỉ kín đáo gọi sự vật theo nhận xét của mình và kể sao cho sự việc diễn ra theo trình tự.
- Điểm nhìn: Người kể có thể quan sát và kể lại mọi sự việc trong câu chuyện, kể cả những suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật.
Cụ thể, trong văn bản “Thị Kính nuôi con cho Thị Mầu”, người kể không trực tiếp tham gia vào câu chuyện, mà chỉ đứng ngoài quan sát và kể lại. Người kể có thể kể lại những suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật, nhưng cũng có thể kể lại những suy nghĩ, cảm xúc của chính mình.
Câu 3 (trang 74, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Nhân vật Thị Kính hiện lên như thế nào qua văn bản? Từ đó, bạn có nhận xét gì về cách tác giả dân gian xây dựng nhân vật trong truyện thơ?
Trả lời
Qua văn bản “Thị Kính nuôi con cho Thị Mầu”, nhân vật Thị Kính hiện lên là một người con gái có phẩm chất tốt đẹp, đáng thương và đáng khâm phục.
- Thị Kính là một người con gái hiền lành, dịu dàng, nhẫn nhịn. Khi về làm dâu, nàng luôn kính trọng cha mẹ chồng, chăm sóc chồng chu đáo. Dù bị mẹ chồng và Thị Mầu ghen ghét, hành hạ, nàng vẫn nhẫn nhịn chịu đựng.
- Thị Kính là một người phụ nữ thủy chung, son sắt. Khi bị vu oan, nàng vẫn một lòng tin tưởng chồng. Khi biết chồng có con với Thị Mầu, nàng vẫn sẵn sàng nhận nuôi đứa trẻ.
- Thị Kính là một người con gái thông minh, tài trí. Nàng biết thêu thùa, đàn hát, lại giỏi việc nước, việc nhà.
Cách tác giả dân gian xây dựng nhân vật Thị Kính trong truyện thơ là rất thành công. Nhân vật được xây dựng chân thực, sinh động, với những phẩm chất tốt đẹp, đáng thương và đáng khâm phục. Điều này thể hiện tấm lòng nhân đạo của tác giả dân gian, đồng thời lên án xã hội phong kiến bất công, chà đạp lên quyền sống của con người.
Cụ thể, tác giả dân gian đã sử dụng các biện pháp nghệ thuật như:
- Miêu tả chân thực, sinh động ngoại hình, tính cách, hành động của nhân vật.
- Tạo tình huống éo le, bất ngờ để làm nổi bật phẩm chất của nhân vật.
- Thể hiện cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật qua lời kể.
Câu 4 (trang 74, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Văn bản trên đã thể hiện những đặc điểm nào của ngôn ngữ văn học, đặc biệt là ngôn ngữ của truyện thơ Nôm? Hãy phân tích để chứng minh điều đó.
Trả lời
Văn bản “Thị Kính nuôi con cho Thị Mầu” là một đoạn trích trong truyện thơ “Quan âm Thị Kính” của dân tộc Việt Nam. Đây là một tác phẩm tiêu biểu cho thể loại truyện thơ Nôm.
Về mặt ngôn ngữ, văn bản “Thị Kính nuôi con cho Thị Mầu” đã thể hiện những đặc điểm sau:
- Sử dụng ngôn ngữ gần gũi với lời ăn tiếng nói hàng ngày: Ngôn ngữ trong văn bản rất giản dị, dễ hiểu, gần gũi với lời ăn tiếng nói hàng ngày của người dân. Điều này giúp cho người đọc dễ dàng tiếp cận và cảm nhận tác phẩm.
Chẳng hạn, trong câu thơ:
“Mẹ vò thì sữa khát khao,
Lo nuôi con nhện làm sao cho tuyền
Nâng niu xiết nỗi truân chuyên,
Nhai cơm mớm sữa để nên con người.”
Câu thơ sử dụng những từ ngữ quen thuộc như “mẹ vò”, “sữa khát khao”, “nhẹn”, “truân chuyên”, “mớm sữa”, “con người”. Điều này giúp cho người đọc dễ dàng hiểu được nội dung của câu thơ.
- Sử dụng thể thơ lục bát: Văn bản sử dụng thể thơ lục bát, đây là thể thơ truyền thống của dân tộc Việt Nam, thường được sử dụng trong các tác phẩm tự sự, trữ tình. Thể thơ lục bát có nhịp điệu uyển chuyển, mềm mại, phù hợp với việc kể chuyện và thể hiện tâm trạng của nhân vật.
- Sử dụng các biện pháp nghệ thuật: Trong văn bản, tác giả dân gian đã sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật như: miêu tả, so sánh, nhân hóa,… nhằm làm cho câu chuyện thêm sinh động, hấp dẫn và thể hiện được những tâm trạng, cảm xúc của nhân vật.
Chẳng hạn, trong câu thơ:
“Trời thì đêm tối như mực,
Lòng nàng sầu như biển mênh mông.”
Tác giả đã sử dụng biện pháp so sánh “sầu như biển mênh mông” để thể hiện nỗi sầu của nhân vật Thị Kính. Nỗi sầu của nàng như một đại dương mênh mông, không bờ bến.
Câu 5 (trang 74, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Thông điệp bạn nhận được qua đoạn trích trên là gì? Dựa vào đâu bạn cho là như vậy?
Trả lời
Qua đoạn trích “Thị Kính nuôi con cho Thị Mầu”, em nhận được những thông điệp sau:
- Thông điệp về phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam: Thị Kính là một người phụ nữ có phẩm chất tốt đẹp, đáng thương và đáng khâm phục. Nàng là một người con gái hiền lành, dịu dàng, nhẫn nhịn, thủy chung, son sắt và thông minh, tài trí. Những phẩm chất tốt đẹp của Thị Kính là đại diện cho phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam trong xã hội phong kiến.
- Thông điệp về sự bất công trong xã hội phong kiến: Thị Kính bị vu oan giáng họa, phải chịu nhiều đau khổ, bất hạnh. Điều này đã tố cáo sự bất công trong xã hội phong kiến, nơi mà người phụ nữ luôn bị coi thường, chà đạp lên quyền sống.
- Thông điệp về niềm tin vào công lý, vào sự chiến thắng của cái thiện: Cuối cùng, Thị Kính được giải oan và được siêu thoát. Điều này thể hiện niềm tin của tác giả dân gian vào công lý, vào sự chiến thắng của cái thiện trong cuộc đấu tranh chống lại cái ác.
Dựa vào những căn cứ:
- Tác giả dân gian đã xây dựng nhân vật Thị Kính với những phẩm chất tốt đẹp, đáng thương và đáng khâm phục. Đây là những phẩm chất tiêu biểu cho người phụ nữ Việt Nam trong xã hội phong kiến.
- Tác giả dân gian đã sử dụng tình huống bi kịch của Thị Kính để tố cáo sự bất công trong xã hội phong kiến.
- Cuối cùng, Thị Kính được giải oan và được siêu thoát. Điều này thể hiện niềm tin của tác giả dân gian vào công lý, vào sự chiến thắng của cái thiện.
Với những hướng dẫn soạn bài Thị Kính nuôi con cho Thị Mầu – Sách Chân trời sáng tạo lớp 11 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.