Soạn bài Tập làm một bài thơ tám chữ - Kết nối tri thức Lớp 9

Hướng dẫn soạn bài Tập làm một bài thơ tám chữ Ngữ văn 9 tập 2 Kết nối tri thức chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về bài học này.

Các nhà thơ là những nghệ sĩ tài hoa, họ khơi dậy muôn vàn âm thanh, diễn tả mọi rung động tinh tế của tâm hồn trước thế giới xung quanh, làm cho thiên nhiên và con người trở nên đẹp đẽ hơn. Trong phần Đọc, em đã được học về thể thơ tám chữ. Dựa trên những kiến thức đã học, em hãy thử vận dụng để sáng tác một bài thơ tám chữ, thể hiện cảm xúc và suy nghĩ của mình.

a. Lựa chọn đề tài

Cuộc sống xung quanh chúng ta rực rỡ với muôn màu muôn sắc, khơi gợi bao cảm hứng thơ ca. Em có thể chọn một đề tài mang lại cho mình nhiều cảm xúc nhất. Một số đề tài gợi ý để em lựa chọn: thiên nhiên tươi đẹp, quê hương yêu dấu, đất nước thân thương, thầy cô, bạn bè, hay mái trường thân quen,…

b. Lựa chọn hình ảnh để biểu đạt cảm xúc

Từ đề tài đã chọn, hãy tìm những chi tiết và hình ảnh để lại trong em ấn tượng sâu sắc nhất, khơi dậy những rung động chân thành, phù hợp để em gửi gắm cảm xúc của mình. Ví dụ: Nếu chọn đề tài về thiên nhiên, em có thể chọn hình ảnh cánh rừng xanh mướt, dòng sông êm đềm, bầu trời trong xanh, hay ngọn núi hùng vĩ. Nếu viết về mái trường, có thể chọn hình ảnh lớp học thân thuộc, thầy cô hiền từ, hay bạn bè gắn bó.
Sau khi xác định được những chi tiết và hình ảnh đặc sắc, hãy tập trung vào cảm xúc của mình: đó có thể là sự yêu mến, nỗi nhớ thương, niềm hạnh phúc, niềm tự hào, hoặc cũng có thể là sự buồn bã, tiếc nuối, bâng khuâng. Chẳng hạn, em có thể cảm thấy buồn khi phải chia xa mái trường sau một năm học, hoặc vui sướng khi nhớ lại những khoảnh khắc hạnh phúc bên thầy cô, bạn bè.
Hãy diễn tả dòng cảm xúc của em theo sự vận động của các chi tiết, hình ảnh trong bài thơ. Sử dụng những từ ngữ thật chính xác để thể hiện trọn vẹn cảm xúc mà em muốn truyền tải.

c. Gieo vần, ngắt nhịp

Hãy ngắt nhịp một cách linh hoạt, phù hợp với mạch cảm xúc và nội dung muốn truyền tải. Nhịp thơ có thể tuân theo cấu trúc truyền thống hoặc phá cách để tạo sự độc đáo.
Sử dụng vần chân, vần liền hoặc vần cách để tạo sự liên kết giữa các câu thơ. Ví dụ:

“Tôi hôm nay / sống trong lòng / miền Bắc
Sờ lên ngực / nghe trái tim / thầm nhắc
Hai tiếng thiêng liêng / hai tiếng miền Nam

Tôi nhớ không nguôi / ánh nắng màu vàng
Tôi quên sao được / sắc trời xanh biếc
Tôi nhớ cả / những người / không quen biết.”

(Tế Hanh, Nhớ con sông quê hương)

Em hãy chọn những từ ngữ phù hợp để hoàn thiện các dòng thơ sau, tập gieo vần và cảm nhận:

“Gió nhẹ nhẹ, hương cỏ cây nhẹ nhẹ
Thoảng bay lên, hương mạ dưới đồng xa
Tự đâu đó, hương muôn hoa mới hé
Như khói trầm từ đỉnh rộng bao la

Hơi xuân ấm trả cho trời đất lặng
Tiếng reo ca nhí nhảnh và ngây thơ
Của đàn sáo say phơi mình dưới nắng
Chim nghệ vàng rỉa cánh trên nhành mơ.”

(Theo Tố Hữu, Xuân lòng)

2. Viết

Bắt đầu với câu thơ đầu tiên: Hãy mở đầu bằng cách thể hiện ấn tượng mạnh mẽ của em về chi tiết hoặc hình ảnh nào đó đã gợi lên trong em những cảm xúc sâu sắc, hoặc bằng cách giới thiệu và miêu tả đối tượng chính trong bài thơ. Lưu ý lựa chọn từ cuối cùng của câu thơ để dễ dàng gieo vần trong những câu tiếp theo. Nhịp thơ nên được ngắt theo cách phù hợp với cảm xúc và ý nghĩa mà em muốn truyền tải.
Phát triển cảm xúc: Từ câu thơ đầu tiên, hãy mở rộng và phát triển cảm xúc của mình. Diễn tả những rung động của em qua các chi tiết miêu tả cụ thể về đối tượng, hoặc về những sự việc đang diễn ra với đối tượng đó.
Sử dụng ngôn ngữ hình ảnh: Để tăng sức gợi hình và gợi cảm cho câu thơ, hãy sử dụng các từ tượng thanh, tượng hình, từ láy, và các biện pháp tu từ như so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, điệp ngữ,…
Kết thúc bài thơ: Ở phần kết, em có thể bày tỏ những suy tư, chiêm nghiệm của mình hoặc gửi gắm thông điệp mà em muốn truyền tải đến người đọc, tạo nên một kết thúc sâu lắng và ý nghĩa cho bài thơ.

Bài mẫu tham khảo:

Mùa đông về trên phố

Mùa đông lặng lẽ ghé vào phố nhỏ,
Cành bàng khẳng khiu chờn vờn trong sương,
Gió vờn qua, lũ chim thôi chẳng hót,
Nép vào nhau giữa dòng người ngược xuôi.

Khép chặt áo nhưng lạnh vẫn thấm sâu,
Mây u ám trĩu nặng cả bầu trời,
Mặt Hồ Tây dậy sóng lăn tăn,
Tiếng đàn ai vang vọng khắp không gian.

Những đứa trẻ lang thang giữa chiều đông,
Tiếng rao khàn khàn mang nỗi buồn xa xăm,
Gió mưa về ướt đẫm ngõ nhỏ,
Ai thắp lửa sưởi ấm giữa lòng đêm?

Mùi ngô nướng thoảng bay trong gió rét,
Bếp lửa hồng soi ấm đôi má hồng,
Chị tan ca, cầm hạt ngô thơm nóng,
Và cuộc đời bỗng dưng thật dịu dàng.

Nhìn lên cao qua ô cửa sổ,
Những ngôi nhà rêu phủ vẫn sáng đèn,
Phố lên đèn, xua tan cái lạnh,
Chờ bình minh mang theo tia nắng xuân.

3. Chỉnh sửa

Để hoàn thiện bài thơ của mình, em cần chỉnh sửa dựa trên các đặc trưng của thể thơ tám chữ. Hãy rà soát bài thơ và điều chỉnh nếu cần, đảm bảo bài thơ đáp ứng các yêu cầu sau:

Hình thức nghệ thuật:

Đảm bảo số lượng tiếng trong mỗi câu thơ đúng chuẩn.
Gieo vần theo đúng quy định, tạo sự liền mạch và nhịp nhàng.
Nhịp thơ phải phù hợp với mạch cảm xúc, truyền tải được tâm trạng của bài thơ.
Bài thơ cần có những hình ảnh rõ nét, gợi cảm.
Sử dụng biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, nhân hóa,… để tăng tính nghệ thuật.

Nội dung:

Cảm xúc trong bài thơ cần tự nhiên, chân thật, không gượng ép.
Bài thơ cần có chủ đề rõ ràng, cùng với thông điệp mà em muốn truyền tải đến người đọc.