Hướng dẫn Soạn bài Tầng hai – Sách Cánh Diều Lớp 11 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

1) Chuẩn bị

– Tác giả:

   + Phong Điệp sinh ngày 6 tháng 6 năm 1976 tại huyện Giao Thủy, Nam Định

   + Cựu học sinh chuyên văn trường THPT Lê Hồng Phong tỉnh Nam Định, khóa 1991-1994.

   + Năm 1998, sau khi tốt nghiệp Đại học Luật Hà Nội, Phong Điệp làm phóng viên, biên tập viên tại báo Văn Nghệ Hội nhà văn Việt Nam.

   + Hiện tại Phong Điệp đang sống và làm việc tại Hà Nội.

– Niềm hạnh phúc của mỗi người là khác nhau, tuy nhiên đều có điểm chung đó là sự thăng hoa, niềm vui sướng, và thỏa mãn một điều gì đó trong cuộc sống. Như chúng ta đều thấy trong cuộc sống có rất nhiều người đạt được những điều đó, nó tạo nên một cái gì đó riêng biệt, mới lạ, tạo ra được nhiều điều có ý nghĩa, giá trị cho cuộc sống của mình. Hạnh phúc của mỗi chúng ta là được hưởng thụ giá trị cuộc sống, nhiều người chỉ có niềm hạnh phúc nhỏ nhoi là có đủ cơm ăn áo mặc, nhưng ngày nay khi xã hội ngày càng phát triển, hạnh phúc còn được đắn đo và thể hiện qua những cung bậc cảm xúc riêng, họ được tận hưởng cuộc sống, được ăn sung mặc sướng, được đi chơi, đó là niềm hạnh phúc. Có thể thấy hạnh phúc là giá trị to lớn làm nên giá trị cho con người, niềm hạnh phúc có thể được cân đo bằng niềm vui, sự hạnh phúc, được thỏa mãn những cung bậc cảm xúc riêng, được thể hiện bằng những điều mới lạ, bằng những điều sáng tạo và phát triển mạnh mẽ hơn. Niềm vui, sự hạnh phúc đó được thể hiện trong cuộc sống, giá trị đó được tạo nên nhờ những giá trị của cuộc sống, biết sống đúng nghĩa được sống. Như một người nước ngoài đã nói: “Chúng ta không tính chúng ta sống được bao nhiêu năm cuộc đời, mà số năm cuộc đời được tính bằng số năm chúng ta đã có những đóng góp cho cuộc đời này”. Quả đúng như thế, tạo hóa tạo cho chúng ta sự sống, nhưng sống như thế nào, quyết định cuộc sống như thế nào đấy lại là việc mà chúng ta nên làm cho cuộc đời của mình.

2) Đọc hiểu

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1: Chú ý cách tác giả giới thiệu nhân vật.

Tác giả giới thiệu nhân vật: Trên tầng hai có ba người: bà mẹ ngoài sáu mươi tuổi, vốn là cựu thanh niên xung phong, bị bệnh thấp khớp. Anh con trai làm ở xưởng in và chị con dâu là công nhân của một xí nghiệp đóng giày.

Câu 2: Hành động, ý nghĩ của nhân vật Phan như thế nào?

Phan là một cô gái với cuộc sống tẻ nhạt, cô đơn. Đồng thời, qua hành động thận trọng mở vòi nước vào đêm khuya của cô, chúng ta thấy cô là một cô sống nội tâm và có chút rụt rè, không muốn gây phiền toái cho ai.

Câu 3: Chú ý các chữ “kế hoạch”, “lập trình”, “rành mạch”.

Chú ý các chữ “kế hoạch”, “lập trình”, “rành mạch”

Câu 4: Nhân vật Phan lắng nghe được những âm thanh nào lúc đêm khuya?

Nhân vật Phan lắng nghe được tiếng bà mẹ già ngủ mê, tiếng chạy của cậu con trai, tiếng lay gọi mẹ, tiếng khóc của cô gái khi không biết chồng đi đâu mà tối muộn chưa về.

Câu 5: Suy nghĩ về lời nói, hành động của những người trong gia đình nhân vật Thắng.

Lời nói thể hiện sự quan tâm lo lắng cho sức khỏe của con dâu, sự an toàn của con trai “Mà con có đói thì uống thêm cốc sữa. Chịu khó mà ăn cho con nó khỏe….”, “Đi cẩn thận con nhé!”,…

Câu 6: Chú ý tâm trạng của nhân vật Phan.

Tâm trạng của nhân vật Phan: là người quan sát, bộc lộ cảm nghĩ về gia đình nhà Thắng và hoàn cảnh sống của Phan, cô chạnh nhớ nhà.

Câu 7: Mùi vị, âm thanh, cử chỉ, lời nói,…trong nhà vào buổi sáng sớm như thế nào?

Mùi vị

Mùi vị trong nhà vào buổi sáng sớm là mùi của thức ăn đang nấu, mùi của bánh mì mới ra lò, mùi của hoa cỏ trong vườn. Mùi thức ăn thơm phức, khiến người ta cảm thấy đói bụng. Mùi bánh mì mới ra lò ngọt ngào, khiến người ta muốn ăn ngay. Mùi hoa cỏ trong vườn thoang thoảng, khiến người ta cảm thấy sảng khoái.

Âm thanh

Âm thanh trong nhà vào buổi sáng sớm là âm thanh của tiếng chim hót, tiếng người nói chuyện, tiếng xe cộ qua lại. Tiếng chim hót ríu rít, mang đến sự tươi vui, rộn ràng. Tiếng người nói chuyện râm ran, mang đến sự ấm áp, thân thương. Tiếng xe cộ qua lại ồn ào, mang đến sự hối hả, nhộn nhịp của cuộc sống.

Cử chỉ

Cử chỉ trong nhà vào buổi sáng sớm là cử chỉ của người lớn chuẩn bị bữa ăn, cử chỉ của trẻ em dậy sớm học bài, cử chỉ của người đi làm vội vã rời nhà. Cử chỉ của người lớn nhanh nhẹn, khẩn trương, thể hiện sự chăm sóc cho gia đình. Cử chỉ của trẻ em lém lỉnh, đáng yêu, thể hiện sự hồn nhiên, ngây thơ. Cử chỉ của người đi làm vội vã, thể hiện sự lo toan, bận rộn.

Lời nói

Lời nói trong nhà vào buổi sáng sớm là lời nói của người lớn dặn dò con cái, lời nói của trẻ em chào hỏi cha mẹ, lời nói của người đi làm chào tạm biệt gia đình. Lời nói của người lớn ân cần, dịu dàng, thể hiện sự quan tâm, yêu thương. Lời nói của trẻ em hồn nhiên, ngây thơ, thể hiện sự yêu thương, kính trọng cha mẹ. Lời nói của người đi làm vội vã, thể hiện sự lo lắng, bận rộn.

Câu 8: Chú ý đồ đạc trong phòng và ý nghĩ, tâm trạng của nhân vật Phan.

Đồ đạc trong phòng của gia đình ba người

Ý nghĩ, tâm trạng của nhân vật Phan

Câu 9: Hình dung về những biểu hiện tình cảm của các thành viên trong gia đình nhân vật Thắng.

Những biểu hiện tình cảm của các thành viên trong gia đình nhân vật Thắng:

   – Người mẹ quan tâm, lo lắng cho sự an toàn, sức khỏe, sự êm ấm của cả gia đình.

   – Người con trai biết yêu thương, chăm lo cho người mẹ.

   – Người con dâu dịu dàng, biết chăm lo cho mẹ chồng.

Câu 10:  Chú ý các từ ngữ chỉ hành động và tâm trạng của nhân vật Phan.

Từ ngữ chỉ hành động và tâm trạng của nhân vật Phan:

   – Phan định chờ lúc đứa trẻ đầy tháng sẽ len tầng hai để thăm, nhưng tự nhiên cô tò mò muốn được trông thấy ngay cảnh sống trên ấy, và được nhìn đứa trẻ.

   – Một lần, cô rụt rè đi lên lưng chừng cầu thang rồi lại phân vân trở xuống. Cứ lần khân thế mất mười phút.

   – Phan nóng bừng mặt, xấu hổ.

Câu 11:  Chú ý giọng nói của người kể chuyện.

Giọng của người kể chuyện có sự đan xen hiện tại – quá khứ cùng những người thân trong gia đình – và sau đó lại quay về thực tại.

* Trả lời câu hỏi cuối bài

Câu 1: Hãy tóm tắt truyện Tầng hai. Từ đó, nhận xét về cốt truyện và bố cục của văn bản.

Tóm tắt truyện Tầng hai

Truyện Tầng hai kể về nhân vật Phan, một cô gái trẻ sống ở một căn phòng cho thuê ở tầng một của một căn nhà cũ ở Hà Nội. Cuộc sống của Phan xoay cuồng trong công việc, cô thường xuyên đi sớm về muộn, không có thời gian để nghỉ ngơi, thư giãn.

Một ngày nọ, Phan gặp một người đàn ông lạ mặt ở tầng hai của căn nhà. Người đàn ông này thường xuyên ngồi ở ban công, nhìn ra ngoài. Phan bắt đầu tò mò về người đàn ông ấy và thường xuyên quan sát, theo dõi.

Phan dần dần phát hiện ra rằng người đàn ông ấy có cuộc sống vô cùng giản dị, bình dị. Ông ấy sống một mình, không có gia đình, bạn bè. Ông ấy dành cả ngày để đọc sách, viết lách, ngắm nhìn cuộc sống bên ngoài.

Phan bắt đầu cảm thấy đồng cảm với người đàn ông ấy. Cô nhận ra rằng mình đang đánh mất những điều quan trọng trong cuộc sống. Cô bắt đầu thay đổi cách sống của mình, dành nhiều thời gian hơn cho bản thân, cho những người thân yêu.

Cuối cùng, Phan quyết định rời khỏi căn phòng ở tầng một để chuyển lên tầng hai, ở cùng với người đàn ông ấy. Cô muốn được sống một cuộc sống giản dị, bình yên như ông ấy.

Nhận xét về cốt truyện và bố cục của văn bản

Cốt truyện của truyện Tầng hai được xây dựng theo lối tự sự, kể chuyện theo ngôi thứ nhất, có sự đan xen giữa hiện thực và tâm lý. Cốt truyện của truyện khá đơn giản, xoay quanh cuộc sống của nhân vật Phan và những biến chuyển trong suy nghĩ, tâm hồn của cô.

Truyện được chia thành ba phần chính:

Bố cục của truyện Tầng hai được chia thành hai phần chính:

Câu 2: Truyện diễn ra trong bối cảnh (không gian, thời gian) nào? Cách tác giả từng bước mở rộng bối cảnh có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung của truyện?

Bối cảnh của truyện

Cách tác giả từng bước mở rộng bối cảnh

Tác giả mở rộng bối cảnh của truyện theo hai hướng:

Tác dụng của cách mở rộng bối cảnh

Cách mở rộng bối cảnh của tác giả có tác dụng quan trọng trong việc thể hiện nội dung của truyện:

Câu 3: Nhân vật “bà mẹ” sống trong căn nhà hai tầng có phẩm chất, tính cách như thế nào? Nêu những chi tiết tiêu biểu trong truyện thể hiện phẩm chất, tính cách của nhân vật này.

Nhân vật “bà mẹ” sống trong căn nhà hai tầng có phẩm chất, tính cách như thế nào?

Nhân vật “bà mẹ” sống trong căn nhà hai tầng là một nhân vật phụ nhưng được nhà văn Nguyễn Khải khắc họa khá thành công. Bà là một người phụ nữ trung niên, đã già, là cựu thanh niên xung phong, sức khỏe yếu, có bệnh thấp khớp, chân tay hay tê mỏi, đêm ngủ hay nói mê.

Phẩm chất, tính cách của bà mẹ được thể hiện qua những chi tiết tiêu biểu sau:

Có thể nói, bà mẹ trong truyện “Tầng hai” là một người phụ nữ có phẩm chất, tính cách cao đẹp. Bà là hiện thân của những người phụ nữ Việt Nam truyền thống, giàu lòng nhân hậu, yêu thương gia đình và hòa đồng với mọi người xung quanh.

Những chi tiết tiêu biểu trong truyện thể hiện phẩm chất, tính cách của nhân vật này:

“Mày có ngủ đi không con! – Tiếng người mẹ – Mà cái thằng này nó cũng tệ. Đi đâu phải báo với nhà một tiếng chứ cứ mất mặt như thế, lỡ có chuyện gì. Thôi ngủ đi con ạ. Chắc nó lại ham chơi bạn bè đấy mà. Để mai nó về mẹ cho nó một trận.”

“Mà con có đói thì uống thêm cốc sữa. Chịu khó mà ăn cho con nó khoẻ. Lúc tối mẹ thấy mày ăn ít quá, mẹ lại xót. Sắp làm mẹ đến nơi rồi đấy, biết không con.”

“Nhìn cháu, bà mẹ cười nói vui vẻ. Bà bế cháu lên, hôn lên má cháu, rồi đặt cháu xuống nôi.”

“Kìa cháu. – Bà chủ nhà vồn vã – Lên đây cháu!”

Câu 4: Ai là người quan sát và bộc lộ cảm nghĩ về gia đình nhân vật Thắng và gia đình nhân vật Phan? Tìm các chi tiết trong truyện cho thấy cảm nghĩ của người đó.

Người quan sát và bộc lộ cảm nghĩ về gia đình nhân vật Thắng và gia đình nhân vật Phan là Phan, nhân vật chính của truyện.

Từ đầu truyện, Phan đã được giới thiệu là một cô gái trẻ, đang làm việc ở thành phố. Cô thuê trọ ở một ngôi nhà hai tầng màu xanh biển, tầng trên là gia đình ba người: bà mẹ già, anh con trai và chị con dâu đang mang thai.

Phan thường xuyên theo dõi gia đình trên tầng hai từ phòng trọ của mình. Cô quan sát từng cử chỉ, hành động, lời nói của họ. Từ đó, Phan có những suy nghĩ và cảm nhận riêng về gia đình này.

Phan cảm thấy cuộc sống của gia đình trên tầng hai rất bình dị, giản đơn. Họ yêu thương nhau hết mực, dù có những lúc khó khăn, vất vả.

Phan cũng cảm thấy ghen tị với gia đình trên tầng hai. Cô ngưỡng mộ tình cảm gia đình của họ. Cô ước gì mình cũng có một gia đình như vậy.

Dưới đây là một số chi tiết trong truyện cho thấy cảm nghĩ của Phan:

Câu 5: Vì sao nhân vật Phan lại ngẫm nghĩ: “Hoá ra hạnh phúc giản dị hơn những gì cô tâm niệm”? Theo em, đây có phải là chủ đề của truyện không? Hãy làm rõ ý kiến của em.

Nhân vật Phan ngẫm nghĩ: “Hoá ra hạnh phúc giản dị hơn những gì cô tâm niệm.” là bởi vì cô đã có sự thay đổi trong nhận thức về hạnh phúc. Trước đây, Phan cho rằng hạnh phúc là phải có tiền bạc, vật chất đầy đủ, phải có một cuộc sống cao sang, sung túc. Cô đã từng sống trong cảnh nghèo khó, thiếu thốn vật chất nên cô khao khát được đổi đời, được sống một cuộc sống giàu sang, no đủ. Cô đã nỗ lực hết mình để đạt được mục tiêu đó.

Nhưng khi sống ở tầng hai của ngôi nhà, Phan đã được chứng kiến những gì diễn ra trong gia đình chủ nhà. Cô đã nghe thấy những âm thanh của cuộc sống bình dị, ấm áp vọng xuống từ tầng hai. Cô đã tận mắt chứng kiến căn phòng hẹp, đồ đạc đơn sơ, giản dị của gia đình chủ nhà. Cô đã được cảm nhận tình yêu thương, sự quan tâm, chia sẻ của mọi người trong gia đình chủ nhà.

Tất cả những điều đó đã khiến Phan thay đổi nhận thức về hạnh phúc. Cô nhận ra rằng hạnh phúc không phải là những thứ vật chất xa hoa, hào nhoáng mà là những điều bình dị, giản đơn trong cuộc sống. Hạnh phúc là được sống trong sự quan tâm, yêu thương của những người thân yêu.

Vì vậy, câu nói “Hoá ra hạnh phúc giản dị hơn những gì cô tâm niệm.” là một câu nói thể hiện sự thay đổi trong nhận thức của Phan về hạnh phúc. Câu nói này cũng chính là chủ đề của truyện “Tầng hai”.

Truyện “Tầng hai” muốn gửi gắm thông điệp rằng: Hạnh phúc không phải là thứ xa vời, khó nắm bắt. Hạnh phúc có thể ở ngay bên cạnh ta, trong những điều bình dị, giản đơn nhất của cuộc sống.

Câu 6: Từ truyện ngắn Tầng hai, em có suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa con người với con người, về quan niệm hạnh phúc trong xã hội hiện đại?

Từ truyện ngắn Tầng hai, em có suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa con người với con người, về quan niệm hạnh phúc trong xã hội hiện đại như sau:

Mối quan hệ giữa con người với con người

Trước hết, truyện ngắn Tầng hai đã cho thấy mối quan hệ giữa con người với con người trong cuộc sống hiện đại là vô cùng gần gũi và gắn bó. Dù sống trong hai tầng nhà khác nhau, nhưng Phan và gia đình ba người trên tầng hai vẫn có thể chia sẻ những niềm vui, nỗi buồn, những tâm tư, tình cảm của mình với nhau.

Cụ thể, Phan đã vô tình nghe được những câu chuyện của gia đình ba người trên tầng hai. Từ những câu chuyện đó, Phan biết được rằng họ là một gia đình hạnh phúc, yêu thương nhau. Bà mẹ chồng là người phụ nữ tần tảo, chịu thương chịu khó, luôn quan tâm, chăm sóc con cháu. Anh con trai là người hiếu thảo, luôn yêu thương, kính trọng mẹ và vợ. Chị con dâu là người phụ nữ dịu dàng, đảm đang, luôn yêu thương chồng và con.

Những câu chuyện của gia đình ba người trên tầng hai đã khiến Phan cảm thấy ấm áp và yêu thương. Cô nhận ra rằng, dù cuộc sống có khó khăn, vất vả đến đâu thì tình yêu thương giữa con người với con người vẫn luôn là thứ quý giá nhất.

Ngoài ra, truyện ngắn Tầng hai cũng cho thấy mối quan hệ giữa con người với con người trong xã hội hiện đại cần được xây dựng trên nền tảng của sự thấu hiểu, sẻ chia và yêu thương. Bởi lẽ, chỉ khi thấu hiểu được những khó khăn, vất vả của nhau thì chúng ta mới có thể cảm thông, sẻ chia và yêu thương nhau một cách chân thành.

Quan niệm hạnh phúc trong xã hội hiện đại

Thứ hai, truyện ngắn Tầng hai đã giúp em có cái nhìn mới về quan niệm hạnh phúc trong xã hội hiện đại. Trước đây, em luôn nghĩ rằng hạnh phúc là phải có thật nhiều tiền, có một công việc ổn định, có một gia đình hạnh phúc. Nhưng sau khi đọc truyện ngắn Tầng hai, em nhận ra rằng, hạnh phúc có thể đến từ những điều giản dị nhất trong cuộc sống.

Cụ thể, Phan là một cô gái trẻ, xinh đẹp, có công việc ổn định. Nhưng cô lại cảm thấy cô đơn, lạc lõng trong cuộc sống thành phố. Cho đến khi cô gặp gỡ gia đình ba người trên tầng hai, cô mới nhận ra rằng, hạnh phúc không phải là những thứ to lớn, xa vời mà là những điều giản dị, gần gũi trong cuộc sống hằng ngày.

Hạnh phúc là được sống trong một gia đình yêu thương, được quan tâm, chăm sóc của những người thân yêu. Hạnh phúc là được làm những điều mình yêu thích, được sống một cuộc sống bình yên, hạnh phúc.

Với những hướng dẫn Soạn bài Tầng hai – Sách Cánh Diều Lớp 11 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.