Hướng dẫn soạn bài Mưa xuân – Cánh diều lớp 12 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Đọc văn bản “Mưa xuân”, chọn phương án đúng cho mỗi câu hỏi (từ câu 1 đến câu 5) và trả lời các câu hỏi (từ câu 6 đến câu 10):
Câu hỏi 1: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 – Trang 133)
Phương án nào thể hiện đúng nhất nội dung tự giới thiệu của cô gái?
A. Trẻ trung, trong trắng, chưa có chồng
B. Làm nghề dệt vải, đã được mẹ gả bán
C. Ngày bên khung cửi, còn trẻ con
D. Có mẹ già, đi dệt vải ở chợ làng xa
Trả lời: Chọn đáp án C
Câu hỏi 2: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 – Trang 133)
Khi biết tin có hội chèo làng Đặng, cô gái có tâm trạng như thế nào?
A. Lưu luyến, bịn rịn
B. Háo hức, mong đợi
C. Thất vọng, chán chường
D. Buồn bã, cô đơn
Trả lời: Chọn đáp án B
Câu hỏi 3: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 – Trang 133)
Từ nào phản ánh đúng nhất thái độ của cô gái trong đêm hội chèo?
A. Tuyệt vọng
B. Giận dữ
C. Thất vọng
D. Bức xúc
Trả lời: Chọn đáp án C
Câu hỏi 4: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 – Trang 133)
Dòng nào không thể hiện đúng sự tương phản về tâm tư của cô gái trước và sau đêm hội chèo?
A. Mưa xuân phơi phới bay – Mưa xuân đã ngại bay
B. Hoa xoan lớp lớp rụng vơi đầy – Hoa xoan đã nát dưới chân giày
C. Thôn Đoài cách có một thôi đê – Có ngắn gì đâu một dải đê
D. Mẹ bảo: “Thôn Đoài hát tối nay” – Để mẹ em rằng: hát tối nay?
Trả lời: Chọn đáp án C
Câu hỏi 5: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 – Trang 134)
Những câu thơ sau đây cho thấy đặc điểm nào về ngôn ngữ của bài “Mưa xuân”?
Mẹ già chưa bán chợ làng xa
Thế nào anh ấy chả sang xem
Chờ mãi anh sang anh chẳng sang
Thế mà hôm nọ hát bên làng
Có ngắn gì đâu một dải đê!
A .Đậm tính thông tục
B. Đậm tính địa phương
C. Đậm chất thôn quê
D. Đậm chất thành thị
Trả lời: Chọn đáp án A
Câu hỏi 6: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 – Trang 134)
Bài thơ có kết cấu như thế nào? Hãy chỉ ra diễn biến tâm trạng của cô gái trước, trong và sau hội chèo.
Gợi ý trả lời:
Kết cấu: Bài thơ được xây dựng theo mạch cảm xúc của nhân vật và diễn biến thời gian.
- Khổ 1: Giới thiệu về bản thân cô gái, tạo nền tảng cho các tình cảm và tâm trạng của cô.
- 4 khổ tiếp theo: Miêu tả tâm trạng háo hức và mong chờ của cô gái trước đêm hội chèo.
- 2 khổ tiếp theo: Tập trung vào cảm xúc của cô gái trong đêm hội chèo, khi cô không tìm thấy người mình mong đợi.
- 3 khổ cuối: Diễn tả nỗi thất vọng và buồn bã của cô gái sau đêm hội, cùng với sự lắng đọng của tâm hồn cô.
Diễn biến tâm trạng của cô gái:
- Trước hội chèo: Cô gái tràn đầy háo hức và vui tươi, mong chờ giây phút gặp gỡ chàng trai trong lòng mình. Cô cảm thấy “lòng thấy giăng tơ một mối tình” và “hai má em bừng đỏ” khi nghĩ đến anh. Cảm giác vui vẻ và hạnh phúc của cô được phản ánh qua hình ảnh “mưa xuân phơi phới bay”, như thể mùa xuân đang dâng tràn trong tâm hồn cô.
- Trong hội chèo: Cô gái hồi hộp và lo lắng tìm kiếm hình bóng của chàng trai, đến mức không còn quan tâm đến không khí của đêm hội. Cảm giác thất vọng rõ ràng khi cô không thấy anh và cô nhớ lại lời hứa năm xưa với một chút hờn dỗi “năm tao bảy tuyết anh hò hẹn”.
- Sau hội chèo: Cô gái trở về trong nỗi buồn và thất vọng. Tâm trạng của cô như hòa quyện với cảnh vật xung quanh: “mưa xuân ngại bay”, “hoa xoan đã nát”, và “mùa xuân cạn ngày”. Sự buồn bã và thất vọng của cô trái ngược hoàn toàn với niềm vui và hạnh phúc mà cô đã cảm nhận trước đêm hội, giờ đây chỉ còn là nỗi nhớ và khắc khoải trong lòng.
Câu hỏi 7: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 – Trang 134)
Em có nhận xét gì về tâm hồn, tình cảm của nhân vật trữ tình trong bài thơ? Dựa vào yếu tố nào để đưa ra nhận xét ấy?
Gợi ý trả lời:
Nhận xét về tâm hồn và tình cảm của nhân vật trữ tình:
- Nhân vật trữ tình trong bài thơ là một cô gái trẻ, làm nghề dệt lụa, với vẻ đẹp thuần khiết và tâm hồn trong sáng, tinh khiết. Cô được ví như “cây lụa trắng”, biểu thị sự tinh tế và sự thuần khiết của một thiếu nữ thôn quê. Cô mang trong mình nét đẹp giản dị, mộc mạc nhưng sâu lắng và đằm thắm.
- Tâm hồn cô gái tươi trẻ và tràn đầy sức sống, với tình yêu nồng nàn và mãnh liệt. Cô luôn nghĩ về chàng trai, điều này được thể hiện qua hình ảnh “hai má em bừng đỏ” và sự háo hức trong việc tìm kiếm anh. Những cảm xúc này cho thấy cô đang trong giai đoạn của tình yêu đầu đời, với tâm trạng vừa bối rối, vừa háo hức, nhưng cũng đầy ngại ngùng và e lệ.
- Cô gái còn thể hiện sự nhạy cảm và sự tin tưởng vào tình yêu của mình. Mặc dù không tìm thấy chàng trai trong đêm hội, cô vẫn giữ niềm hy vọng và sự chờ đợi. Điều này được thể hiện qua hành động chờ đợi không ngừng và niềm tin rằng cô sẽ gặp anh trong tương lai gần, cho dù không biết khi nào. Sự hy vọng và kiên nhẫn của cô cho thấy tâm hồn của một người trẻ trung, ngây thơ và đầy ước mơ.
Dựa vào các yếu tố:
- Tình cảm và hành động của nhân vật: Những chi tiết như sự háo hức trước hội chèo, sự tìm kiếm chàng trai và niềm hy vọng không ngừng cho thấy sự chân thành và sâu sắc trong tình cảm của cô gái.
- Hình ảnh và biểu hiện cảm xúc: Các hình ảnh như “cây lụa trắng”, “hai má em bừng đỏ” và tâm trạng bối rối, e lệ đã phản ánh rõ nét tâm hồn nhạy cảm và trong sáng của nhân vật trữ tình.
- Sự tin tưởng và hy vọng: Dù không gặp được chàng trai trong đêm hội, cô gái vẫn giữ niềm tin và hy vọng, thể hiện sự kiên nhẫn và lòng tin vào tình yêu của mình.
Câu hỏi 8: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 – Trang 134)
Hãy chỉ ra sự kết hợp giữa yếu tố truyền thống và yếu tố hiện đại trong bài thơ “Mưa xuân”.
Gợi ý trả lời:
Sự kết hợp giữa yếu tố truyền thống và hiện đại:
Trong bài thơ “Mưa xuân” của Nguyễn Bính, sự giao thoa giữa yếu tố truyền thống và hiện đại được thể hiện rõ nét, tạo nên một tác phẩm vừa đậm đà bản sắc dân tộc vừa mang hơi thở của thời đại mới.
Yếu tố hiện đại:
- Nội dung và cảm xúc: Bài thơ thể hiện tình yêu lãng mạn một cách rõ ràng và táo bạo, đặc trưng của thời kỳ Thơ mới. Tình cảm của nhân vật trữ tình được bộc lộ một cách trực tiếp và mãnh liệt, không còn dùng những ẩn dụ phức tạp mà thay vào đó là sự giãi bày chân thật và mạnh mẽ.
- Cách thể hiện cảm xúc: Khác với thơ ca truyền thống, nơi thiên nhiên thường được sử dụng như một phương tiện ẩn dụ, Nguyễn Bính lại chọn cách diễn đạt cảm xúc cá nhân qua những hình ảnh thiên nhiên cụ thể. Điều này không chỉ làm nổi bật cảm xúc của nhân vật mà còn kết nối cảm xúc ấy với không gian xung quanh một cách tự nhiên và gần gũi.
Yếu tố truyền thống:
- Hình ảnh và không gian làng quê: Bài thơ sử dụng những hình ảnh quen thuộc của làng quê như mưa xuân, hoa xoan để tạo nên một bức tranh thiên nhiên đặc trưng của văn hóa truyền thống. Những yếu tố này giúp bài thơ duy trì được giá trị văn hóa và mang lại cảm giác thân thuộc cho người đọc.
- Tính cách và sự e ấp của nhân vật: Nhân vật trong bài thơ thể hiện sự e ấp và dịu dàng, phản ánh những giá trị truyền thống của tình yêu và tâm hồn con gái Việt Nam. Điều này không chỉ làm nổi bật vẻ đẹp dịu dàng của nhân vật mà còn giữ gìn những phẩm hạnh truyền thống trong một bối cảnh hiện đại.
=> Sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố truyền thống và hiện đại trong “Mưa xuân” đã tạo nên một tác phẩm thơ ca độc đáo, vừa giữ được giá trị văn hóa truyền thống vừa cập nhật những xu hướng mới của thời đại. Điều này giúp bài thơ của Nguyễn Bính trở thành một tác phẩm vượt thời gian, luôn tươi mới và có sức hấp dẫn lâu dài.
Câu hỏi 9: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 – Trang 134)
Em ấn tượng với câu thơ hoặc hình ảnh thơ nào nhất? Vì sao?
Gợi ý trả lời:
Câu thơ “hoa xoan đã nát dưới chân giày” để lại ấn tượng sâu sắc nhất với em. Hình ảnh hoa xoan, vốn rực rỡ và tươi đẹp trước hội, giờ đây đã bị dẫm nát, gợi lên sự tàn phai và thất vọng. Cảnh hoa nát dưới chân giày không chỉ thể hiện sự thay đổi từ vẻ đẹp ban đầu mà còn phản ánh sự tan vỡ trong tâm trạng của cô gái. Hình ảnh này làm nổi bật cảm giác buồn bã, mất mát của cô, tạo nên một liên kết mạnh mẽ giữa cảnh vật và cảm xúc, giúp người đọc cảm nhận sâu sắc nỗi đau và sự thất vọng của nhân vật.
Câu 10: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 – Trang 134)
Nhận xét về thơ Nguyễn Bính, nhà phê bình văn học Hoài Thanh viết: “Thơ Nguyễn Bính đã đánh thức người nhà quê vẫn ẩn náu trong lòng ta” (Thi nhân Việt Nam). Với em, Mưa xuân của Nguyễn Bính đã đánh thức “người nhà quê” như thế nào?
Gợi ý trả lời:
Bài thơ “Mưa xuân” của Nguyễn Bính, với vẻ đẹp mộc mạc và chân thực, đã làm sống dậy hình ảnh và cảm xúc của cuộc sống thôn quê trong lòng người đọc. Những câu thơ giản dị như “hoa xoan đã nát dưới chân giày” không chỉ gợi lên cảnh vật quê hương mà còn phản ánh sâu sắc tâm trạng của nhân vật trữ tình. Đọc “Mưa xuân”, ta như được trở về với không khí yên bình của làng quê, cảm nhận sự náo nức của các hội hè và sự dịu dàng của những mối tình thôn dã. Thơ Nguyễn Bính làm chúng ta cảm nhận được sự gần gũi và ấm áp của quê hương, đồng thời hồi sinh cảm giác chân chất và bình dị của những ngày xưa cũ, đưa ta trở về với một phần hồn quê đã ẩn mình trong trái tim mỗi người.
Với những hướng dẫn soạn bài Mưa xuân – Cánh diều lớp 12 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.