Hướng dẫn Soạn bài Mấy ý nghĩ về thơ chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Câu 1: Nguyễn Đình Thi lý giải như thế nào về đặc trưng cơ bản nhất của thơ là biểu hiện tâm hồn con người?

Trong bài viết “Mấy ý nghĩ về thơ”, Nguyễn Đình Thi đã khẳng định đặc trưng cơ bản nhất của thơ là biểu hiện tâm hồn con người. Tác giả đã lí giải như sau:

• Thơ là tiếng nói đầu tiên, tiếng nói thứ nhất của tâm hồn khi đụng chạm với cuộc sống. Khi con người tiếp xúc với cuộc sống, họ sẽ có những rung động, cảm xúc khác nhau. Những rung động, cảm xúc này sẽ được chuyển hóa thành những hình ảnh, ngôn từ, nhịp điệu và được biểu hiện trong thơ.
• Thơ là một thứ nhạc, một thứ nhịp điệu bên trong, một thứ nhịp điệu của hình ảnh, tình ý. Nhịp điệu là một yếu tố quan trọng của thơ. Nhịp điệu của thơ được tạo nên từ những hình ảnh, ngôn từ, tình cảm và được thể hiện trong từng câu, từng chữ của bài thơ. Nhịp điệu của thơ chính là nhịp điệu của tâm hồn con người.
• Đường đi của thơ là đi thẳng vào tình cảm. Thơ không chỉ là sự biểu hiện của tâm hồn con người mà còn là sự tác động của tâm hồn con người đến người đọc. Thơ đi thẳng vào tình cảm của người đọc, khiến họ đồng cảm, chia sẻ, yêu thương, căm ghét,…

Tóm lại, Nguyễn Đình Thi đã khẳng định rằng thơ là tiếng nói của tâm hồn con người. Thơ được tạo nên bởi những rung động, cảm xúc của con người và đi thẳng vào tình cảm của người đọc.

Quan niệm của Nguyễn Đình Thi về đặc trưng cơ bản nhất của thơ là biểu hiện tâm hồn con người là một quan niệm đúng đắn và sâu sắc. Quan niệm này đã góp phần giúp chúng ta hiểu rõ hơn về bản chất của thơ và vai trò của thơ trong đời sống tinh thần của con người.

Câu 2: Những yếu tố đặc trưng khác của thơ (hình ảnh, tư tưởng, cảm xúc, cái thực…) đã được Nguyễn Đình Thi đề cập ra sao?

Ngoài đặc trưng cơ bản là biểu hiện tâm hồn con người, Nguyễn Đình Thi cũng đề cập đến những yếu tố đặc trưng khác của thơ, bao gồm:

• Hình ảnh: Hình ảnh là một yếu tố quan trọng của thơ. Hình ảnh thơ có thể là hình ảnh thực, hình ảnh tượng trưng, hình ảnh ước lệ,… Hình ảnh thơ có khả năng gợi lên những cảm xúc, suy nghĩ của người đọc.
• Tư tưởng: Thơ không chỉ là tiếng nói của tâm hồn con người mà còn là tiếng nói của tư tưởng. Tư tưởng trong thơ có thể là tư tưởng về cuộc sống, về con người, về thế giới,… Tư tưởng trong thơ có tác động đến nhận thức, tình cảm của người đọc.

• Cảm xúc: Cảm xúc là một yếu tố không thể thiếu trong thơ. Cảm xúc trong thơ có thể là cảm xúc vui, buồn, yêu, ghét,… Cảm xúc trong thơ có tác động đến tâm hồn của người đọc.

• Cái thực: Cái thực trong thơ là những hiện tượng, sự vật, con người có trong cuộc sống. Cái thực trong thơ giúp thơ gắn bó với cuộc sống, với con người.

Ngoài ra, Nguyễn Đình Thi cũng đề cập đến một số yếu tố khác của thơ như:

• Ngôn từ: Ngôn từ là yếu tố quan trọng nhất của thơ. Ngôn từ thơ phải giàu hình ảnh, giàu biểu cảm, giàu nhạc điệu.
• Nhịp điệu: Nhịp điệu là yếu tố quan trọng của thơ. Nhịp điệu của thơ tạo nên sự hài hòa, cân đối, góp phần tạo nên vẻ đẹp của thơ.
• Kết cấu: Kết cấu của thơ cũng là một yếu tố quan trọng. Kết cấu của thơ phải chặt chẽ, logic, góp phần thể hiện nội dung, tư tưởng của bài thơ.

Những yếu tố đặc trưng của thơ đã được Nguyễn Đình Thi đề cập một cách khái quát, bao quát. Những yếu tố này góp phần tạo nên bản chất, vẻ đẹp của thơ.

Câu 3: Ngôn ngữ thơ có gì đặc biệt so với ngôn ngữ các thể loại văn học khác. Nguyễn Đình Thi quan niệm như thế nào về thơ tự do, thơ không vần?

Ngôn ngữ thơ có những đặc điểm đặc trưng so với ngôn ngữ các thể loại văn học khác, đó là:

• Giàu hình ảnh: Ngôn ngữ thơ phải giàu hình ảnh, có khả năng gợi lên những hình ảnh cụ thể, sinh động trong tâm trí người đọc. Những hình ảnh thơ có thể là hình ảnh thực, hình ảnh tượng trưng, hình ảnh ước lệ,…
• Giàu biểu cảm: Ngôn ngữ thơ phải giàu biểu cảm, có khả năng thể hiện những cảm xúc, suy nghĩ của người viết. Những cảm xúc, suy nghĩ này có thể được thể hiện trực tiếp hoặc gián tiếp.
• Giàu nhạc điệu: Ngôn ngữ thơ phải giàu nhạc điệu, có khả năng tạo nên những nhịp điệu, âm hưởng đặc trưng. Những nhịp điệu, âm hưởng này góp phần tạo nên vẻ đẹp của thơ.

Ngoài ra, ngôn ngữ thơ còn có thể có những đặc điểm khác, tùy thuộc vào phong cách sáng tác của nhà thơ. Ví dụ, ngôn ngữ thơ của Nguyễn Du giàu tính trữ tình, ngôn ngữ thơ của Tố Hữu giàu tính chính luận,…

Về thơ tự do, thơ không vần, Nguyễn Đình Thi quan niệm rằng:

• Thơ tự do, thơ không vần vẫn là thơ. Thơ tự do, thơ không vần vẫn có thể thể hiện được những đặc trưng cơ bản của thơ, đó là: biểu hiện tâm hồn con người, có hình ảnh, tư tưởng, cảm xúc, cái thực,…
• Thơ tự do, thơ không vần có những ưu điểm riêng. Thơ tự do, thơ không vần có thể thể hiện được những cảm xúc, suy nghĩ của nhà thơ một cách tự nhiên, phóng khoáng hơn.

Tuy nhiên, Nguyễn Đình Thi cũng cho rằng:

• Thơ tự do, thơ không vần cần phải có sự cân nhắc, chắt lọc. Thơ tự do, thơ không vần dễ sa đà vào sự lan man, thiếu mạch lạc.
• Thơ tự do, thơ không vần cần phải có sự sáng tạo, mới mẻ. Thơ tự do, thơ không vần cần phải tạo ra những nhịp điệu, âm hưởng mới lạ, hấp dẫn.

Nhìn chung, Nguyễn Đình Thi có quan niệm khá tích cực về thơ tự do, thơ không vần. Ông cho rằng thơ tự do, thơ không vần là một thể loại thơ có thể phát huy được những ưu điểm của thơ, đồng thời thể hiện được những cảm xúc, suy nghĩ của nhà thơ một cách tự nhiên, phóng khoáng.

Câu 4: Nêu rõ tài hoa của Nguyễn Đình Thi trong nghệ thuật lập luận đưa dẫn chứng, sử dụng từ ngữ, hình ảnh… để làm sáng tỏ từng vấn đề đặt ra.

Nguyễn Đình Thi là một nhà văn, nhà thơ tài năng, có phong cách sáng tác độc đáo. Trong bài viết “Mấy ý nghĩ về thơ”, Nguyễn Đình Thi đã thể hiện tài hoa của mình trong nghệ thuật lập luận, đưa dẫn chứng, sử dụng từ ngữ, hình ảnh để làm sáng tỏ từng vấn đề đặt ra.

Nghệ thuật lập luận

Nguyễn Đình Thi đã sử dụng linh hoạt các thao tác lập luận để làm sáng tỏ các vấn đề đặt ra trong bài viết. Cụ thể, tác giả đã sử dụng thao tác lập luận phân tích, so sánh, bác bỏ, giải thích,…

• Thao tác phân tích:

Nguyễn Đình Thi đã sử dụng thao tác phân tích để làm rõ các đặc trưng cơ bản của thơ. Ví dụ, khi phân tích đặc trưng “biểu hiện tâm hồn con người”, tác giả đã phân tích từng khía cạnh của đặc trưng này, bao gồm:

* Thơ là tiếng nói đầu tiên, tiếng nói thứ nhất của tâm hồn khi đụng chạm với cuộc sống.

* Thơ là một thứ nhạc, một thứ nhịp điệu bên trong, một thứ nhịp điệu của hình ảnh, tình ý.

* Đường đi của thơ là đi thẳng vào tình cảm.

• Thao tác so sánh:

Nguyễn Đình Thi đã sử dụng thao tác so sánh để làm rõ những điểm giống và khác nhau giữa thơ tự do, thơ không vần và các thể loại thơ khác. Ví dụ, khi so sánh giữa thơ tự do, thơ không vần với thơ truyền thống, tác giả đã chỉ ra những điểm giống nhau và khác nhau như sau:

* Giống nhau:

    * Thơ tự do, thơ không vần vẫn có thể thể hiện được những đặc trưng cơ bản của thơ, đó là: biểu hiện tâm hồn con người, có hình ảnh, tư tưởng, cảm xúc, cái thực,…

* Khác nhau:

    * Thơ truyền thống thường sử dụng vần điệu, niêm luật chặt chẽ, còn thơ tự do, thơ không vần thường không sử dụng vần điệu, niêm luật.

    * Thơ truyền thống thường có tính ước lệ, tượng trưng cao, còn thơ tự do, thơ không vần thường có tính hiện thực, trực tiếp cao hơn.

• Thao tác bác bỏ:

Nguyễn Đình Thi đã sử dụng thao tác bác bỏ để phản bác lại những quan niệm sai lầm về thơ. Ví dụ, khi bác bỏ quan niệm cho rằng thơ chỉ là những lời đẹp, tác giả đã chỉ ra rằng:

* Thơ không chỉ là những lời đẹp, mà còn phải thể hiện được những cảm xúc, suy nghĩ của nhà thơ một cách sâu sắc, có ý nghĩa.

• Thao tác giải thích:

Nguyễn Đình Thi đã sử dụng thao tác giải thích để làm rõ những vấn đề phức tạp, khó hiểu. Ví dụ, khi giải thích quan niệm “thơ là một thứ nhạc, một thứ nhịp điệu bên trong”, tác giả đã chỉ ra rằng:

* Nhịp điệu của thơ không chỉ là nhịp điệu của âm thanh, mà còn là nhịp điệu của cảm xúc, tư tưởng.

Sử dụng dẫn chứng

Nguyễn Đình Thi đã sử dụng dẫn chứng một cách khéo léo, hiệu quả để làm sáng tỏ các vấn đề đặt ra. Các dẫn chứng được tác giả lựa chọn là những tác phẩm thơ tiêu biểu của nhiều nhà thơ khác nhau, từ thơ truyền thống đến thơ hiện đại. Ví dụ, khi phân tích đặc trưng “biểu hiện tâm hồn con người”, tác giả đã sử dụng các dẫn chứng từ các bài thơ “Tiếng hát con tàu” của Chế Lan Viên, “Đất nước” của Nguyễn Đình Thi, “Mùa xuân nho nhỏ” của Thanh Hải,…

Sử dụng từ ngữ, hình ảnh

Nguyễn Đình Thi đã sử dụng từ ngữ, hình ảnh một cách phong phú, sáng tạo để làm cho bài viết của mình trở nên sinh động, hấp dẫn. Các từ ngữ, hình ảnh được tác giả sử dụng đều được lựa chọn một cách cẩn thận, phù hợp với nội dung và mạch ý của bài viết. Ví dụ, khi phân tích đặc trưng “hình ảnh”, tác giả đã sử dụng các từ ngữ, hình ảnh như: “hình ảnh thực”, “hình ảnh tượng trưng”, “hình ảnh ước lệ”,…

Tóm lại, Nguyễn Đình Thi đã thể hiện tài hoa của mình trong nghệ thuật lập luận, đưa dẫn chứng, sử dụng từ ngữ, hình ảnh để làm sáng tỏ từng vấn đề đặt ra trong bài viết “Mấy ý nghĩ về thơ”. Tài hoa của Nguyễn Đình Thi đã góp phần làm

Câu 5: Quan niệm vể thơ của Nguyễn Đình Thi ngày nay còn có giá trị không? Vì sao?

Quan niệm về thơ của Nguyễn Đình Thi vẫn còn có giá trị trong thời đại ngày nay, bởi những lý do sau:

• Quan niệm của Nguyễn Đình Thi về thơ là đúng đắn, sâu sắc và phù hợp với bản chất của thơ. Thơ là tiếng nói của tâm hồn con người, là sự biểu hiện của những cảm xúc, suy nghĩ của con người về cuộc sống, về con người, về thế giới.
• Quan niệm của Nguyễn Đình Thi về thơ là mang tính thời đại. Quan niệm này đã được đề cập trong thời kì văn học hiện đại, khi thơ đang có những bước phát triển mới, với sự xuất hiện của nhiều thể loại thơ mới, nhiều phong cách thơ mới.
• Quan niệm của Nguyễn Đình Thi về thơ đã được thực tế chứng minh. Trong thời đại ngày nay, đã có nhiều tác phẩm thơ hay, đạt được giá trị nghệ thuật cao, thể hiện được những đặc trưng cơ bản của thơ theo quan niệm của Nguyễn Đình Thi.

Cụ thể, những quan niệm của Nguyễn Đình Thi về thơ vẫn còn giá trị trong thời đại ngày nay, bao gồm:

• Thơ là biểu hiện tâm hồn con người. Đây là đặc trưng cơ bản nhất của thơ. Thơ không chỉ là những lời đẹp, mà còn là sự biểu hiện của những cảm xúc, suy nghĩ của con người về cuộc sống, về con người, về thế giới.
• Thơ có hình ảnh, tư tưởng, cảm xúc, cái thực. Những yếu tố này góp phần tạo nên vẻ đẹp của thơ và thể hiện được những đặc trưng cơ bản của thơ.
• Thơ tự do, thơ không vần vẫn là thơ. Thơ tự do, thơ không vần có thể thể hiện được những đặc trưng cơ bản của thơ và có những ưu điểm riêng.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, quan niệm của Nguyễn Đình Thi về thơ chỉ mang tính chất chung, mang tính định hướng. Trong thực tế, mỗi nhà thơ có thể thể hiện quan niệm về thơ của mình theo cách riêng, phù hợp với phong cách sáng tác của mình.

Với những hướng dẫn soạn bài Mấy ý nghĩ về thơ chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.