Hướng dẫn soạn bài Luyện tập vận dụng các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Phần 1. HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP TRÊN LỚP

1. Vận dụng các kiến thức đã học từ lớp 8, hãy trả lời các câu hỏi:

a. Vì sao trong một bài văn nghị luận, chúng ta có những lúc cần vận dụng kết hợp các phương thức diễn đạt: tự sự, miêu tả, biểu cảm?

Trong một bài văn nghị luận, chúng ta có những lúc cần vận dụng kết hợp các phương thức diễn đạt: tự sự, miêu tả, biểu cảm vì những lý do sau:

• Tự sự giúp bài văn thêm sinh động, hấp dẫn, lôi cuốn người đọc. Thông qua tự sự, người viết có thể kể lại những câu chuyện, ví dụ, dẫn chứng để làm rõ luận điểm, luận cứ của mình. Ví dụ, khi viết bài văn nghị luận về tác hại của bạo lực học đường, người viết có thể kể lại câu chuyện về một vụ bạo lực học đường để cho thấy hậu quả nghiêm trọng của nó.

• Ví dụ về cách sử dụng phương thức tự sự trong bài văn nghị luận
• Miêu tả giúp bài văn thêm cụ thể, sinh động, giúp người đọc dễ hình dung ra vấn đề được nghị luận. Thông qua miêu tả, người viết có thể tái hiện lại những hình ảnh, hiện tượng, con người,… liên quan đến vấn đề nghị luận. Ví dụ, khi viết bài văn nghị luận về vẻ đẹp của quê hương, người viết có thể miêu tả cảnh sắc thiên nhiên, con người quê hương để làm nổi bật vẻ đẹp ấy.

• Ví dụ về cách sử dụng phương thức miêu tả trong bài văn nghị luận
• Biểu cảm giúp bài văn thêm sâu sắc, giàu cảm xúc, giúp người đọc dễ đồng cảm với người viết. Thông qua biểu cảm, người viết có thể bộc lộ những cảm xúc, suy nghĩ của mình về vấn đề nghị luận. Ví dụ, khi viết bài văn nghị luận về tình yêu thương con của cha mẹ, người viết có thể bày tỏ tình cảm yêu thương, kính trọng của mình đối với cha mẹ để làm nổi bật tình yêu thương con của cha mẹ.
• Ví dụ về cách sử dụng phương thức biểu cảm trong bài văn nghị luận

Việc vận dụng kết hợp các phương thức diễn đạt trong bài văn nghị luận cần có sự linh hoạt, phù hợp với từng vấn đề nghị luận cụ thể. Người viết cần biết lựa chọn những phương thức diễn đạt phù hợp để làm nổi bật luận điểm, luận cứ của mình, đồng thời giúp bài văn thêm sinh động, hấp dẫn, giàu cảm xúc.

b. Muốn cho việc vận dụng các phương thức biểu đạt có kết quả cao chúng ta cần chú ý điều gì? Cho ví dụ?

Để việc vận dụng các phương thức biểu đạt có kết quả cao, chúng ta cần chú ý những điều sau:

• Cần xác định rõ mục đích của việc vận dụng các phương thức biểu đạt. Mục đích của việc vận dụng các phương thức biểu đạt có thể là:
  • Làm cho bài văn thêm sinh động, hấp dẫn, lôi cuốn người đọc.
  • Giúp người đọc dễ hình dung ra vấn đề được nghị luận.
  • Giúp người đọc dễ đồng cảm với người viết.
• Cần lựa chọn phương thức biểu đạt phù hợp với từng luận điểm, luận cứ. Mỗi phương thức biểu đạt có những ưu điểm và nhược điểm riêng. Do đó, cần lựa chọn phương thức biểu đạt phù hợp với từng luận điểm, luận cứ để làm nổi bật luận điểm, luận cứ của mình.
• Cần sử dụng các phương thức biểu đạt một cách linh hoạt, sáng tạo. Không nên sử dụng các phương thức biểu đạt một cách máy móc, cứng nhắc. Cần linh hoạt, sáng tạo trong việc sử dụng các phương thức biểu đạt để tạo nên sự hấp dẫn, lôi cuốn cho bài văn.

Ví dụ:

• Khi viết bài văn nghị luận về tác hại của bạo lực học đường, người viết có thể sử dụng phương thức tự sự để kể lại câu chuyện về một vụ bạo lực học đường. Câu chuyện ấy sẽ giúp người đọc hình dung rõ hơn về hậu quả nghiêm trọng của bạo lực học đường.
• Khi viết bài văn nghị luận về vẻ đẹp của quê hương, người viết có thể sử dụng phương thức miêu tả để tái hiện lại cảnh sắc thiên nhiên, con người quê hương. Những hình ảnh, chi tiết miêu tả sẽ giúp người đọc dễ hình dung ra vẻ đẹp của quê hương.
• Khi viết bài văn nghị luận về tình yêu thương con của cha mẹ, người viết có thể sử dụng phương thức biểu cảm để bày tỏ tình cảm yêu thương, kính trọng của mình đối với cha mẹ. Những cảm xúc, suy nghĩ chân thành sẽ giúp người đọc dễ đồng cảm với người viết.

Tóm lại, việc vận dụng các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận là một yêu cầu quan trọng để tạo nên một bài văn nghị luận hay, hấp dẫn. Người viết cần nắm vững những nguyên tắc cơ bản khi vận dụng các phương thức biểu đạt để có thể sử dụng chúng một cách hiệu quả.

2. Vận dụng kết hợp phương thức tự sự, miêu tả và biểu cảm là cần nhưng chưa đủ, cần biết vận dụng phương thức biểu đạt thuyết minh. Như vậy có đúng không? Vì sao? (SGK)

 Đúng, việc vận dụng kết hợp phương thức tự sự, miêu tả và biểu cảm là cần nhưng chưa đủ, cần biết vận dụng phương thức biểu đạt thuyết minh.

• Tự sự, miêu tả và biểu cảm là ba phương thức biểu đạt cơ bản trong văn học. Chúng có vai trò quan trọng trong việc giúp người viết thể hiện nội dung, chủ đề của bài văn.
• Tự sự giúp người viết kể lại sự việc, hiện tượng, nhân vật. Miêu tả giúp người viết tái hiện lại hình ảnh, hiện tượng, con người. Biểu cảm giúp người viết bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ của mình.
• Việc vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt này trong bài văn nghị luận sẽ giúp bài văn thêm sinh động, hấp dẫn, giàu cảm xúc.

Tuy nhiên, thuyết minh cũng là một phương thức biểu đạt quan trọng trong bài văn nghị luận. Nó giúp người viết cung cấp những thông tin, kiến thức về một vấn đề, sự vật, hiện tượng.

• Thuyết minh có thể được sử dụng để giải thích một khái niệm, định nghĩa, nguyên nhân, kết quả,… của một vấn đề.
• Thuyết minh cũng có thể được sử dụng để giới thiệu một sự vật, hiện tượng, con người,…

Việc vận dụng phương thức biểu đạt thuyết minh trong bài văn nghị luận sẽ giúp bài văn thêm cụ thể, chính xác, có tính thuyết phục cao.

Ví dụ:

• Khi viết bài văn nghị luận về tác hại của bạo lực học đường, người viết có thể sử dụng phương thức tự sự để kể lại câu chuyện về một vụ bạo lực học đường. Câu chuyện ấy sẽ giúp người đọc hình dung rõ hơn về hậu quả nghiêm trọng của bạo lực học đường.
• Khi viết bài văn nghị luận về vẻ đẹp của quê hương, người viết có thể sử dụng phương thức miêu tả để tái hiện lại cảnh sắc thiên nhiên, con người quê hương. Những hình ảnh, chi tiết miêu tả sẽ giúp người đọc dễ hình dung ra vẻ đẹp của quê hương.
• Khi viết bài văn nghị luận về tình yêu thương con của cha mẹ, người viết có thể sử dụng phương thức biểu cảm để bày tỏ tình cảm yêu thương, kính trọng của mình đối với cha mẹ. Những cảm xúc, suy nghĩ chân thành sẽ giúp người đọc dễ đồng cảm với người viết.
• Khi viết bài văn nghị luận về tầm quan trọng của việc học tập, người viết có thể sử dụng phương thức thuyết minh để giải thích tầm quan trọng của việc học tập.

Tóm lại, việc vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt tự sự, miêu tả, biểu cảm và thuyết minh trong bài văn nghị luận là cần thiết để tạo nên một bài văn nghị luận hay, hấp dẫn và có tính thuyết phục cao.

3. Viết bài văn nghị luận với chủ đề: “Nhà văn mà tôi hâm mộ”.

Nhà văn mà tôi hâm mộ

Trong cuộc đời của mỗi người, có lẽ ai cũng có một ai đó mà mình hâm mộ, yêu mến. Đối với tôi, người mà tôi hâm mộ nhất là nhà văn Nguyễn Nhật Ánh.

Tôi biết đến nhà văn Nguyễn Nhật Ánh từ khi còn nhỏ, qua những tác phẩm như “Chú bé rắc rối”, “Mắt biếc”, “Vô Diện Cát”,… Ngay từ lần đầu tiên đọc những tác phẩm của ông, tôi đã bị cuốn hút bởi những câu chuyện nhẹ nhàng, giản dị nhưng lại vô cùng sâu sắc, ý nghĩa.

Những nhân vật trong truyện của Nguyễn Nhật Ánh đều là những nhân vật hết sức bình dị, gần gũi với cuộc sống của chúng ta. Họ là những cô bé, cậu bé hồn nhiên, tinh nghịch, những người lớn chân chất, đôn hậu,… Qua những nhân vật này, Nguyễn Nhật Ánh đã mang đến cho chúng ta những bài học cuộc sống vô cùng ý nghĩa.

Tác phẩm của Nguyễn Nhật Ánh không chỉ mang đến cho chúng ta những phút giây thư giãn, giải trí mà còn giúp chúng ta hiểu hơn về cuộc sống, về con người. Ông đã góp phần mang lại cho nền văn học Việt Nam một kho tàng truyện thiếu nhi vô cùng phong phú, giàu giá trị.

Tôi yêu thích nhà văn Nguyễn Nhật Ánh không chỉ bởi những tác phẩm của ông mà còn bởi con người của ông. Ông là một nhà văn giản dị, gần gũi, luôn dành tình yêu thương cho trẻ em. Ông luôn quan niệm rằng, trẻ em là những người cần được yêu thương, trân trọng và bảo vệ.

Tôi mong rằng, trong tương lai, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh sẽ tiếp tục sáng tác nhiều tác phẩm hay, ý nghĩa, để mang đến cho thiếu nhi Việt Nam những món quà tinh thần vô giá.

Ngoài nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, tôi còn hâm mộ rất nhiều nhà văn khác, như: Nam Cao, Nguyên Hồng, Thạch Lam,… Mỗi nhà văn đều có những nét đặc sắc riêng, nhưng họ đều là những nhà văn tài năng, có đóng góp to lớn cho nền văn học Việt Nam.

Tôi tin rằng, những nhà văn mà tôi hâm mộ sẽ tiếp tục sáng tác những tác phẩm hay, ý nghĩa, để góp phần làm phong phú thêm cho nền văn học nước nhà.

II – LUYỆN TẬP Ở NHÀ

1. Những nhận xét sau đây đúng hay sai? Vì sao? (SGK)

Quan niệm rằng việc đưa các yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm, thuyết minh vào văn nghị luận chỉ là một công việc mang tính chất hoàn toàn hình thức là không chính xác. Trong văn nghị luận, việc sử dụng các yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm, thuyết minh phải thực sự xuất phát từ đòi hỏi của mục đích và nội dung nghị luận. Cái hay của một bài (đoạn văn nghị luận không hoàn toàn phụ thuộc vào việc bài (đoạn) văn đó có hay không có, có nhiều hay có ít các yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm, thuyết minh. Về mặt này, điều có ý nghĩa quyết định phải là: các yếu tố đó có được sử dụng đúng chỗ và đúng lúc không, và chúng có phát huy được hết tác dụng trong việc nâng cao hiệu quả nghị luận hay không.

2. Viết bài văn nghị luận có đề tài liên quan đến một vấn đề thời sự đang đặt ra một cách bức thiết trong cuộc sống..( ô nhiễm môi trường, tai nạn giao thông…v…v)

Bài văn nghị luận về vấn đề ô nhiễm môi trường

Mở bài

Trong những năm gần đây, tình trạng ô nhiễm môi trường đang ngày càng trở nên nghiêm trọng, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người và môi trường sống. Đây là một vấn đề thời sự đang đặt ra một cách bức thiết, đòi hỏi sự quan tâm của toàn xã hội.

Thân bài

• Nguyên nhân

Ô nhiễm môi trường là hiện tượng môi trường tự nhiên bị suy thoái do các tác nhân gây ô nhiễm như khí thải, chất thải, tiếng ồn,… Những tác nhân này có thể do hoạt động của con người hoặc do tự nhiên gây ra.

Nguyên nhân chủ yếu gây ô nhiễm môi trường là do hoạt động của con người, bao gồm:

• Quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa diễn ra nhanh chóng, kéo theo sự gia tăng của các nhà máy, xí nghiệp, khu công nghiệp,… thải ra môi trường một lượng lớn chất thải độc hại.
• Quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, kéo theo sự gia tăng dân số, nhu cầu sử dụng các dịch vụ công cộng tăng cao, dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường đô thị.
• Các hoạt động sản xuất nông nghiệp không hợp lý, sử dụng quá nhiều thuốc trừ sâu, phân bón hóa học,… gây ô nhiễm môi trường đất, nước.
• Các hoạt động sinh hoạt của con người như xả rác bừa bãi, sử dụng lãng phí tài nguyên,… cũng góp phần gây ô nhiễm môi trường.

• Hậu quả

Ô nhiễm môi trường gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe con người và môi trường sống, bao gồm:

• Gây ô nhiễm không khí, ảnh hưởng đến hệ hô hấp, gây ra các bệnh về đường hô hấp, tim mạch,…
• Gây ô nhiễm nguồn nước, ảnh hưởng đến sức khỏe con người, gây ra các bệnh về tiêu hóa, da liễu,…
• Gây ô nhiễm đất, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp, gây ra các bệnh về thực phẩm,…
• Gây ô nhiễm tiếng ồn, ảnh hưởng đến hệ thần kinh, gây ra các bệnh về tâm thần,…
• Gây biến đổi khí hậu, ảnh hưởng đến đời sống của con người và sinh vật.

• Giải pháp

Để giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường, cần có sự chung tay của toàn xã hội, bao gồm các giải pháp sau:

• Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao ý thức của người dân về bảo vệ môi trường.
• Tăng cường kiểm tra, giám sát các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ,… để ngăn chặn các hành vi gây ô nhiễm môi trường.
• Đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng các công nghệ tiên tiến để xử lý ô nhiễm môi trường.
• Xây dựng hệ thống pháp luật về bảo vệ môi trường đồng bộ, chặt chẽ.

Kết bài

Ô nhiễm môi trường là một vấn đề nghiêm trọng, đòi hỏi sự quan tâm của toàn xã hội. Mỗi người cần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, chung tay góp phần xây dựng một môi trường sống xanh, sạch, đẹp.

Với những hướng dẫn soạn bài Luyện tập vận dụng các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.