Hướng dẫn soạn bài Lũ lụt là gì? Nguyên nhân và tác hại – Ngữ văn 8 tập 1 Cánh diều chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Chuẩn bị

Câu 1 (trang 70, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Đọc trước văn bản Lũ lụt là gì? – Nguyên nhân và tác hại; tìm hiểu thêm về hiện tượng này qua sách, báo và trên Internet.

Trả lời

Lũ lụt là hiện tượng thiên tai phổ biến ở nhiều vùng trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Lũ lụt có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng về người và của, ảnh hưởng lớn đến đời sống kinh tế – xã hội của các quốc gia, vùng lãnh thổ.

Nguyên nhân của lũ lụt

Có nhiều nguyên nhân gây ra lũ lụt, trong đó có thể kể đến các nguyên nhân chính sau:

Tác hại của lũ lụt

Lũ lụt gây ra những hậu quả nghiêm trọng về người và của, ảnh hưởng lớn đến đời sống kinh tế – xã hội của các quốc gia, vùng lãnh thổ.

Các biện pháp phòng, chống lũ lụt

Để phòng, chống lũ lụt, cần có sự chung tay của cả cộng đồng. Một số biện pháp phòng, chống lũ lụt có thể kể đến như:

Một số biện pháp ứng phó với lũ lụt

Khi có lũ lụt xảy ra, cần thực hiện các biện pháp ứng phó sau:

Lũ lụt là một hiện tượng thiên tai nguy hiểm, gây ra những hậu quả nghiêm trọng về người và của. Để giảm thiểu tác động của lũ lụt, cần có sự chung tay của cả cộng đồng, từ chính quyền, các tổ chức đến từng cá nhân.

Câu 2 (trang 70, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Đã bao giờ em chứng kiến cảnh lũ lụt chưa? Hãy nêu những hiểu biết của em về nguyên nhân, tác hại của lũ lụt để vận dụng khi đọc văn bản này.

Trả lời

Có, em đã từng chứng kiến cảnh lũ lụt. Năm 2020, miền Trung Việt Nam chịu ảnh hưởng nặng nề của bão lũ. Em đã được xem các chương trình truyền hình và đọc tin tức về tình hình lũ lụt ở miền Trung. Em cũng đã được xem những hình ảnh, video về lũ lụt trên mạng xã hội.

Theo em, nguyên nhân của lũ lụt là do:

Lũ lụt gây ra những hậu quả nghiêm trọng về người và của, ảnh hưởng lớn đến đời sống kinh tế – xã hội của các quốc gia, vùng lãnh thổ.

Đọc hiểu

Câu 1 (trang 70, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Nội dung sa pô đã nêu đủ ý chính của tên văn bản chưa?

Trả lời

Có, nội dung sa pô đã nêu đủ ý chính của tên văn bản.

Tên văn bản: Lũ lụt là gì? Nguyên nhân và tác hại

Sa pô: Lũ lụt: Nguyên nhân, tác hại và cách phòng tránh

Sa pô đã nêu được đầy đủ các ý chính của tên văn bản, bao gồm:

Sa pô được viết ngắn gọn, súc tích, dễ hiểu, giúp người đọc nắm bắt được nội dung chính của văn bản.

Câu 2 (trang 70, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Trong phần Lũ lụt là gì? Thông tin được trình bày theo cách nào?

Trả lời

Trong phần “Lũ lụt là gì?”, thông tin được trình bày theo cách định nghĩa, giải thích. Tác giả đã đưa ra định nghĩa về lũ lụt, sau đó giải thích chi tiết về các đặc điểm của lũ lụt.

Định nghĩa về lũ lụt được đưa ra ở câu đầu tiên: “Lũ lụt là hiện tượng nước sông, suối, hồ chứa dâng cao, tràn ra ngoài bờ, gây ngập úng các vùng trũng thấp”. Định nghĩa này khá ngắn gọn, súc tích, dễ hiểu.

Sau đó, tác giả giải thích chi tiết về các đặc điểm của lũ lụt, bao gồm:

Câu 3 (trang 70, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Có những loại lũ nào?

Trả lời

Lũ lụt theo mùa là loại lũ xảy ra theo chu kỳ hàng năm, thường vào mùa mưa. Nguyên nhân chính gây ra lũ lụt theo mùa là do mưa lớn kéo dài. Khi lượng mưa lớn hơn khả năng tiêu thoát của sông, suối, hồ chứa, nước sẽ dâng cao, tràn ra ngoài bờ, gây ngập lụt.

Lũ lụt bất thường là loại lũ xảy ra không theo chu kỳ hàng năm, thường do các nguyên nhân bất thường như bão, lốc xoáy, triều cường, sự cố đê, kè, đập.

Ngoài hai loại lũ chính này, còn có một số loại lũ khác như:

Câu 4 (trang 71, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Bức ảnh minh họa cho hiện tượng gì?

Trả lời

Trong văn bản, bức ảnh minh họa cho hiện tượng lũ lụt. Bức ảnh thể hiện cảnh một khu vực rộng lớn bị ngập lụt. Nước sông dâng cao, tràn ra ngoài bờ, cuốn trôi cây cối, nhà cửa, các phương tiện giao thông. Người dân phải di dời đến nơi an toàn.

Câu 5 (trang 71, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Thông tin từ các đề mục in đậm khác gì các đề mục in đậm nghiêng?

Trả lời

Các đề mục in đậm thể hiện các ý chính của văn bản, bao gồm:

Các đề mục in đậm nghiêng thể hiện các ý phụ của văn bản, cụ thể:

Thông tin từ các đề mục in đậm và các đề mục in đậm nghiêng có sự khác biệt như sau:

Ví dụ:

Câu 6 (trang 73, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Phần nói về tác hại của lũ lụt trình bày thông tin theo cách nào?

Trả lời

Phần nói về tác hại của lũ lụt trình bày thông tin theo cách kể, liệt kê, nêu số liệu.

Tác giả đã kể lại những hậu quả nghiêm trọng mà lũ lụt gây ra về người và của, ảnh hưởng đến đời sống kinh tế – xã hội của các quốc gia, vùng lãnh thổ.

Ví dụ:

Ngoài ra, tác giả còn nêu số liệu cụ thể về thiệt hại do lũ lụt gây ra. Ví dụ: Năm 2020, lũ lụt ở miền Trung Việt Nam đã gây thiệt hại ước tính 330.000 tỷ đồng, làm chết 30 người, mất tích 18 người, ảnh hưởng đến hơn 3,5 triệu người.

Câu hỏi cuối bài

Câu 1 (trang 73, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Hãy xác định bố cục của văn bản Lũ lụt là gì? – Nguyên nhân và tác hại. Dựa vào đâu để xác định bố cục văn bản này? Đánh số thứ tự hay kí hiệu cho các phần trong bài hoặc trình bày bố cục ấy theo một sơ đồ.

Trả lời

Bố cục của văn bản Lũ lụt là gì? – Nguyên nhân và tác hại

Dựa vào đâu để xác định bố cục văn bản này?

Bố cục của văn bản được xác định dựa vào nội dung của văn bản. Mỗi phần của văn bản tập trung vào một nội dung chính, logic với nhau.

Sơ đồ bố cục văn bản

  1. Định nghĩa về lũ lụt
  2. Nguyên nhân của lũ lụt

III. Tác hại của lũ lụt

Sơ đồ bố cục này thể hiện rõ ràng các phần của văn bản và mối quan hệ logic giữa chúng.

Câu 2 (trang 73, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Người viết đã chọn những cách nào để triển khai ý tưởng và thông tin trong văn bản? Chỉ ra những biểu hiện cụ thể của cách triển khai ấy và hiệu quả của nó.

Trả lời

* Lũ lụt xảy ra do nguyên nhân nào?

* Nguyên nhân đó gây ra những hậu quả gì?

Cách triển khai này giúp người đọc dễ dàng nắm bắt nội dung của văn bản và hiểu rõ về hiện tượng lũ lụt. Ví dụ:

* Lũ lụt là gì?

* Nguyên nhân nào gây ra lũ lụt?

* Tác hại của lũ lụt là gì?

Cách triển khai này giúp văn bản sinh động, hấp dẫn và dễ hiểu. Ví dụ:

* Sử dụng phương thức thuyết minh để giải thích khái niệm lũ lụt.

* Sử dụng phương thức giải thích để giải thích nguyên nhân gây ra lũ lụt.

* Sử dụng phương thức kể, liệt kê, nêu số liệu để nêu tác hại của lũ lụt.

Cách triển khai này giúp người đọc dễ dàng hình dung và hiểu rõ về hiện tượng lũ lụt. Ví dụ:

* Sử dụng hình ảnh minh họa để người đọc dễ dàng hình dung về hiện tượng lũ lụt.

* Sử dụng số liệu cụ thể để người đọc hiểu rõ về mức độ nghiêm trọng của tác hại do lũ lụt gây ra.

Hiệu quả của cách triển khai ý tưởng và thông tin trong văn bản:

Cách triển khai ý tưởng và thông tin trong văn bản đã giúp người đọc dễ dàng nắm bắt được nội dung của văn bản, từ đó hiểu rõ hơn về hiện tượng lũ lụt, nguyên nhân và tác hại của lũ lụt. Ngoài ra, cách triển khai này cũng giúp văn bản trở nên sinh động, hấp dẫn hơn, tạo ấn tượng tốt đối với người đọc.

Cụ thể, cách trình bày theo trật tự quan hệ nguyên nhân – kết quả giúp người đọc dễ dàng nắm bắt mối quan hệ giữa các nội dung của văn bản, từ đó hiểu rõ hơn về hiện tượng lũ lụt. Cách tách bạch các nội dung chính và phụ giúp người đọc dễ dàng theo dõi và nắm bắt nội dung của văn bản. Việc sử dụng các hình thức ngôn ngữ khác nhau giúp người đọc dễ dàng tiếp thu và hiểu rõ hơn về nội dung của văn bản. Cuối cùng, việc sử dụng các yếu tố miêu tả, biểu cảm giúp người đọc hình dung rõ hơn về hiện tượng lũ lụt và những hậu quả nghiêm trọng mà lũ lụt gây ra.

Câu 3 (trang 73, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Các nội dung trình bày trong văn bản Lũ lụt là gì? – Nguyên nhân và tác hại đã làm sáng tỏ mục đích của văn bản như thế nào?

Trả lời

Mục đích của văn bản là cung cấp kiến thức về lũ lụt, nguyên nhân và tác hại của lũ lụt.

Việc cung cấp kiến thức về lũ lụt, nguyên nhân và tác hại của lũ lụt giúp người đọc hiểu rõ hơn về hiện tượng thiên tai này. Từ đó, người đọc có thể có những biện pháp phòng, chống lũ lụt hiệu quả, góp phần giảm thiểu thiệt hại do lũ lụt gây ra.

Ngoài ra, văn bản còn có mục đích giáo dục người đọc về ý thức phòng, chống lũ lụt. Văn bản đã nêu lên những hậu quả nghiêm trọng mà lũ lụt gây ra, nhằm nâng cao ý thức của người dân trong việc phòng, chống lũ lụt.

Việc giáo dục ý thức phòng, chống lũ lụt giúp người dân có những hành động thiết thực để bảo vệ bản thân, gia đình và cộng đồng trước thiên tai.

Câu 4 (trang 73, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Phân tích cách trình bày nội dung thông tin trong văn bản để thấy tác giả đã giải thích hiện tượng tự nhiên (lũ lụt) rất rõ ràng.

Trả lời

Trong văn bản “Lũ lụt là gì? Nguyên nhân và tác hại”, tác giả đã giải thích hiện tượng tự nhiên (lũ lụt) rất rõ ràng thông qua cách trình bày nội dung thông tin như sau:

Cách trình bày theo trật tự logic giúp người đọc dễ dàng nắm bắt được nội dung của văn bản, từ đó hiểu rõ hơn về hiện tượng lũ lụt.

Câu 5 (trang 73, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Từ văn bản, hãy nhận xét về hiện tượng lũ lụt ở nước ta nói riêng và trên thế giới nói chung. Em thấy bản thân mình cần biết thêm thông tin gì nữa về lũ lụt.

Trả lời

Nhận xét về hiện tượng lũ lụt ở nước ta nói riêng và trên thế giới nói chung

Lũ lụt là một hiện tượng thiên nhiên thường xảy ra ở nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Ở nước ta, lũ lụt thường xảy ra ở các vùng đồng bằng sông Hồng, sông Cửu Long, Trung Bộ và Tây Nguyên.

Theo thống kê của Ủy ban Quốc gia phòng, chống thiên tai, trong 10 năm qua (2012 – 2022), lũ lụt đã gây thiệt hại ước tính hơn 1,2 triệu tỷ đồng, làm chết hơn 3.000 người, mất tích hơn 2.000 người.

Lũ lụt gây ra những hậu quả nghiêm trọng về người, tài sản và môi trường. Về người, lũ lụt có thể gây chết người, thương tích, bệnh tật,… Về tài sản, lũ lụt có thể cuốn trôi nhà cửa, cây cối, vật nuôi,… gây thiệt hại nặng nề về kinh tế. Về môi trường, lũ lụt có thể gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến hệ sinh thái tự nhiên.

Những thông tin cần biết thêm về lũ lụt

Ngoài những thông tin đã được cung cấp trong văn bản “Lũ lụt là gì? Nguyên nhân và tác hại”, bản thân em cần biết thêm một số thông tin về lũ lụt như sau:

Câu 6 (trang 73, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Tìm hiểu thêm từ nhiều nguồn khác nhau và nêu một số thông tin bổ sung (kênh chữ hoặc kênh hình) về hiện tượng lũ lụt chưa có trong văn bản này.

Trả lời

Với những hướng dẫn soạn bài Lũ lụt là gì? Nguyên nhân và tác hại – Ngữ văn 8 tập 1 Cánh diều chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.