Hướng dẫn soạn bài Gió lạnh đầu mùa – Sách Cánh Diều – Ngữ văn 8 Tập 1 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Chuẩn bị

Câu 1: (Trang 18 sgk ngữ văn 8 tập 1) 

Đã có lần nào em cho hoặc tặng bạn một món quà mà chưa xin phép bố mẹ? Câu chuyện sau đó như thế nào?

Hồi còn học lớp 6, em có một người bạn thân tên là Hoa. Hoa là một cô bé hiền lành, ngoan ngoãn và rất hay giúp đỡ người khác. Một hôm, em đi học về thì thấy Hoa đang ngồi ở hiên nhà, mặt buồn rười rượi. Em hỏi Hoa thì Hoa kể rằng nhà Hoa đang rất khó khăn, bố Hoa bị bệnh nặng nên phải nghỉ làm, mẹ Hoa phải làm thêm để kiếm tiền nuôi gia đình. 

Em nghe Hoa kể mà rất thương. Em nghĩ rằng mình phải làm gì đó để giúp đỡ Hoa. Em liền quyết định sẽ tặng Hoa một món quà. Em chạy vội về nhà và lấy hết tiền tiết kiệm của mình để mua một  ba lô và hộp bút mới tặng Hoa. Hoa rất vui khi nhận được món quà của em. Em cũng rất vui vì đã có thể giúp đỡ Hoa.

Tuy nhiên, sau đó em bị bố mẹ mắng vì đã tiêu tiền mà không xin phép. Bố mẹ em bảo rằng em còn nhỏ, không biết suy nghĩ, không biết cân nhắc. Em rất buồn và ân hận vì đã không nghe lời bố mẹ. Em hứa với bố mẹ sẽ không bao giờ làm như vậy nữa.

Câu chuyện này đã dạy cho em một bài học quý giá. Đó là trước khi làm bất cứ điều gì, em cần phải suy nghĩ thật kỹ và xin phép bố mẹ. Em cũng cần phải biết cân nhắc, không nên tiêu tiền bừa bãi.

Đọc hiểu

Câu 1: (Trang 19 sgk ngữ văn 8 tập 1)

Những chi tiết nào cho thấy trời rất lạnh?

Câu văn “Trời rét. Gió bấc thổi rít qua cành cây, mang theo những bông tuyết li ti” đã gợi lên khung cảnh trời lạnh giá, rét buốt. Gió bấc thổi rít qua cành cây khiến cho những bông tuyết li ti bay lả tả, tạo nên một khung cảnh vô cùng ảm đạm, lạnh lẽo.

Câu văn “Càng đi gần đến trường, lòng tôi càng xốn xang. Theo nhịp bước của mẹ, tôi lảo đảo bước theo” đã thể hiện tâm trạng háo hức, mong chờ của Sơn khi sắp đến trường. Tuy nhiên, bên cạnh đó, câu văn cũng gợi lên sự lạnh giá của thời tiết khiến cho Sơn cảm thấy “lảo đảo bước theo”.

Câu văn “Trên sân trường, các bạn đã tụ tập thành từng nhóm, nói cười rôm rả. Tôi đứng nép vào một gốc cây, nhìn quanh. Cảnh vật trong sân trường thật khác lạ. Mấy cây bàng già trụi hết lá, cành trơ trọi, chỉ còn lại những chiếc gai nhọn hoắt. Trên cành cây, những chú chim sẻ đang ríu rít gọi nhau. Không khí trong sân trường thật lạnh lẽo” đã miêu tả khung cảnh sân trường trong buổi sáng đầu tiên đi học của Sơn. Sân trường vắng vẻ, chỉ có lác đác vài nhóm học sinh tụ tập nói cười. Cây bàng già trụi hết lá, cành trơ trọi, tạo nên một khung cảnh vô cùng ảm đạm, lạnh lẽo.

Câu 2: (Trang 20 sgk ngữ văn 8 tập 1)

Tại sao lũ trẻ thấy chị em Sơn thì tỏ ra vui mừng nhưng không dám vồ vập?

Lũ trẻ thấy chị em Sơn thì tỏ ra vui mừng nhưng không dám vồ vập vì một số lý do sau:

Câu 3: (Trang 21 sgk ngữ văn 8 tập 1)

Các câu đối thoại ở đây cho thấy thái độ gì của bọn trẻ?

Các câu đối thoại cho thấy sự hiếu kỳ của lũ trẻ về bộ quần áo của Sơn, bởi với chúng những bộ quần áo thế này rất đắt tiền và chỉ có thể mua ở Hà Nội.

Câu 4: (Trang 21 sgk ngữ văn 8 tập 1)

Hoàn cảnh của Hiên thế nào?

Hoàn cảnh của Hiên vô cùng khó khăn. Dưới đây là một số chi tiết trong tác phẩm thể hiện hoàn cảnh khó khăn của Hiên:

Câu 5: (Trang 22 sgk ngữ văn 8 tập 1)

Tại sao Sơn thấy “ấm áp vui vui”?

Câu 6: (Trang 22 sgk ngữ văn 8 tập 1)

Sinh là người thế nào?

Sinh là một người lao động nghèo khổ. Gia đình Sinh rất đông con, cuộc sống vô cùng bấp bênh. Sinh phải làm lụng vất vả để nuôi nấng các con.

Sinh là một người tốt bụng, nhân hậu. Bà luôn sẵn sàng giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn. Khi thấy chị em Sơn mặc áo bông cũ kỹ, Sinh đã rất thương xót. Bà đã cho chị em Sơn mượn chiếc áo bông của bà để mặc.

Sinh cũng là một người yêu thương con cái. Bà luôn chăm sóc, dạy dỗ các con rất chu đáo. Khi thấy Hiên bị thằng Xuân bắt nạt, bà đã rất tức giận. Bà đã đứng ra bảo vệ Hiên và giúp đỡ Hiên.

Câu 7: (Trang 22 sgk ngữ văn 8 tập 1)

Tâm trạng lo sợ của hai chị em Sơn được thể hiện qua những chi tiết nào?

Tâm trạng lo sợ của hai chị em Sơn được thể hiện qua những chi tiết sau:

Câu 8: (Trang 23 sgk ngữ văn 8 tập 1)

Vì sao chị em Sơn cho cái áo ấy lại có thể bị mẹ mắng?

Chị em Sơn cho cái áo ấy lại có thể bị mẹ mắng vì một số lý do sau:

Câu 9: (Trang 23 sgk ngữ văn 8 tập 1)

Câu nói của mẹ Hiên thể hiện điều gì?

Câu 10: (Trang 23 sgk ngữ văn 8 tập 1)

Kết thúc truyện có gì bất ngờ

Kết thúc truyện “Gió lạnh đầu mùa” của nhà văn Thạch Lam có hai điểm bất ngờ:

Câu hỏi cuối bài

Câu 1: (Trang 24 sgk ngữ văn 8 tập 1)

Hãy tóm tắt nội dung chính của truyện Gió lạnh đầu mùa. Xét về cốt truyện, văn bản Gió lạnh đầu mùa (Thạch Lam) và Tôi đi học (Thanh Tịnh) có gì giống nhau?

Tóm tắt nội dung chính của truyện Gió lạnh đầu mùa

Truyện kể về hai chị em Sơn và Lan, con một gia đình khá giả. Một ngày đầu mùa đông, khi thấy Hiên, một cô bé hàng xóm nghèo khổ, đang mặc một chiếc áo bông rách nát, Sơn đã quyết định cho Hiên chiếc áo bông của mình. Hai chị em Sơn rất vui vẻ và hạnh phúc khi nghĩ rằng mình đã giúp đỡ được Hiên. Tuy nhiên, khi biết chuyện, thằng Xuân, một cậu bé hàng xóm hay bắt nạt Hiên, đã mách mẹ Sơn. Mẹ Sơn rất buồn và thất vọng về Sơn, bà đã mắng Sơn và không cho Sơn chơi với Hiên nữa.

Sơn vô cùng lo lắng và sợ hãi, cậu không biết phải làm thế nào để bù đắp cho Hiên. Cậu quyết định ra tìm Hiên để đòi lại chiếc áo bông, nhưng không tìm thấy. Cậu trở về nhà, lòng nặng trĩu.

Đêm hôm đó, Sơn thức trắng, cậu suy nghĩ về việc mình đã làm. Cậu biết mình đã làm sai, nhưng cậu cũng biết rằng mình đã giúp đỡ được Hiên. Cậu cảm thấy ấm áp khi nghĩ rằng mình đã được Hiên cảm ơn.

Sáng hôm sau, Sơn đi học, cậu gặp Sinh, một người hàng xóm tốt bụng. Sinh đã kể cho Sơn nghe về hoàn cảnh của Hiên. Sinh cũng đã an ủi Sơn và giúp đỡ cậu mua lại chiếc áo bông cho Hiên.

Sơn rất vui mừng, cậu cảm ơn Sinh và hứa sẽ cố gắng học tập, để trở thành một người tốt bụng như mọi người.

So sánh cốt truyện của hai văn bản Gió lạnh đầu mùa và Tôi đi học

Cả hai văn bản Gió lạnh đầu mùa và Tôi đi học đều có cốt truyện đơn giản, tập trung vào việc khắc họa tâm trạng của nhân vật chính. Tuy nhiên, giữa hai văn bản có một số điểm giống nhau và khác nhau như sau:

Giống nhau:

Khác nhau:

Cụ thể, trong truyện Gió lạnh đầu mùa, nhân vật Sơn đã có một hành động đẹp khi cho Hiên chiếc áo bông của mình. Hành động này thể hiện tấm lòng nhân hậu, sẻ chia của Sơn. Tuy nhiên, hành động này cũng khiến Sơn gặp phải những rắc rối. Sơn bị mẹ mắng, bị thằng Xuân bắt nạt. Tuy nhiên, cuối cùng, Sơn đã nhận được sự giúp đỡ của những người xung quanh. Điều này thể hiện tình yêu thương, sự sẻ chia giữa con người với con người.

Trong truyện Tôi đi học, nhân vật chính đã có những cảm xúc mới lạ, bỡ ngỡ khi bước vào ngày đầu tiên đi học. Cậu bé cảm thấy háo hức, hồi hộp, nhưng cũng có chút lo lắng, sợ hãi. Cậu bé đã có một ngày đầu tiên đi học đáng nhớ, được gặp thầy cô, bạn bè và được học những điều mới lạ.

Câu 2: (Trang 24 sgk ngữ văn 8 tập 1)

Những chi tiết nào trong truyện giúp em hình dung ra bối cảnh chị em Sơn cho chiếc áo bông? Bối cảnh ấy cho em biết gì về cuộc sống được miêu tả trong truyện?

Những chi tiết trong truyện giúp em hình dung ra bối cảnh chị em Sơn cho chiếc áo bông là:

Bối cảnh ấy cho em biết về cuộc sống được miêu tả trong truyện là một cuộc sống còn nhiều khó khăn, thiếu thốn. Mùa đông đến, thời tiết trở nên lạnh giá, khiến cho cuộc sống của những người dân lao động càng thêm khó khăn. Trong bối cảnh ấy, hành động của chị em Sơn cho chiếc áo bông thể hiện tấm lòng nhân hậu, sẻ chia của những đứa trẻ.

Câu 3: (Trang 24 sgk ngữ văn 8 tập 1)

Phân tích diễn biến tâm trạng của Sơn trước và sau khi cho chiếc áo. Chi tiết nào làm em chú ý và xúc động nhất? Vì sao?

Tâm trạng của Sơn trước và sau khi cho chiếc áo bông được tác giả Thạch Lam miêu tả một cách chân thực, sinh động.

Trước khi cho chiếc áo

Sau khi cho chiếc áo

Chi tiết làm em chú ý và xúc động nhất

Chi tiết làm em chú ý và xúc động nhất là chi tiết “Sơn cảm thấy ấm áp vui vui”. Chi tiết này đã thể hiện được tấm lòng nhân hậu, sẻ chia của Sơn. Sơn đã không ngần ngại cho đi món đồ quý giá nhất của mình để giúp đỡ người khác. Hành động ấy của Sơn đã khiến cậu cảm thấy ấm áp, hạnh phúc. Đây là một chi tiết rất giàu ý nghĩa nhân văn.

Tâm trạng của Sơn trong truyện Gió lạnh đầu mùa đã thể hiện được những nét đẹp tâm hồn của trẻ thơ. Đó là tấm lòng nhân hậu, sẻ chia, sẵn sàng giúp đỡ người khác. Những nét đẹp tâm hồn ấy cần được trân trọng và phát huy.

Câu 4: (Trang 24 sgk ngữ văn 8 tập 1)

Nhận xét về thái độ và cách ứng xử của hai bà mẹ (mẹ Sơn và mẹ Hiên) trong phần cuối của truyện. Theo em, vì sao mẹ Sơn lại không hài lòng khi chị em Sơn cho Hiên chiếc áo bông ấy?

Thái độ và cách ứng xử của hai bà mẹ trong phần cuối của truyện

Lý do mẹ Sơn không hài lòng khi chị em Sơn cho Hiên chiếc áo bông

Có thể có nhiều lý do khiến mẹ Sơn không hài lòng khi chị em Sơn cho Hiên chiếc áo bông. Dưới đây là một số lý do có thể xảy ra:

Câu 5: (Trang 24 sgk ngữ văn 8 tập 1)

Có người cho rằng, truyện Gió lạnh đầu mùa chỉ có ý nghĩa đơn giản là việc cho chiếc áo bông cũ. Em có đồng ý không? Vì sao? Theo em, truyện ngắn này có ý nghĩa như thế nào?

Em không đồng ý với ý kiến cho rằng truyện Gió lạnh đầu mùa chỉ có ý nghĩa đơn giản là việc cho chiếc áo bông cũ. Theo em, truyện ngắn này có nhiều ý nghĩa sâu sắc, thể hiện được những giá trị nhân văn cao đẹp.

Thứ nhất, truyện Gió lạnh đầu mùa ca ngợi tấm lòng nhân hậu, sẻ chia của trẻ thơ. Sơn là một cậu bé con nhà khá giả, nhưng lại có tấm lòng nhân hậu, biết thương người. Cậu đã không ngần ngại cho Hiên chiếc áo bông của mình, dù biết rằng chiếc áo ấy là kỷ vật của em gái. Hành động của Sơn thể hiện tình yêu thương, sự sẻ chia giữa những người có hoàn cảnh khác nhau.

Thứ hai, truyện Gió lạnh đầu mùa phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội. Thằng Xuân là một cậu bé nhà nghèo, nhưng lại hay bắt nạt Hiên. Thằng Xuân đại diện cho những người có tính ích kỷ, chỉ biết nghĩ cho bản thân, không quan tâm đến người khác.

Thứ ba, truyện Gió lạnh đầu mùa thể hiện sự đồng cảm, sẻ chia của những người xung quanh. Khi biết chuyện, nhiều người đã giúp đỡ Sơn mua lại chiếc áo bông cho Hiên. Hành động của họ thể hiện tấm lòng nhân hậu, cao đẹp của con người.

Câu 6: (Trang 24 sgk ngữ văn 8 tập 1)

Vẻ đẹp của truyện Gió lạnh đầu mùa không chỉ hiện lên qua hình thức (câu chữ, hình ảnh,…) mà còn ở tình cảm trong sáng của những tấm lòng nhân hậu bao dung. Hãy viết đoạn văn (khoảng 10 – 12 dòng) làm rõ nhận xét đó.

Vẻ đẹp của truyện Gió lạnh đầu mùa không chỉ hiện lên qua hình thức (câu chữ, hình ảnh,…) mà còn ở tình cảm trong sáng của những tấm lòng nhân hậu bao dung.

Tình cảm nhân hậu, bao dung được thể hiện rõ nét qua hành động cho chiếc áo bông của Sơn. Sơn là một cậu bé con nhà khá giả, nhưng lại có tấm lòng nhân hậu, biết thương người. Cậu đã không ngần ngại cho Hiên chiếc áo bông của mình, dù biết rằng chiếc áo ấy là kỷ vật của em gái. Hành động của Sơn thể hiện tình yêu thương, sự sẻ chia giữa những người có hoàn cảnh khác nhau.

Tình cảm nhân hậu, bao dung còn được thể hiện qua thái độ của mẹ Hiên và những người xung quanh. Mẹ Hiên là một người phụ nữ nghèo khổ, nhưng lại có tấm lòng nhân hậu, bao dung. Bà đã không ngần ngại nhận lại chiếc áo bông của Hiên, dù biết rằng chiếc áo ấy rất quý giá đối với Hiên. Bà cũng đã không trách mắng Hiên vì đã mất chiếc áo. Những người xung quanh cũng đã giúp đỡ Sơn mua lại chiếc áo bông cho Hiên. Hành động của họ thể hiện tấm lòng nhân hậu, cao đẹp của con người.

Vẻ đẹp của truyện Gió lạnh đầu mùa không chỉ nằm ở cốt truyện đơn giản, mà còn ở những giá trị nhân văn cao đẹp. Truyện ca ngợi tấm lòng nhân hậu, sẻ chia của trẻ thơ, phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội và thể hiện sự đồng cảm, sẻ chia của những người xung quanh.

Với những hướng dẫn soạn bài Gió lạnh đầu mùa – Sách Cánh Diều – Ngữ văn 8 Tập 1 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.