Hướng dẫn Soạn bài Gió lạnh đầu mùa – Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức  chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Trước khi đọc

Câu 1 (trang 67 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Kể về một sự giúp đỡ, chia sẻ mà em đã dành cho ai đó hoặc từng được đón nhận.

Em còn nhớ, năm em học lớp 5, có một bạn học cùng lớp tên là Lan. Lan là một bạn học giỏi, ngoan ngoãn nhưng lại có hoàn cảnh gia đình khó khăn. Bố mẹ Lan đều là công nhân, thu nhập không cao, lại phải lo cho hai chị em Lan. Lan thường xuyên phải phụ giúp bố mẹ làm việc nhà, không có nhiều thời gian học tập. Một lần, trong giờ học, Lan không hiểu bài và hỏi em. Em giảng lại bài cho Lan và giúp Lan giải bài tập. Lan rất biết ơn em và nói rằng em là người bạn tốt nhất của Lan. Sau đó, em thường xuyên giúp đỡ Lan trong học tập. Em cũng thường xuyên chia sẻ đồ ăn, quần áo với Lan. Lan rất vui khi có em ở bên cạnh. Em thấy rất vui khi được giúp đỡ Lan. Em cảm thấy hạnh phúc khi có thể giúp đỡ một người bạn đang gặp khó khăn.

Câu 2 (trang 67 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Đọc nhan đề Gió lạnh đầu mùa, em dự đoán nhà văn sẽ kể chuyện gì?

Đọc nhan đề Gió lạnh đầu mùa, em dự đoán nhà văn sẽ kể một câu chuyện có liên quan đến mùa đông lạnh giá. 

Sau khi đọc

Câu 1 (trang 73 SGK Ngữ văn 6 tập 1) Câu chuyện được kể bằng lời kể của người kể chuyện ngôi thứ mấy?

Câu chuyện được kể bằng lời kể của người kể chuyện ngôi thứ ba 

Câu 2 (trang 73 SGK Ngữ văn 6 tập 1) Liệt kê một số chi tiết, hình ảnh miêu tả thái độ của chị em Sơn với các bạn nhỏ.

Trong tác phẩm “Gió lạnh đầu mùa”, chị em Sơn là những người con ngoan ngoãn, biết quan tâm, yêu thương mọi người. Thái độ của chị em Sơn với các bạn nhỏ được thể hiện qua một số chi tiết, hình ảnh sau:

• Chị em Sơn thường xuyên chia sẻ đồ chơi với các bạn nhỏ. Khi thấy các bạn nhỏ chơi đùa, Sơn liền chạy vào nhà lấy ra chiếc ô tô đồ chơi của mình và cho các bạn chơi. Chị gái của Sơn cũng vậy, chị thường xuyên chia sẻ chiếc áo bông của mình cho các bạn nhỏ mặc.
• Chị em Sơn luôn sẵn sàng giúp đỡ các bạn nhỏ khi gặp khó khăn. Khi thấy một bạn nhỏ bị ngã, Sơn liền chạy đến đỡ bạn dậy và hỏi han xem bạn có bị đau không. Chị gái của Sơn cũng vậy, chị thường xuyên giúp đỡ các bạn nhỏ khi các bạn cần.
• Chị em Sơn luôn vui vẻ, hòa đồng với các bạn nhỏ. Khi chơi đùa với các bạn nhỏ, chị em Sơn luôn vui vẻ, hòa đồng và không phân biệt giàu nghèo.

Thái độ của chị em Sơn đối với các bạn nhỏ thể hiện tình yêu thương, sự quan tâm và lòng nhân hậu của hai chị em. Đây là những phẩm chất đáng quý mà mỗi người cần có.

Câu 3 (trang 73 SGK Ngữ văn 6 tập 1) Chỉ ra các câu văn miêu tả ý nghĩ của Sơn khi nghe mẹ và vú trò chuyện về chiếc áo của Duyên; khi Sơn nhớ ra cuộc sống nghèo khổ của mẹ con Hiên. Những suy nghĩ, cảm xúc ấy giúp em cảm nhận điều gì ở nhân vật Sơn.

Khi nghe mẹ và vú trò chuyện về chiếc áo của Duyên

• “Sơn nghe thấy mẹ và vú nói chuyện về chiếc áo bông của Duyên. Chiếc áo ấy rất đẹp, rất mịn, rất ấm. Sơn nghĩ thầm: “Chắc Duyên sẽ rất sung sướng khi được mặc chiếc áo ấy.””
• “Nhưng rồi Sơn cũng chợt nghĩ: “Tại sao mình không được mặc chiếc áo ấy? Mình cũng là con gái mà.” Sơn bỗng thấy buồn và tủi thân.”

Khi Sơn nhớ ra cuộc sống nghèo khổ của mẹ con Hiên

• “Sơn nhớ lại cuộc sống nghèo khổ của mẹ con Hiên. Mẹ con Hiên chỉ có một chiếc áo bông cũ, rách nát. Mẹ Hiên phải đi làm thuê cả ngày, tối về mới về. Hiên phải ở nhà trông em và làm lụng đủ thứ. Sơn nghĩ thầm: “Mình thật may mắn khi được sống trong một gia đình giàu có. Mình phải biết ơn bố mẹ và chăm ngoan học giỏi để không phụ lòng bố mẹ.””

Những suy nghĩ, cảm xúc của Sơn khi nghe mẹ và vú trò chuyện về chiếc áo của Duyên và khi nhớ ra cuộc sống nghèo khổ của mẹ con Hiên giúp em cảm nhận được những phẩm chất đáng quý của nhân vật này.

• Thứ nhất, Sơn là một người có ý thức về sự công bằng. Sơn nhận ra rằng mình cũng là con gái như Duyên, vậy tại sao mình không được mặc chiếc áo bông đẹp như Duyên. Điều này cho thấy Sơn là một người có suy nghĩ chín chắn, biết phân biệt đúng sai, công bằng.
• Thứ hai, Sơn là một người có tấm lòng nhân hậu, biết cảm thông cho những người có hoàn cảnh khó khăn. Sơn cảm thấy buồn và tủi thân khi nghĩ đến cuộc sống nghèo khổ của mẹ con Hiên. Điều này cho thấy Sơn là một người giàu lòng thương người, biết đồng cảm với những người có hoàn cảnh kém may mắn hơn mình.
• Thứ ba, Sơn là một người biết ơn và biết trân trọng những gì mình đang có. Sơn biết ơn bố mẹ đã cho mình một cuộc sống ấm no, sung túc. Sơn cũng biết trân trọng những gì mình đang có, không so đo, ganh tị với người khác.

Câu 4 (trang 73 SGK Ngữ văn 6 tập 1) Khi cùng chị Lan mang chiếc áo bông cũ cho Hiên, Sơn cảm thấy như thế nào? Cảm xúc ấy giúp em hiểu được điều gì của sự chia sẻ?

Khi cùng chị Lan mang chiếc áo bông cũ cho Hiên, Sơn cảm thấy “đứng lặng yên đợi, lòng tự nhiên thấy ấm áp vui vui”. Cảm xúc ấy giúp em hiểu được những ý nghĩa của sự chia sẻ:

• Sự chia sẻ mang lại niềm vui, hạnh phúc cho cả người cho và người nhận. Khi Sơn mang chiếc áo bông cũ cho Hiên, Sơn cảm thấy lòng mình ấm áp vui vui. Hiên cũng cảm thấy rất hạnh phúc khi được nhận chiếc áo. Điều này cho thấy sự chia sẻ không chỉ giúp đỡ người khác mà còn mang lại niềm vui cho chính bản thân mình.
• Sự chia sẻ thể hiện tấm lòng nhân hậu, biết yêu thương của con người. Sơn biết rằng chiếc áo bông cũ của mình không còn đẹp như trước nhưng vẫn sẵn sàng mang tặng Hiên. Điều này cho thấy Sơn là một người có tấm lòng nhân hậu, biết yêu thương, sẻ chia với những người có hoàn cảnh kém may mắn hơn mình.
• Sự chia sẻ giúp gắn kết tình cảm giữa con người với nhau. Hành động của Sơn đã khiến Hiên cảm thấy được quan tâm, yêu thương. Điều này giúp gắn kết tình cảm giữa Sơn và Hiên.

Câu 5 (trang 73 SGK Ngữ văn 6 tập 1) Hành động vội vã đi tìm Hiên để đòi lại chiếc áo bông cũ có làm em giảm bớt thiện cảm với nhân vật Sơn không? Vì sao.

Hành động vội vã đi tìm Hiên để đòi lại chiếc áo bông cũ của Sơn không làm em giảm bớt thiện cảm với nhân vật này. Bởi vì:

• Đó là hành động bình thường của một đứa trẻ khi tự ý mang đồ dùng ở nhà đi cho người khác và sợ bị mẹ mắng. Sơn là một đứa trẻ ngoan ngoãn, biết nghe lời mẹ. Khi tự ý mang chiếc áo bông cũ của mình cho Hiên, Sơn biết rằng mẹ sẽ mắng mình. Vì vậy, Sơn vội vã đi tìm Hiên để đòi lại chiếc áo.
• Hành động này cũng thể hiện sự hồn nhiên, ngây thơ của Sơn. Sơn là một đứa trẻ chưa lớn, chưa có nhiều kinh nghiệm sống. Sơn chưa hiểu được rằng việc chia sẻ với những người có hoàn cảnh khó khăn là một hành động đẹp, cao cả.
• Hành động này cũng thể hiện sự biết lỗi của Sơn. Sau khi nhận ra lỗi lầm của mình, Sơn đã tự giác đi tìm Hiên để xin lỗi. Điều này cho thấy Sơn là một đứa trẻ biết nhận lỗi và sửa lỗi.

Có thể nói, hành động vội vã đi tìm Hiên để đòi lại chiếc áo bông cũ của Sơn là một hành động đáng thông cảm, không đáng trách. Hành động này không làm giảm bớt thiện cảm của em với nhân vật Sơn.

Câu 6 (trang 73 SGK Ngữ văn 6 tập 1) Hãy nhận xét về cách ứng xử của mẹ Sơn và mẹ Hiên trong đoạn cuối câu chuyện.

Cách ứng xử của mẹ Sơn và mẹ Hiên trong đoạn cuối câu chuyện thể hiện những phẩm chất đáng quý của con người.

Mẹ Hiên

• Tự trọng

Mẹ Hiên đã mang trả lại chiếc áo bông cũ cho mẹ Sơn. Điều này thể hiện sự tự trọng của mẹ Hiên. Mẹ Hiên không muốn nhận đồ của người khác, dù đó là đồ cũ. Mẹ Hiên cũng muốn dạy cho con gái mình biết quý trọng những gì mình có.

• Biết ơn

Mẹ Hiên đã cảm ơn mẹ Sơn vì đã quan tâm đến con gái mình. Điều này thể hiện sự biết ơn của mẹ Hiên đối với mẹ Sơn. Mẹ Hiên biết ơn mẹ Sơn đã giúp đỡ con gái mình trong lúc khó khăn.

Mẹ Sơn

• Tâm lý, thấu hiểu

Mẹ Sơn không trách mắng Sơn mà chỉ âu yếm ôm con vào lòng. Điều này thể hiện sự tâm lý, thấu hiểu của mẹ Sơn. Mẹ Sơn hiểu rằng Sơn là một đứa trẻ hồn nhiên, ngây thơ. Sơn chưa hiểu được rằng việc chia sẻ với những người có hoàn cảnh khó khăn là một hành động đẹp, cao cả.

• Nhiệt tình giúp đỡ

Mẹ Sơn đã cho mẹ Hiên mượn tiền để may áo mới cho con. Điều này thể hiện sự nhiệt tình giúp đỡ của mẹ Sơn. Mẹ Sơn muốn giúp đỡ mẹ Hiên và con gái của mẹ Hiên có một cuộc sống ấm no, hạnh phúc hơn.

Cách ứng xử của mẹ Sơn và mẹ Hiên đã góp phần tô đậm giá trị nhân văn của câu chuyện. Câu chuyện đã gửi gắm thông điệp về tình yêu thương, sự sẻ chia và giúp đỡ lẫn nhau giữa con người với con người.

Câu 7 (trang 73 SGK Ngữ văn 6 tập 1) Đọc lại một số đoạn văn miêu tả lại cảm xúc thay đổi của đất trời khi mùa đông đến. Em có thích những đoạn văn này không. Vì sao?

Có, em rất thích những đoạn văn miêu tả lại cảm xúc thay đổi của đất trời khi mùa đông đến. Những đoạn văn này đã mang đến cho em những cảm nhận chân thực và sâu sắc về sự thay đổi của đất trời khi mùa đông đến.

• Những đoạn văn này sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, gợi cảm, giúp em hình dung rõ nét về sự thay đổi của đất trời khi mùa đông đến. Ví dụ:

“Trời đang ấm, chỉ qua một đêm mưa rào, bông gió rét thổi về. Ai cũng tưởng như đang ở giữa mùa đông rét mướt. Sơn tung chăn tỉnh dậy. Em nhìn ra ngoài sân, nghe gió vi vu, âm thanh xào xạc của những chiếc lá khô.”

• Những đoạn văn này không chỉ miêu tả sự thay đổi của cảnh vật mà còn thể hiện được cảm xúc của con người trước sự thay đổi đó. Ví dụ:

“Sơn nhớ lại cuộc sống nghèo khổ của mẹ con Hiên. Mẹ con Hiên chỉ có một chiếc áo bông cũ, rách nát. Mẹ Hiên phải đi làm thuê cả ngày, tối về mới về. Hiên phải ở nhà trông em và làm lụng đủ thứ. Sơn nghĩ thầm: “Mình thật may mắn khi được sống trong một gia đình giàu có. Mình phải biết ơn bố mẹ và chăm ngoan học giỏi để không phụ lòng bố mẹ.””

• Những đoạn văn này đã mang đến cho em những bài học sâu sắc về cuộc sống. Ví dụ: “Sự chia sẻ mang lại niềm vui, hạnh phúc cho cả người cho và người nhận. Sơn biết rằng chiếc áo bông cũ của mình không còn đẹp như trước nhưng vẫn sẵn sàng mang tặng Hiên. Điều này cho thấy Sơn là một người có tấm lòng nhân hậu, biết yêu thương, sẻ chia với những người có hoàn cảnh kém may mắn hơn mình.”

Tóm lại, những đoạn văn miêu tả lại cảm xúc thay đổi của đất trời khi mùa đông đến là những đoạn văn hay, giàu ý nghĩa. Em rất thích những đoạn văn này và mong muốn được đọc thêm nhiều đoạn văn như vậy.

Câu 8 (trang 74 SGK Ngữ văn 6 tập 1) Hãy chỉ ra một vài điểm giống nhau và khác nhau giữa hai nhân vật cô bé bán diêm (Cô bé bán diêm) và Hiên (Gió lạnh đầu mùa).

Điểm giống nhau giữa hai nhân vật cô bé bán diêm và Hiên:

• Cả hai đều là những cô bé nhỏ tuổi, có hoàn cảnh sống khó khăn, thiếu thốn. Cô bé bán diêm phải bán diêm kiếm sống để nuôi cha, còn Hiên phải bán bánh mì để phụ giúp mẹ. Cả hai đều phải chịu cảnh rét mướt, thiếu áo ấm trong mùa đông.
• Cả hai đều là những cô bé giàu lòng nhân hậu, biết yêu thương, sẻ chia. Cô bé bán diêm đã tặng một que diêm cho bà cụ ăn xin, còn Hiên đã tặng chiếc áo bông cũ cho Sơn.

Điểm khác nhau giữa hai nhân vật cô bé bán diêm và Hiên:

• Cô bé bán diêm phải sống trong sự thiếu thốn tình thương của người cha, không được chăm sóc, yêu thương; sống giữa sự thờ ơ, vô cảm của những người xung quanh, kết cục em phải chịu cảnh chết đói, chết rét ngay trong đêm giao thừa. Còn Hiên tuy cũng có hoàn cảnh khó khăn nhưng vẫn được mẹ yêu thương, chăm sóc. Em cũng có nhiều bạn bè, được mọi người xung quanh quan tâm, yêu thương.
• Cô bé bán diêm là một nhân vật hư cấu, còn Hiên là một nhân vật có thật. Cô bé bán diêm được nhà văn An-đéc-xen sáng tạo nên dựa trên những hình ảnh của những em bé bán diêm ngoài đời thực. Còn Hiên là nhân vật được nhà văn Thạch Lam xây dựng dựa trên hình ảnh của một em bé gái bán bánh mì ở phố Hàng Bông, Hà Nội.

Cả hai nhân vật cô bé bán diêm và Hiên đều là những nhân vật đáng thương, đáng trân trọng. Họ là những tấm gương sáng về lòng nhân hậu, sẻ chia. Câu chuyện về hai nhân vật này đã mang đến cho chúng ta những bài học sâu sắc về cuộc sống, về tình yêu thương, sẻ chia giữa con người với con người.

Với những hướng dẫn Soạn bài Gió lạnh đầu mùa – Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.