Hướng dẫn soạn bài Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời – Sách Kết Nối Tri Thức với Cuộc Sống – Ngữ Văn 10 – Tập 1 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

1. Tóm tắt những sự kiện chính trong đoạn trích. Những sự kiện đó thể hiện phẩm chất gì của người anh hùng Đăm Săn?

Đoạn trích Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời kể về hành trình vượt qua nhiều gian nan, thử thách của Đăm Săn để đến được nhà của Nữ Thần Mặt Trời và ngỏ lời lấy nàng làm vợ.

Những sự kiện chính trong đoạn trích là:

• Đăm Săn quyết định đi bắt Nữ Thần Mặt Trời: Đăm Săn là một tù trưởng dũng cảm, có sức mạnh phi thường và khát vọng chinh phục. Khi nghe tin Nữ Thần Mặt Trời là người đẹp tuyệt trần, Đăm Săn đã quyết định đi bắt nàng làm vợ.
• Đăm Săn vượt qua nhiều khó khăn, thử thách: Để đến được nhà của Nữ Thần Mặt Trời, Đăm Săn đã phải vượt qua nhiều khó khăn, thử thách. Anh phải băng rừng vượt núi, vượt qua những vực thẳm sâu hun hút, những con sông rộng mênh mông, những cánh rừng rậm rạp đầy thú dữ.
• Đăm Săn gặp gỡ và được Nữ Thần Mặt Trời chấp nhận: Sau nhiều ngày gian khổ, Đăm Săn đã đến được nhà của Nữ Thần Mặt Trời. Nữ Thần Mặt Trời là một người xinh đẹp, nết na, lại có tiếng là giàu có. Nàng đã đồng ý lấy Đăm Săn làm chồng.

Những sự kiện đó thể hiện phẩm chất cao đẹp của người anh hùng Đăm Săn, đó là:

• Sức mạnh phi thường: Đăm Săn là một tù trưởng dũng cảm, có sức mạnh phi thường. Anh đã vượt qua nhiều khó khăn, thử thách để đến được nhà của Nữ Thần Mặt Trời.
• Khả năng lãnh đạo tài ba: Đăm Săn là một người có khả năng lãnh đạo tài ba. Anh đã dẫn dắt dân làng vượt qua nhiều khó khăn, thử thách, xây dựng một cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
• Tinh thần chinh phục: Đăm Săn là một người có tinh thần chinh phục. Anh luôn khao khát chinh phục những điều mới mẻ, những điều tốt đẹp.

Đoạn trích Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời là một trong những đoạn trích tiêu biểu nhất của sử thi Đăm Săn. Đoạn trích đã khắc họa thành công hình tượng người anh hùng Đăm Săn với những phẩm chất cao đẹp, tiêu biểu cho khát vọng của con người thời đại anh hùng.

2. Lời kể, lời miêu tả, lời đối thoại có vai trò gì trong việc khắc hoạ nhân vật? Hãy làm rõ những đặc trưng của lời văn sử thi trong đoạn trích này.

Lời kể, lời miêu tả, lời đối thoại có vai trò quan trọng trong việc khắc họa nhân vật

• Lời kể: Lời kể trong đoạn trích Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời đóng vai trò dẫn dắt, giới thiệu, miêu tả, kể lại hành trình chinh phục Nữ Thần Mặt Trời của Đăm Săn. Lời kể của người kể chuyện mang đậm màu sắc sử thi, có tính chất phi cá nhân, khách quan, thể hiện niềm tự hào, ngợi ca của người kể đối với nhân vật anh hùng.
• Lời miêu tả: Lời miêu tả trong đoạn trích được sử dụng để khắc họa ngoại hình, hành động, tính cách của nhân vật. Người kể chuyện đã sử dụng những ngôn từ, hình ảnh giàu sức gợi tả để khắc họa hình ảnh Đăm Săn là một người anh hùng có sức mạnh phi thường, có tài năng, có vẻ đẹp vĩ đại.
• Lời đối thoại: Lời đối thoại trong đoạn trích được sử dụng để thể hiện tính cách, phẩm chất của nhân vật. Đăm Săn là một người anh hùng dũng cảm, có ý chí quyết tâm cao, luôn tự tin vào bản thân. Nữ Thần Mặt Trời là một người xinh đẹp, nết na, có tiếng là giàu có.

Những đặc trưng của lời văn sử thi trong đoạn trích

• Sử thi có tính chất phi cá nhân, khách quan: Lời kể trong đoạn trích được sử dụng với giọng điệu trang trọng, hào hùng, thể hiện niềm tự hào, ngợi ca của người kể đối với nhân vật anh hùng.
• Sử thi có tính chất cộng đồng: Nhân vật anh hùng trong sử thi là đại diện cho cộng đồng, mang những phẩm chất, giá trị chung của cộng đồng. Trong đoạn trích, Đăm Săn là một tù trưởng dũng cảm, có sức mạnh phi thường, có tinh thần chinh phục, tiêu biểu cho khát vọng của con người thời đại anh hùng.
• Sử thi có tính chất ước lệ, cường điệu: Sử thi sử dụng những ngôn từ, hình ảnh mang tính chất ước lệ, cường điệu để thể hiện tầm vóc, sức mạnh của nhân vật anh hùng. Trong đoạn trích, Đăm Săn được miêu tả là một người có sức mạnh phi thường, có thể vượt qua mọi khó khăn, thử thách.

Tóm lại, lời kể, lời miêu tả, lời đối thoại trong đoạn trích Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời đã góp phần khắc họa thành công hình tượng người anh hùng Đăm Săn với những phẩm chất cao đẹp, tiêu biểu cho khát vọng của con người thời đại anh hùng. Đồng thời, đoạn trích cũng thể hiện những đặc trưng của lời văn sử thi.

3. Người kể chuyện trong đoạn trích này là ai? Hãy tìm hiểu một số thông tin về hình thức kể chuyện sử thi của người Ê-đê.

Người kể chuyện trong đoạn trích Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời là một nghệ nhân hát sử thi. Nghệ nhân hát sử thi là những người có khả năng kể chuyện, hát kể sử thi, thuộc lòng hàng ngàn câu thơ, câu hát. Họ là những người nắm giữ, truyền dạy và bảo tồn sử thi cho thế hệ sau.

Hình thức kể chuyện sử thi của người Ê-đê có những đặc trưng sau:

• Kể chuyện bằng lời: Nghệ nhân hát sử thi kể chuyện bằng lời, không sử dụng các đạo cụ hỗ trợ.
• Kể chuyện theo lối diễn xướng: Nghệ nhân hát sử thi không chỉ kể chuyện mà còn diễn xướng, thể hiện bằng giọng điệu, cử chỉ, điệu bộ để thu hút người nghe.
• Kể chuyện trong các dịp lễ hội: Sử thi thường được kể trong các dịp lễ hội, đám cưới, đám ma,…
• Kể chuyện theo lối truyền miệng: Sử thi được truyền miệng từ đời này sang đời khác, từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Trong đoạn trích Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời, người kể chuyện đã sử dụng những đặc trưng của hình thức kể chuyện sử thi của người Ê-đê để kể lại hành trình chinh phục Nữ Thần Mặt Trời của Đăm Săn. Lời kể của người kể chuyện mang tính chất phi cá nhân, khách quan, thể hiện niềm tự hào, ngợi ca của người kể đối với nhân vật anh hùng. Lời kể cũng sử dụng những ngôn từ, hình ảnh mang tính chất ước lệ, cường điệu để thể hiện tầm vóc, sức mạnh của nhân vật anh hùng.

4. Theo bạn, hình tượng Nữ Thần Mặt Trời trong sử thi Đăm Săn mang những ý nghĩa gì?

Hình tượng Nữ Thần Mặt Trời trong sử thi Đăm Săn mang nhiều ý nghĩa, trong đó có thể kể đến những ý nghĩa sau:

• Thể hiện khát vọng chinh phục của con người: Nữ Thần Mặt Trời là một người đẹp tuyệt trần, là biểu tượng của sức mạnh, quyền uy và sự giàu có. Đăm Săn là một người anh hùng dũng cảm, có sức mạnh phi thường, có tinh thần chinh phục. Hành trình chinh phục Nữ Thần Mặt Trời của Đăm Săn thể hiện khát vọng chinh phục của con người, khát vọng vươn tới những điều tốt đẹp, cao quý.
• Thể hiện sự giao thoa giữa con người và thiên nhiên: Nữ Thần Mặt Trời là một vị thần, là một hiện thân của thiên nhiên. Việc Đăm Săn kết hôn với Nữ Thần Mặt Trời thể hiện sự giao thoa giữa con người và thiên nhiên, giữa văn hóa vật chất và văn hóa tinh thần.
• Thể hiện giá trị thẩm mỹ: Nữ Thần Mặt Trời là một hình tượng đẹp đẽ, được miêu tả với những ngôn từ, hình ảnh giàu sức gợi tả. Hình tượng này đã góp phần tạo nên vẻ đẹp nghệ thuật cho sử thi Đăm Săn.

Cụ thể, trong đoạn trích Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời, Nữ Thần Mặt Trời được miêu tả là một người phụ nữ xinh đẹp, nết na, lại có tiếng là giàu có. Nàng có mái tóc đen mượt, dài như suối, có nước da trắng như bông bưởi, có đôi mắt sáng như sao, có đôi môi đỏ như son. Nàng mặc một chiếc váy loáng như sét, ánh như chớp. Nàng đi như cánh diều, không như nước nổi.

Hình tượng Nữ Thần Mặt Trời đã góp phần khắc họa thành công hình tượng người anh hùng Đăm Săn với những phẩm chất cao đẹp. Đồng thời, hình tượng này cũng mang những ý nghĩa sâu sắc, thể hiện khát vọng chinh phục của con người, sự giao thoa giữa con người và thiên nhiên, giá trị thẩm mỹ của sử thi Đăm Săn.

5. Bạn có suy nghĩ gì về cái chết của Đăm Săn trong Rừng Đen? Phải chăng đó là kết quả tất yếu của việc theo đuổi một mục tiêu vượt quá giới hạn con người?

Cái chết của Đăm Săn trong Rừng Đen là một bi kịch lớn, là nỗi đau của người dân làng và cả cộng đồng Ê-đê. Cái chết của Đăm Săn có thể được nhìn nhận từ nhiều khía cạnh khác nhau.

Thứ nhất, cái chết của Đăm Săn có thể được coi là kết quả tất yếu của việc theo đuổi một mục tiêu vượt quá giới hạn con người. Nữ Thần Mặt Trời là một vị thần, là hiện thân của thiên nhiên, là một thực thể vượt quá tầm với của con người. Đăm Săn là một người anh hùng dũng cảm, có sức mạnh phi thường, nhưng anh vẫn không thể vượt qua được giới hạn của bản thân. Cái chết của Đăm Săn đã thể hiện quy luật của tự nhiên, rằng con người không thể vượt qua được giới hạn của mình.

Thứ hai, cái chết của Đăm Săn cũng có thể được coi là kết quả của những mâu thuẫn trong xã hội thời đại anh hùng. Đăm Săn là một người anh hùng có khát vọng chinh phục, có ý chí quyết tâm cao. Anh muốn chinh phục Nữ Thần Mặt Trời để thỏa mãn khát vọng của bản thân. Tuy nhiên, ý muốn của Đăm Săn đã đi ngược lại với quy luật của tự nhiên và với những ràng buộc của xã hội. Cái chết của Đăm Săn đã thể hiện những mâu thuẫn trong xã hội thời đại anh hùng, những mâu thuẫn giữa khát vọng của cá nhân và quy luật của tự nhiên, giữa khát vọng của cá nhân và những ràng buộc của xã hội.

Thứ ba, cái chết của Đăm Săn cũng có thể được coi là một bi kịch của lịch sử. Đăm Săn là một người anh hùng tiêu biểu cho thời đại anh hùng. Cái chết của Đăm Săn đã báo hiệu sự kết thúc của thời đại anh hùng, thời đại của những khát vọng phi thường, của những chiến công hiển hách. Cái chết của Đăm Săn đã để lại một nỗi tiếc thương vô hạn cho người dân làng và cả cộng đồng Ê-đê.

Nhìn chung, cái chết của Đăm Săn là một bi kịch có nhiều nguyên nhân. Cái chết của Đăm Săn đã để lại những bài học sâu sắc cho con người, bài học về quy luật của tự nhiên, bài học về những mâu thuẫn trong xã hội và bài học về sự kết thúc của một thời đại.

6. Qua đoạn trích Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời, bạn nhận ra những đặc trưng nào trong phong tục, tập quán, tin ngưỡng của người Ê-đê xưa?

Qua đoạn trích Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời, chúng ta có thể nhận ra những đặc trưng trong phong tục, tập quán, tin ngưỡng của người Ê-đê xưa, đó là:

• Phong tục, tập quán:
  • Phong tục cưới hỏi: Đăm Săn là một tù trưởng giàu có, có nhiều trâu bò, voi ngựa. Anh đã tổ chức một lễ cưới linh đình, rước dâu bằng voi, ngựa, cồng chiêng. Đây là một phong tục truyền thống của người Ê-đê, thể hiện sự giàu có, quyền uy của gia đình nhà trai.
  • Phong tục uống rượu cần: Rượu cần là một thức uống truyền thống của người Ê-đê. Trong đoạn trích, Đăm Săn đã mời Nữ Thần Mặt Trời uống rượu cần. Đây là một nghi thức thể hiện sự hiếu khách, niềm vui mừng của người Ê-đê.
  • Phong tục cúng bái: Đăm Săn đã cúng thần linh trước khi đi bắt Nữ Thần Mặt Trời. Đây là một phong tục thể hiện tín ngưỡng của người Ê-đê, tin tưởng vào sự phù hộ của thần linh.
• Tín ngưỡng:
  • Tín ngưỡng về thần linh: Trong đoạn trích, Đăm Săn đã cúng thần linh trước khi đi bắt Nữ Thần Mặt Trời. Điều này thể hiện tín ngưỡng của người Ê-đê, tin tưởng vào sự phù hộ của thần linh.
  • Tín ngưỡng về mặt trời: Nữ Thần Mặt Trời là một vị thần trong tín ngưỡng của người Ê-đê. Cô là biểu tượng của sức mạnh, quyền uy và sự giàu có.

Những đặc trưng này cho thấy, người Ê-đê là một dân tộc có nền văn hóa phong phú, đa dạng. Các phong tục, tập quán, tín ngưỡng của họ thể hiện đời sống vật chất, tinh thần của cộng đồng.

7. Qua hai đoạn trích Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác và Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời, hãy nêu những điểm tương đồng và khác biệt trong quan niệm của người Hy Lạp cổ đại và người Ê-đề về người anh hùng.

Điểm tương đồng:

• Cả hai đều là những người anh hùng tiêu biểu cho cộng đồng, dân tộc. Héc-to là một vị tướng tài ba, dũng cảm, lãnh đạo thành Tơ-roa chống lại quân Hy Lạp xâm lược. Đăm Săn là một tù trưởng anh hùng, có sức mạnh phi thường, có tài năng lãnh đạo, đã đưa dân làng vượt qua nhiều khó khăn, thử thách, xây dựng một cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
• Cả hai đều có những phẩm chất cao đẹp, đáng ngưỡng mộ. Héc-to là người yêu nước, thương vợ con, có trách nhiệm với cộng đồng. Đăm Săn là người dũng cảm, kiên cường, có ý chí quyết tâm cao, luôn tự tin vào bản thân.

Điểm khác biệt:

• Héc-to là một chiến binh, một người anh hùng của thời đại chiến tranh, còn Đăm Săn là một tù trưởng, một người anh hùng của thời đại anh hùng. Điều này thể hiện qua những hành động, phẩm chất của hai nhân vật. Héc-to là một người chiến binh dũng cảm, sẵn sàng hi sinh vì cộng đồng. Đăm Săn là một người anh hùng có khát vọng chinh phục, luôn khao khát tìm kiếm những điều mới mẻ, tốt đẹp.
• Héc-to là một người anh hùng của người Hy Lạp cổ đại, còn Đăm Săn là một người anh hùng của người Ê-đê. Điều này thể hiện qua những phong tục, tập quán, tín ngưỡng được phản ánh trong hai đoạn trích. Héc-to là một người anh hùng của thần thoại Hy Lạp, mang những phẩm chất, giá trị của thần thánh. Đăm Săn là một người anh hùng của sử thi Ê-đê, mang những phẩm chất, giá trị của con người.

Nhìn chung, hai đoạn trích Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác và Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời đã thể hiện những điểm tương đồng và khác biệt trong quan niệm của người Hy Lạp cổ đại và người Ê-đê về người anh hùng. Những điểm tương đồng thể hiện sự chung sống, giao lưu văn hóa giữa các dân tộc, còn những điểm khác biệt thể hiện bản sắc riêng của mỗi dân tộc.

Kết nối đọc – viết

Phải chăng một tác phẩm sử thì ra đời ở một thời đại quá xa xôi như l-li-át hay Đăm Săn không còn nhiều ý nghĩa đối với con người hiện đại?

Hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày quan điềm của bạn.

Tôi cho rằng, một tác phẩm sử thi ra đời ở một thời đại quá xa xôi như I-li-át hay Đăm Săn vẫn còn nhiều ý nghĩa đối với con người hiện đại. Trước hết, những tác phẩm sử thi này là những bức tranh sinh động về đời sống vật chất, tinh thần của con người trong thời đại anh hùng. Chúng phản ánh những phong tục, tập quán, tín ngưỡng, giá trị thẩm mỹ của những dân tộc sáng tạo ra chúng. Qua những tác phẩm này, chúng ta có thể hiểu thêm về quá khứ của dân tộc mình, về những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Thứ hai, những tác phẩm sử thi này đề cao những phẩm chất cao đẹp của con người như lòng yêu nước, tinh thần dũng cảm, ý chí quyết tâm, khát vọng chinh phục,… Những phẩm chất này vẫn còn nguyên giá trị trong xã hội hiện đại. Chúng là những bài học quý giá giúp con người sống tốt đẹp hơn. Thứ ba, những tác phẩm sử thi này là những tác phẩm nghệ thuật đặc sắc, có giá trị thẩm mỹ cao. Chúng sử dụng những ngôn từ, hình ảnh giàu sức gợi tả, thể hiện tài năng sáng tạo của người nghệ sĩ dân gian. Những tác phẩm này đã góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn học của nhân loại. Như vậy, có thể thấy rằng, những tác phẩm sử thi ra đời ở một thời đại quá xa xôi vẫn còn nhiều ý nghĩa đối với con người hiện đại. Chúng là những tác phẩm văn học có giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật và nhân văn sâu sắc.

Với những hướng dẫn soạn bài Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời – Sách Kết Nối Tri Thức với Cuộc Sống – Ngữ Văn 10 – Tập 1 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.