Hướng dẫn Soạn bài Cô bé bán diêm – Ngữ văn lớp 6 – Kết nối tri thức chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Trước khi đọc

Câu 1 (trang 60 SGK Ngữ văn 6 tập 1) Giới thiệu ngắn gọn một truyện kể hoặc một bộ phim có nhân vật trẻ em gây ấn tượng với em.

Cổng trường mở ra là một truyện ngắn của nhà văn Thanh Tịnh, được in trong tập truyện Tuyển tập văn học thiếu nhi Việt Nam. Truyện kể về tâm trạng của cậu bé Hồng trong đêm trước ngày khai giảng đầu tiên vào lớp Một.

Trước đêm khai giảng, Hồng đã háo hức mong đợi đến ngày được đến trường. Cậu bé đã chuẩn bị mọi thứ thật chu đáo, từ bộ quần áo mới, vở mới, bút mới đến những lời hỏi han, dặn dò của mẹ. Tuy nhiên, trong lòng Hồng vẫn có chút lo lắng, hồi hộp. Cậu bé lo lắng không biết mình sẽ làm quen với bạn bè mới như thế nào, lo lắng không biết mình có học tốt hay không.

Trong đêm hôm đó, Hồng đã có một giấc mơ rất đẹp. Trong giấc mơ, Hồng được đến trường, được gặp gỡ các bạn mới, được cô giáo giảng bài. Cậu bé đã rất vui vẻ và hạnh phúc trong giấc mơ của mình.

Sáng hôm sau, Hồng được mẹ đưa đến trường. Cậu bé đã rất xúc động khi được bước qua cánh cổng trường. Hồng đã chào tạm biệt mẹ và bước vào một thế giới mới, thế giới của những điều mới mẻ, thú vị.

Cậu bé Hồng là nhân vật chính của truyện. Hồng là một cậu bé ngoan ngoãn, hiếu thảo và có lòng ham học. Cậu bé luôn yêu quý mẹ và mong muốn được đến trường để học tập.

Tôi rất thích nhân vật Hồng bởi cậu bé là một tấm gương sáng về lòng hiếu thảo và tinh thần ham học. Cậu bé đã để lại trong tôi một ấn tượng sâu sắc và sẽ mãi là một nhân vật mà tôi không bao giờ quên.

Câu 2 (trang 60 SGK Ngữ văn 6 tập 1) Chia sẻ một vài cảm nhận của em về nhân vật đó.

• Hồng là một cậu bé ngoan ngoãn, hiếu thảo và có lòng ham học. Cậu bé luôn biết yêu thương, kính trọng mẹ và mong muốn được học tập. Đây là những phẩm chất tốt đẹp cần được noi theo.
• Hồng cũng là một cậu bé có tâm hồn nhạy cảm, tinh tế. Cậu bé đã có những cảm nhận tinh tế về tình cảm gia đình, về những điều mới mẻ trong cuộc sống.

Em nghĩ rằng nhân vật Hồng là một nhân vật tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt Nam. Cậu bé là một tấm gương sáng về lòng hiếu thảo, tinh thần ham học và những phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam.

Sau khi đọc

Câu 1 (trang 65 SGK Ngữ văn 6 tập 1) Truyện Cô bé bán diêm được kể bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ mấy?

Truyện “Cô bé bán diêm” được kể bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ ba.

Câu 2 (trang 65 SGK Ngữ văn 6 tập 1) Cô bé bán diêm phải ở ngoài đường phố trong một đêm như thế nào? Vì sao cô bé không dám trở về nhà?

Cô bé bán diêm phải ở ngoài đường phố trong một đêm giao thừa rét buốt, tuyết phủ trắng xóa. Cô bé đã đi cả ngày mà không bán được một que diêm nào. Cô bé rất đói rét, chân tay tê cóng. 

Cô bé không dám về nhà vì sợ bị cha đánh. Cha cô bé là một người độc ác, luôn mắng chửi, đánh đập cô bé.

Câu 3 (trang 65 SGK Ngữ văn 6 tập 1) Nêu các chi tiết miêu tả ngoại hình của cô bé bán diêm? Những chi tiết đó giúp em hình dung như thế nào về cuộc sống của nhân vật?

Các chi tiết miêu tả ngoại hình của cô bé bán diêm:

• Đầu trần, chân đất, bông tuyết bám đầy trên tóc, đôi chân đỏ ửng rồi tím bầm lại.
• Trên tay em cầm một bao diêm và một que diêm đã quẹt cháy dở.
• Chiếc tạp dề cũ kĩ của em đựng đầy diêm.

Những chi tiết đó giúp em hình dung về cuộc sống của nhân vật như sau:

• Cô bé sống trong cảnh nghèo khó, thiếu thốn. Cô bé phải đi chân đất, đầu trần trong đêm rét buốt.
• Cô bé phải làm việc vất vả để kiếm sống. Cô bé phải đi bán diêm cả ngày mà không bán được một que nào.
• Cô bé phải chịu đựng nhiều đau khổ, tủi nhục. Cô bé phải sống với người cha độc ác, luôn mắng chửi, đánh đập cô bé.

Câu 4 (trang 65 SGK Ngữ văn 6 tập 1) Những hình ảnh xuất hiện sau mỗi lần quẹt diêm thể hiện những ước mong nào của cô bé bán diêm? Theo em, có thể thay đổi trình tự xuất hiện của các hình ảnh đó không.

Những hình ảnh xuất hiện sau mỗi lần quẹt diêm thể hiện những ước mong của cô bé bán diêm như sau:

• Lần quẹt diêm thứ nhất: Cô bé thấy một lò sưởi ấm áp. Ước mong của cô bé là được sưởi ấm trong đêm giá rét.
• Lần quẹt diêm thứ hai: Cô bé thấy một bàn ăn thịnh soạn với những món ăn ngon. Ước mong của cô bé là được ăn no.
• Lần quẹt diêm thứ ba: Cô bé thấy một cây thông Nô-en lung linh. Ước mong của cô bé là được sống trong một gia đình hạnh phúc.
• Lần quẹt diêm thứ tư: Cô bé thấy bà của mình. Ước mong của cô bé là được gặp lại bà của mình.

Theo em, không thể thay đổi trình tự xuất hiện của các hình ảnh đó. Bởi vì trình tự xuất hiện của các hình ảnh thể hiện mức độ tăng dần của ước mơ của cô bé.

• Lần quẹt diêm thứ nhất: Cô bé chỉ cần được sưởi ấm. Đây là ước mơ đơn giản nhất của cô bé trong đêm giá rét.
• Lần quẹt diêm thứ hai: Cô bé muốn được ăn no. Đây là ước mơ thứ hai của cô bé, thể hiện nhu cầu cơ bản của con người.
• Lần quẹt diêm thứ ba: Cô bé muốn được sống trong một gia đình hạnh phúc. Đây là ước mơ cao đẹp nhất của cô bé, thể hiện mong muốn được yêu thương, được che chở.
• Lần quẹt diêm thứ tư: Cô bé muốn được gặp lại bà của mình. Đây là ước mơ cuối cùng của cô bé, thể hiện mong muốn được đoàn tụ với người thân yêu.

Nếu thay đổi trình tự xuất hiện của các hình ảnh, sẽ làm thay đổi ý nghĩa của câu chuyện. Ví dụ, nếu lần quẹt diêm thứ tư xuất hiện trước, thì ước mơ của cô bé sẽ là được gặp lại bà của mình. Đây là một ước mơ cao đẹp, nhưng nó không thể giải quyết được những nhu cầu cơ bản của cô bé như sưởi ấm và ăn no. Điều này sẽ làm giảm tính chân thực và sức hấp dẫn của câu chuyện.

Câu 5 (trang 65 SGK Ngữ văn 6 tập 1) Nêu cảm nhận của em về thái độ của người kể chuyện với cô bé bán diêm. Phân tích một vài chi tiết làm cơ sở cho sự cảm nhận đó.

Thái độ của người kể chuyện đối với cô bé bán diêm là thái độ đầy cảm thông, xót xa và trân trọng. Người kể chuyện đã sử dụng nhiều chi tiết để thể hiện thái độ này, như:

• Miêu tả ngoại hình của cô bé một cách chân thực và sinh động, nhấn mạnh vào những chi tiết thể hiện sự thiếu thốn, tội nghiệp của cô bé. Ví dụ: “đầu trần, chân đất, bông tuyết bám đầy trên tóc, đôi chân đỏ ửng rồi tím bầm lại”, “trên tay em cầm một bao diêm và một que diêm đã quẹt cháy dở”, “chiếc tạp dề cũ kĩ của em đựng đầy diêm”.
• Miêu tả tâm trạng của cô bé một cách tinh tế, thể hiện nỗi đau khổ, tủi nhục và những ước mơ đẹp đẽ của cô bé. Ví dụ: “Cô bé ngồi nép trong một góc tường, giữa hai căn nhà, và rúc đầu vào giữa hai tay, để cho người ta không biết rằng em đang khóc”, “Cô bé tưởng tượng ra rằng em đang ngồi bên lò sưởi, và một bà cụ hiền hậu đang ôm em vào lòng”.
• Kết thúc câu chuyện bằng một chi tiết đầy xúc động, thể hiện sự đồng cảm của người kể chuyện với cô bé. Ví dụ: “Cô bé chết trong vòng tay của bà, và bà cháu bay lên cao, cao mãi, chẳng còn đói rét, đau buồn nào đe dọa họ nữa”.

Câu 6 (trang 65 SGK Ngữ văn 6 tập 1) Đọc lại một số câu văn miêu tả lại cách ứng xử của người đi đường trước tình cảnh của cô bé bán diêm. Em nghĩ gì về cách ứng xử của họ.

Cách ứng xử của người đi đường trước tình cảnh của cô bé bán diêm được miêu tả qua một số câu văn như sau:

• “Khách qua đường đều rảo bước rất nhanh, chẳng ai đoái hoài đến lời chào hàng của em, chẳng ai bố thí cho em chút đỉnh”.
• “Khách qua đường vội vã mặc quần áo ấm đến những nơi hẹn hò, hoàn toàn lãnh đạm với cảnh nghèo khổ của em bé bán diêm”.
• “Mọi người bảo nhau: chắc nó muốn sưởi ấm”.

Cách ứng xử của người đi đường trước tình cảnh của cô bé bán diêm là thờ ơ, vô cảm và thiếu sự đồng cảm. Họ đi qua cô bé mà không thèm đoái hoài, không thèm quan tâm đến hoàn cảnh của cô bé. Họ chỉ quan tâm đến bản thân mình, đến những sở thích và nhu cầu của mình.

Cách ứng xử của người đi đường đã thể hiện một thực tế đáng buồn trong xã hội: mối quan hệ giữa con người với con người đang ngày càng trở nên lạnh nhạt, thờ ơ. Mọi người chỉ biết quan tâm đến bản thân mình mà quên đi những người xung quanh, những người đang gặp khó khăn.

Câu 7 (trang 65 SGK Ngữ văn 6 tập 1) Trong truyện, tác giả đã sử dụng nhiều hình ảnh, chi tiết tương phản như: cảnh đoàn tụ của các gia đình trong đêm giao thừa với cảnh giá rét, đơn độc ngoài đường phố của cô bé bán diêm; không khí tươi vui ngày đầu năm mới với cảnh tượng em bé chết rét nơi xó tường. Em hãy chỉ ra ý nghĩa, tác dụng của một vài chi tiết, hình ảnh đó.

Ý nghĩa, tác dụng của một vài chi tiết, hình ảnh tương phản trong truyện “Cô bé bán diêm”:

• Cảnh đoàn tụ của các gia đình trong đêm giao thừa với cảnh giá rét, đơn độc ngoài đường phố của cô bé bán diêm:

Ý nghĩa:

* Tạo nên sự tương phản đối lập giữa hai cảnh tượng, qua đó làm nổi bật lên tình cảnh đáng thương của cô bé bán diêm.

* Thể hiện sự bất hạnh, cô đơn của cô bé giữa một xã hội giàu sang, hạnh phúc.

* Khơi gợi trong lòng người đọc sự xót xa, thương cảm và lên án xã hội thiếu tình thương yêu, đùm bọc lẫn nhau.

Tác dụng:

* Làm cho câu chuyện trở nên sinh động, hấp dẫn và giàu ý nghĩa.

* Khiến cho người đọc dễ dàng hình dung và cảm nhận được tình cảnh của cô bé bán diêm.

* Gây xúc động mạnh mẽ trong lòng người đọc, khiến họ suy nghĩ về những người nghèo khổ, bất hạnh trong xã hội.

• Không khí tươi vui ngày đầu năm mới với cảnh tượng em bé chết rét nơi xó tường:

Ý nghĩa:

* Tạo nên sự tương phản giữa hai cảnh tượng, qua đó làm nổi bật lên cái chết bi thương của cô bé bán diêm.

* Thể hiện sự bất công của cuộc đời, khi những người nghèo khổ, bất hạnh lại phải chịu đựng những nỗi đau khổ, bất hạnh.

* Khơi gợi trong lòng người đọc sự xót xa, thương cảm và lên án xã hội thiếu công bằng, bất bình đẳng.

Tác dụng:

* Làm cho câu chuyện trở nên sinh động, hấp dẫn và giàu ý nghĩa.

* Khiến cho người đọc dễ dàng hình dung và cảm nhận được cái chết của cô bé bán diêm.

* Gây xúc động mạnh mẽ trong lòng người đọc, khiến họ suy nghĩ về những người nghèo khổ, bất hạnh trong xã hội.

Câu 8 (trang 66 SGK Ngữ văn 6 tập 1) Những câu chuyện cổ tích thường kết thúc có hậu: nhân vật chính được hưởng cuộc sống bình yên, hạnh phúc. Theo em, truyện cổ tích Cô bé bán diêm có kết thúc như vậy không? Vì sao? 

Không, truyện cổ tích Cô bé bán diêm không có kết thúc có hậu. Cô bé bán diêm đã chết trong đêm giao thừa rét buốt, trong vòng tay của người bà hiền hậu. Cái chết của cô bé là kết thúc bi thảm, không có hậu của câu chuyện.

Có hai lý do chính khiến truyện Cô bé bán diêm không có kết thúc có hậu:

• Thứ nhất, truyện Cô bé bán diêm là một câu chuyện hiện thực, phản ánh những góc khuất, tối tăm của xã hội. Trong xã hội ấy, những người nghèo khổ, bất hạnh như cô bé bán diêm phải chịu đựng rất nhiều đau khổ, tủi nhục. Cái chết của cô bé là một lời tố cáo mạnh mẽ xã hội bất công, thiếu tình thương yêu, đùm bọc lẫn nhau.
• Thứ hai, truyện Cô bé bán diêm là một câu chuyện mang tính nhân văn sâu sắc. Tác giả muốn gửi gắm đến người đọc thông điệp về sự đồng cảm, sẻ chia với những người nghèo khổ, bất hạnh. Cái chết của cô bé là một lời nhắc nhở chúng ta hãy sống yêu thương, đùm bọc lẫn nhau, để không ai phải chịu cảnh cô đơn, bất hạnh như cô bé bán diêm.

Cái kết bi thảm của truyện Cô bé bán diêm đã gây xúc động mạnh mẽ trong lòng người đọc. Nó khiến người đọc xót xa, thương cảm cho số phận bất hạnh của cô bé, đồng thời cũng khiến người đọc suy nghĩ về những vấn đề xã hội, về tình yêu thương, đùm bọc lẫn nhau.

Với những hướng dẫn Soạn bài Cô bé bán diêm – Ngữ văn lớp 6 – Kết nối tri thức chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.