Hướng dẫn soạn bài Cái bóng trên tường – Ngữ văn lớp 9 Chân trời sáng tạo (Tập 2) chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Nội dung chính: Người chồng trở về sau thời gian dài đi lính và nghe con nhỏ nói về hình ảnh bóng vợ in trên tường vào ban đêm. Dựa trên những lời kể ngây thơ của đứa con, người chồng đã nghi ngờ vợ ngoại tình và kết tội nàng, khiến nàng quyết định tự vẫn để chứng minh lòng trung thủy. Khi nhận ra sự thật quá muộn màng, người chồng sống cả đời với nỗi ân hận sâu sắc vì đã trách lầm vợ mình.
Câu 1 (trang 110 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Nêu một số dấu hiệu cho thấy văn bản trên mang đặc điểm của thể loại bi kịch.
Trả lời:
Nhân vật kịch: Bao gồm người chồng, đứa con, và người vợ, mỗi người đều có vai trò quan trọng trong sự phát triển của câu chuyện.
Lời thoại kịch: Văn bản chứa nhiều đoạn đối thoại thể hiện các xung đột và cảm xúc của nhân vật.
Hành động kịch: Các sự kiện và hành động trong câu chuyện thúc đẩy sự phát triển của bi kịch, như việc người vợ tự vẫn và người chồng hối hận.
Xung đột kịch: Xung đột giữa lòng tin yêu và sự nghi ngờ, dẫn đến sự bất hòa nghiêm trọng giữa các nhân vật và kết thúc bi kịch.
Câu 2 (trang 110 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Tóm tắt cốt truyện và xác định xung đột/ kiểu xung đột kịch của văn bản.
Trả lời:
Cốt truyện: Trương Sinh trở về từ chiến trận và nghe con nhỏ nói về bóng vợ trên tường. Đa nghi và không tin tưởng, Trương Sinh kết tội Vũ Thị Thiết ngoại tình. Không thể giải thích được, Vũ Thị Thiết quyết định tự vẫn để bảo vệ danh dự. Khi Trương Sinh phát hiện ra sự thật, đã muộn màng, và cảm thấy ân hận sâu sắc.
Xung đột: Xung đột chủ yếu là giữa lòng tin và sự nghi ngờ. Sự thiếu tin tưởng của Trương Sinh đối với vợ mình đã dẫn đến sự ra đi của nàng và tạo ra nỗi ân hận vĩnh viễn cho chính mình.
Câu 3 (trang 110 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Phân tích thái độ, cách ứng xử của nhân vật người chồng và nhân vật người vợ trong văn bản. Giải thích nguyên nhân dẫn đến việc thay đổi thái độ, cách ứng xử của người chồng đối với vợ mình ở cuối văn bản.
Trả lời:
Thái độ và cách ứng xử:
- Người chồng: Ban đầu, Trương Sinh tỏ ra nghi ngờ và tàn nhẫn, không cho vợ cơ hội giải thích. Hành động đuổi vợ ra khỏi nhà và những lời nói lạnh lùng của anh thể hiện sự thiếu tin tưởng và cảm xúc tiêu cực. Sau khi Vũ Thị Thiết tự vẫn, thái độ của Trương Sinh chuyển thành sự ân hận và ăn năn khi nhận ra mình đã sai lầm.
- Người vợ: Vũ Thị Thiết luôn giữ lòng hiền hậu và trung thủy, mặc dù bị kết tội oan. Nàng chấp nhận số phận và lựa chọn tự vẫn để bảo vệ danh dự và chứng minh lòng chung thủy với chồng. Sự tha thứ và lòng nhân hậu của nàng đối lập với sự nghi ngờ và tàn nhẫn của Trương Sinh.
Nguyên nhân thay đổi thái độ của người chồng: Trương Sinh thay đổi thái độ khi nhận ra rằng sự nghi ngờ của mình đã dẫn đến cái chết của vợ. Khi hiểu được sự thật và nhận thức được lỗi lầm của mình, anh cảm thấy ân hận vì đã không tin tưởng và bảo vệ người vợ trung thành của mình, và sự ân hận này ám ảnh anh suốt đời.
Câu 4 (trang 110 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Phân tích ý nghĩa của hình ảnh “cái bóng trên tường” trong nhan đề và trong các lời thoại dưới đây:
Bóng người vợ – “Mỗi tối, khi anh thắp đèn lên, em sẽ trở về. Mỗi tối, khi anh thắp đèn lên, sẽ thấy em, nhưng rồi em sẽ biến mất.”
Người chồng – “(tỉnh dậy) Không chỉ riêng anh, từ nay hễ ai thắp đèn vào ban đêm và nhìn lên tường, sẽ thấy bóng em.”
Trả lời:
Hình ảnh “cái bóng trên tường” mang ý nghĩa sâu sắc trong cả nhan đề và các lời thoại, đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên sức hấp dẫn của tác phẩm:
Ẩn dụ mạnh mẽ: Hình ảnh này tượng trưng cho sự hiện diện vĩnh cửu của người vợ trong ký ức người chồng, mặc dù nàng đã qua đời. Nó tạo ra một cảm giác ám ảnh và day dứt không thể nguôi ngoai.
Nguyên nhân cái chết: “Cái bóng trên tường” là biểu tượng của sự nghi ngờ và oan ức, dẫn đến cái chết của người vợ. Nó thể hiện nỗi đau và sự bất lực của người chồng khi nhận ra rằng hình ảnh vợ mình chỉ còn tồn tại dưới dạng cái bóng.
Biểu hiện nỗi buồn và sự bất lực: Hình ảnh cái bóng phản ánh nỗi buồn và sự không thể thay đổi thực tế phũ phàng. Mặc dù người vợ đã mất, nhưng hình bóng của nàng vẫn luôn hiện diện bên người chồng, chỉ là một cái bóng vô hình, không thể chạm vào.
Câu 5 (trang 111 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Chỉ ra sự khác biệt về cốt truyện, nhân vật trong kịch bản trên đây so với Chuyện người con gái Nam Xương (Nguyễn Dữ, xem Bài 4). Theo em, vì sao có sự khác biệt như vậy?
Trả lời:
Sự khác biệt về cốt truyện và nhân vật:
- Cốt truyện: Kịch bản hiện tại có cốt truyện ít yếu tố kỳ ảo hơn và tập trung nhiều hơn vào diễn biến tâm lý và hành động của các nhân vật. Trong khi đó, “Chuyện người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ có nhiều yếu tố hoang đường và sử dụng các yếu tố kỳ ảo để xây dựng câu chuyện.
- Nhân vật: Kịch bản mới tập trung vào hai nhân vật chính, Trương Sinh và Vũ Thị Thiết, làm nổi bật mối quan hệ và xung đột giữa họ. Còn “Chuyện người con gái Nam Xương” có một hệ thống nhân vật phong phú hơn và sử dụng các nhân vật phụ để phát triển câu chuyện.
Nguyên nhân sự khác biệt: Sự khác biệt này xuất phát từ thể loại và mục đích của mỗi tác phẩm. Kịch bản hiện tại thuộc thể loại kịch, tập trung vào việc xây dựng lời thoại và xung đột tâm lý để làm nổi bật tính chất bi kịch. Ngược lại, tác phẩm của Nguyễn Dữ là một truyện cổ tích, sử dụng yếu tố kỳ ảo để tạo nên một câu chuyện đầy màu sắc và phong phú về mặt văn hóa.
Với những hướng dẫn soạn bài Cái bóng trên tường – Ngữ văn lớp 9 Chân trời sáng tạo (Tập 2) chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.