Hướng dẫn Soạn bài Bài học đường đời đầu tiên-Ngữ văn 6 kết nối tri thức chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Trước khi đọc

Câu 1: Có thể em đã từng đọc một truyện kể hay xem một bộ phim nói về niềm vui hay nỗi buồn mà nhân vật đã trải qua. Khi đọc (xem) em đã có suy nghĩ gì?

Trong truyện “Chuyện một khu vườn nhỏ” của sách Tiếng Việt lớp 5, tập 1, câu chuyện kể về niềm vui và sự đam mê của bé Thu đối với khu vườn nhỏ trên ban công được ông mình chăm sóc. Cùng với niềm vui đó là nỗi buồn nhỏ khi bạn Hằng luôn khẳng định rằng ban công nhà bé không thực sự là một khu vườn.

Sau khi đọc, em cảm nhận được tình yêu thắm thiết của nhân vật đối với cây cỏ, cũng như tình cảm mà bé Thu dành cho khu vườn nhỏ trên ban công. Điều này khiến em cảm thấy đồng cảm với nhân vật, hiểu rõ hơn về niềm đam mê và mong muốn của bé Thu. Đồng thời, em cũng tự hình dung và ước mơ về việc được chăm sóc một khu vườn xinh xắn như thế trong tương lai.

Câu 2: Chia sẻ với các bạn vài điều em thấy hài lòng hoặc chưa hài lòng khi nghĩ về bản thân?

Điều em tự hài lòng về bản thân:

• Em luôn nỗ lực học tập, không bao giờ lười biếng và luôn kiên trì trong việc đạt được mục tiêu học vấn.

• Tính cách trung thực và thành thật của em giúp xây dựng mối quan hệ đáng tin cậy với mọi người xung quanh.

• Em tích cực giúp đỡ bố mẹ trong những công việc nhà mà em có khả năng thực hiện được.

• Với vai trò là một người anh/ chị, em luôn làm mẫu cho những đức tính tích cực và là nguồn động viên cho người khác.

• Tính cách hòa đồng, thân thiện và lòng tốt giúp em xây dựng những mối quan hệ tốt bền vững.

Điều em còn muốn phát triển và cải thiện về bản thân:

• Thỉnh thoảng, em còn có xu hướng ham chơi và chưa đặt tâm huyết đủ vào việc học tập.

• Em nhận ra rằng mình còn phải cố gắng hơn trong việc học tập, phấn đấu hết mình để đạt được những kết quả tốt nhất.

• Em thừa nhận đã có lúc nói dối vì sợ trách phạt, và em muốn chấm dứt thói quen này để duy trì tính chân thành của bản thân.

• Em nhận thức về việc cần quan tâm đến sức khỏe của mình hơn, để duy trì sự cân đối và năng động.

• Em muốn xây dựng những thói quen và sở thích lành mạnh, giúp tăng cường tinh thần và cơ thể.

• Em đặt ra mục tiêu học cách quản lí quỹ thời gian của mình một cách hiệu quả hơn, để có thể làm được nhiều việc một cách có tổ chức.

Sau khi đọc

Câu 1. Câu chuyện được kể bằng lời của nhân vật nào? Kể theo ngôi thứ mấy?

Câu chuyện được thuật lại bởi nhân vật Dế Mèn và kể theo ngôi thứ nhất, nơi nhân vật sử dụng “tôi” để diễn đạt và kể lại câu chuyện của mình.

Câu 2. Đọc phần một đoạn trích, nêu một số chi tiết miêu tả Dế Mèn khiến em liên tưởng tới đặc điểm con người. Lối miêu tả này thường được sử dụng ở loại truyện nào?

Một số chi tiết miêu tả Dế Mèn khiến em liên tưởng tới đặc điểm con người là:

• Một chàng thanh niên dế cường tráng, toát lên vẻ mạnh mẽ và trưởng thành.

• Tôi đạp phanh phách vào các ngọn cỏ, thể hiện sự linh hoạt và khả năng vận động của nhân vật.
• Tôi vút cánh, tiếng phành phạch giòn giã làm cho bức tranh hình ảnh thêm phần sống động và sinh động.
• Tôi bước đi bách bộ, đôi cánh nay đã trở thành chiếc áo dài, kín đáo và tôn lên vẻ trang trí của nhân vật.
• Người tôi rung rinh, ánh bóng mỡ soi gương làm nổi bật đặc điểm ngoại hình của nhân vật.
• Cái đầu to ra và nổi bật từng tảng, thể hiện tính cách bướng bỉnh và tự tin.
• Tôi tỏ ra hãnh diện với bà con với cặp râu ấy, tạo nên hình ảnh tự tin và kiêu hãnh.
• Tôi đi đứng oai vệ, truyền tải cảm giác quyết đoán và mạnh mẽ của nhân vật.
• Tôi tợn lắm, dám cà khịa với tất cả bà con trong xóm, thể hiện sự táo bạo và hùng dũng của nhân vật.

Lối mô tả như vậy thường xuất hiện trong các truyện ngụ ngôn và truyện cổ tích về các loài vật.

Câu 3. Em thích hoặc không thích điều gì trong cách Dế Mèn tự miêu tả và đánh giá về bản thân ở phần một? Vì sao?

Trong cách Dế Mèn tự mô tả và đánh giá về bản thân ở phần một, em có một số ý kiến như sau:

Em đánh giá cao sự tự tin về cơ thể, sức khỏe mạnh mẽ và lối sống lành mạnh của Dế Mèn – bởi vì em nhận thức rằng sự tự tin là một phẩm chất tốt và quan trọng trong cuộc sống, giúp tạo nên một tâm hồn mạnh mẽ.

Tuy nhiên, em cảm thấy không hài lòng với sự kiêu căng, khoe khoang, hợm hĩnh và trịch thượng khi Dế Mèn đối xử với người khác – vì em nhìn nhận rằng những hành động này là xấu tính và không phù hợp trong giao tiếp xã hội. Điều này cho thấy sự nhạy bén và nhận thức của em về các giá trị tích cực và tiêu cực trong hành vi và tư duy của nhân vật.

Câu 4. Dế Mèn đã nói gì khi sang thăm nhà Dế Choắt và khi Dế Choắt nhờ giúp đỡ? Những lời nói đó thể hiện thái độ gì của Dế Mèn?

Khi ghé thăm nhà Dế Choắt, Dế Mèn đã thể hiện thái độ coi thường và chê bai về ngôi nhà của Dế Choắt:

“Nhà cậu ổn à? Nhìn chẳng ra gì cả. Đúng là sống cẩu thả quá!”

Dế Mèn không ngần ngại đánh giá tiêu cực về ngôi nhà của Dế Choắt, phê phán nó không tuần tra, không gọn gàng.

Khi Dế Choắt xin sự giúp đỡ, Dế Mèn không chịu lắng nghe hết câu đã nhanh chóng bày tỏ sự khinh bỉ. Hắn hếch răng, xì một hơi dài, và với tư thế khinh khỉnh, Dế Mèn ngay lập tức đổ lỗi và mắng mỏ Dế Choắt rồi rời đi, bỏ lại phía sau tình thế xối xả và không quan tâm đến nhu cầu giúp đỡ của người bạn. Hành động này của Dế Mèn thể hiện sự trịch thượng, khinh thường đối với bạn bè, cũng như sự vô tâm và thiếu lòng quan tâm đến người khác.

Câu 5. Chứng kiến cái chết của Dế Choắt, Dế Mèn đã có những cảm xúc, suy nghĩ gì? Những cảm xúc, suy nghĩ đó cho thấy sự thay đổi nào ở Dế Mèn?

Chứng kiến cái chết của Dế Choắt, Dế Mèn trải qua sự hốt hoảng, đau lòng, thương xót và hối hận sâu sắc về hành động ngu ngốc, bồng bột của mình. Cảm xúc và suy nghĩ này rõ ràng thể hiện sự nhận thức của Dế Mèn về sai lầm nghiêm trọng của mình và ý thức về hậu quả đau lòng mà hắn đã gây ra.

Những tâm trạng này là dấu hiệu cho thấy Dế Mèn đã nhìn nhận được sai lầm của mình và cảm nhận được mức độ đau khổ và hậu quả nặng nề mà hành động của mình đã mang lại. Hối hận sâu sắc và thương xót cho Dế Choắt giúp Dế Mèn nhận ra tầm quan trọng của việc thay đổi bản thân để tránh những hành động vô ý thức và tai hại tương tự trong tương lai.

Câu 6. Theo em, từ những trải nghiệm đáng nhớ, Dế Mèn đã rút ra được bài học gì?

Theo em, từ những trải nghiệm đáng nhớ, Dế Mèn đã học được bài học quý giá: Trong cuộc sống, không nên tỏ ra kiêu căng, xốc nổi, hoặc bắt nạt những người yếu đuối. Tính kiêu ngạo và sự nóng vội của tuổi trẻ có thể tạo ra hậu quả tiêu cực, gây tổn thương cho người khác, và khiến chính bản thân ta phải hối hận suốt đời. Bài học này nhấn mạnh đến tầm quan trọng của sự nhân đạo, sự tôn trọng và ý thức về trách nhiệm trong mối quan hệ xã hội.

Câu 7. Nêu hình dung của em về nhân vật Dế Choắt. Nếu gặp một người bạn có đặc điểm giống như Dế Choắt, em sẽ đối xử với bạn như thế nào?

Theo tưởng tượng của em, Dế Choắt là một nhân vật với ngoại hình nhỏ bé và yếu đuối, nhưng lại sở hữu một tấm lòng và trái tim lương thiện. Anh ấy biểu tượng cho sự yêu quý và lòng bao dung, luôn sẵn sàng tha thứ cho lỗi lầm của người khác.

Nếu em có một người bạn giống như Dế Choắt, em sẽ dành sự quan tâm và giúp đỡ bạn ấy thật nhiều. Vì em tin rằng, trong sự nhỏ bé có thể chứa đựng một trái tim lớn, và những người như Dế Choắt thường mang đến cho cuộc sống những giá trị vô cùng quý báu.

Với những hướng dẫn Soạn bài Bài học đường đời đầu tiên-Ngữ văn 6 kết nối tri thức chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.