Soạn văn Làm một bài thơ tám chữ - Ngữ văn 9 chân trời sáng tạo (Tập 1)

Hướng dẫn soạn bài Làm một bài thơ tám chữ – Ngữ văn 9 chân trời sáng tạo (Tập 1) chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Khái niệm: Thơ tám chữ là thể thơ với mỗi dòng gồm tám chữ, khổ thơ có thể dài ngắn khác nhau hoặc không chia khổ và có cách ngắt nhịp đa dạng. Trong thơ tám chữ, cách gieo vần thường là vần chân và vần liền, theo từng cặp luân phiên giữa các âm bằng và trắc (chẳng hạn như: sông – hồng; cá – mã; giang – làng, như trong tác phẩm của Tế Hanh).

Hướng dẫn quy trình viết

Đề bài (trang 24 SGK Ngữ văn 9 Tập 1): Viết một bài thơ tám chữ thể hiện cảm xúc của em về gia đình, bạn bè, thiên nhiên,…

Bước 1: Chuẩn bị

• Đọc lại các bài thơ mẫu trong sách giáo khoa để tìm hiểu cách thể hiện cảm xúc và suy ngẫm về cuộc sống của các nhà thơ. Ví dụ: Cách thể hiện tình yêu quê hương của Tế Hanh, tình cảm đối với bà của Bằng Việt,…
• Quan sát và suy ngẫm về những hình ảnh xung quanh: hình ảnh quê hương, người thân, bạn bè, thầy cô, thiên nhiên,…
• Xác định cảm xúc mà các sự vật, hiện tượng gợi lên cho em: vui, buồn, xao xuyến, thương nhớ,…
• Xác định đối tượng người đọc của bài thơ (người lớn, trẻ em,…) để chọn lựa cách diễn đạt cho phù hợp.

Bước 2: Làm thơ

• Diễn đạt cảm xúc và suy ngẫm của em bằng từ ngữ và hình ảnh sống động, gợi cảm. Ví dụ: Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng (Tế Hanh).
• Sử dụng từ láy và các biện pháp tu từ như nhân hóa, so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, điệp ngữ,… để làm phong phú thêm hình ảnh trong bài thơ. Ví dụ: Hình ảnh “bếp lửa” (Bếp lửa – Bằng Việt), hoặc so sánh Chiếc thuyền nhẹ băng như con tuấn mã (Quê hương – Tế Hanh).
• Đảm bảo mỗi dòng thơ có tám chữ bằng cách lựa chọn, bổ sung hoặc cắt bớt từ ngữ cho phù hợp.
• Gieo vần chân theo từng cặp (cùng thanh bằng hoặc thanh trắc) tại tiếng thứ tám của hai dòng thơ liên tiếp. Thay thế từ ngữ đã có bằng từ ngữ khác có vần giống hoặc gần giống.
• Sử dụng dấu câu để tạo sự ngắt nhịp linh hoạt, giúp thể hiện chính xác cảm xúc và tình cảm của em.
• Đọc diễn cảm bài thơ đã viết, lắng nghe âm thanh và nhịp điệu để đảm bảo rằng chúng phù hợp với cảm xúc mà em muốn thể hiện.

Bước 3: Chỉnh sửa

Dùng bảng kiểm sau để kiểm tra hình thức và nội dung bài thơ:

Tiêu chí		Đạt	Chưa đạt
Hình thức	Có các dòng thơ tám chữ
	Gieo vần đúng quy cách của thơ tám chữ
	Sử dụng một số biện pháp tu từ
	Từ ngữ trong bài thơ thể hiện được điều người viết muốn nói.
	Có một số hình ảnh sinh động, thể hiện được chủ đề của bài thơ.
	Có độ dài tối thiểu bốn dòng thơ.
Nội dung	Bài thơ thể hiện được cảm xúc, suy ngẫm về con người hoặc thiên nhiên
	Nhan đề phù hợp với nội dung bài thơ

Bài thơ tham khảo:

BÀ NGOẠI TÔI

Có người bà bao năm tháng tần tảo,
Chăm lo con cháu, cuộc sống đầy bôn ba,
Bàn tay gầy, nụ cười luôn sáng tỏ,
Như ánh sáng, dìu dắt qua ngày qua.

Có người bà dẫu trải qua bao biến cố,
Lưng còng, tay gầy, trái tim vẫn ấm nồng,
Đổi tuổi xuân, cả đời không vắng mặt,
Giúp con cháu vững bước trong cuộc sống.

Có người bà tấm lòng luôn rộng mở,
Dạy dỗ con cháu bằng tình yêu chân thành,
Dù đau khổ, dù đời bao khó khăn,
Vẫn cười hiền, cho lòng thêm vững bàng.

Có người bà giờ đây đã xa rời,
Hình bóng bà mãi hiện hữu trong tôi,
Không vàng bạc, không quyền lực lẫy lừng,
Chỉ tình yêu bà để lại mãi đời.

Với những hướng dẫn soạn bài Làm một bài thơ tám chữ – Ngữ văn 9 chân trời sáng tạo (Tập 1) chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.