Hướng dẫn Soạn bài Vào chùa gặp lại – Sách Cánh Diều Lớp 11 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

1) Chuẩn bị

– Tóm tắt văn bản:

“Vào chùa gặp lại” là một tác phẩm tiêu biểu của nhà văn Minh Chuyên khi ông viết về sự hy sinh mất mát của những quân nhân nữ trong cuộc kháng chiến đấu tranh chống thực dân Mỹ xâm lược. Chiến tranh xảy ra nó tàn phá nặng nề,  làm tổn hại về người và của, nó kéo dài tới mức hàng nghìn người phụ nữ đã được tập hợp lại hành quân tiến vào chiến trường để chiến đấu. Kết thúc cuộc chiến tranh khốc liệt và gian khổ ấy, tác giả đã gặp được một nữ quân nhân may mắn sống sót sau cuộc chiến, và hiện nay cô ấy đã xuống tóc đi tu. Không chỉ vậy, tập bút ký “Vào chùa gặp lại” của nhà văn còn điểm mặt tới hơn ba chục người. Họ đều là những gương mặt đã từng tham gia kháng chiến trong sự nghiệp giải phóng nước nhà. Mỗi người đều là những chiến sĩ, họ khoác lên mình bộ quân phục màu xanh, đeo những chiếc bô lô to lớn, nặng nề, mỗi người lại được giao những nhiệm vụ khác nhau trên những chiến trường khác nhau. Cả thanh xuân dùng để phục vụ, để cống hiến, có lẽ bời vì thế mà khi hòa bình, tự do được lập lại, đã có không ít cô gái đã qua cái thời thanh xuân tươi đẹp nhất. Họ chẳng còn nghĩ ngợi tới chuyện vợ chồng, hoặc có những trường hợp, người thương của những quân nhân nữ ấy đã bỏ mạng trên chiến trường, vì thương, vì nhớ, mà họ chẳng đành bước tiếp. Nhưng có lẽ nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ vết thương do chiến tranh để lại, đã có không ít các chiến bị bị nhiễm chất độc màu da cam. Đó quả thật là sự đau đớn tột cùng đối với những nữ quân nhân, họ lo sợ rằng, khi kết hôn, cưới chồng rồi sinh con, con của họ sẽ gặp nguy hiểm, sẽ chẳng được lành lặn, vậy nên đa phần các cô gái khi trở về hoặc sống một mình cả phần đời còn lại, hoặc cạo tóc đi tu, làm người con của Phật. Trông cuốn bút kí này, Minh Chuyên đã dành rất nhiều trang sách để kể về sư thầy Lương Thị Thân- một cô gái xinh đẹp, quê ở Thái Bình, là người có học vấn cao, khi tham gia chiến đấu cô từng là sĩ quan công tác trong trạm quân y, sau đó được điều sang phục trách trạm xá. Cô có một khoảng thời gian dài hoạt động cách mạng, nhưng cũng như bao người đồng đội khác, số lần cô cận kề với cái chết không thể mang ra đếm được. Sau đó khi đã phục viên, Lương Thị Thân đã trở về quê nhà, rồi tìm tới của Phật, quyết định xuống tóc đi tu. Cũng đã từng có một lần, có một người đàn ông đã tìm tới tận chùa để xin cưới hỏi và khuyên bảo cô trở về. Dù người đó có năn nỉ như thế nào, nhưng cô nhất quyết không đồng ý bởi “là do hậu quả di chứng chất độc da cam và vết thương cột sống. Nó thường xuyên làm nửa người phía dưới của Thân tê dại. Bác sĩ đã kết luận Thân không còn khả năng… Thân không thể đem lại tương lai và hạnh phúc cho Quân được. Chỉ có ở nơi hư vô cửa Phật, lỏng Thân mới bớt nỗi sầu đau.”

– Chi tiết người thật việc thật và yếu tố phi hư cấu:

   + Chi tiết mở đầu, tình huống nhân vật tôi gặp lại người nữ y sĩ tại chùa Đông Am, xã Quảng Bình, huyện Kiến Xương.

   + Chi tiết Thân theo đoàn xe chở bộ đội về Lao Bảo – Quảng Trị ngày 12-2-1975, rồi đoàn xe trúng bom địch, Thân bị thương và nằm điều trị.

– Ý nghĩa triết lí nhân sinh: sự chịu đựng gian khổ, kiên cường, dũng cảm, lạc quan; giàu đức hi sinh, sống nhân hậu,…

– Thông tin về tác giả:

   + Nhà văn Minh Chuyên có tên khai sinh là Nguyễn Minh Chuyên. 

   + Minh Chuyên sinh năm tại tỉnh Thái Bình.

   + Là hội viên của Hội nhà văn Việt Nam năm 1993

   +  Tác phẩm chính: Di họa chiến tranh (tập bút ký, 1998); Nỗi kinh hoàng (tập ký, 2004); Hậu chiến Việt Nam (tập ký, 2004, 2005), Cha con người lính (tập kịch bản, 2006); Kịch bản truyền hình (tập kịch văn học, 2007); Những linh hồn da cam (tập ký 2008); Linh hồn Việt Cộng (tập ký 2009), Điểm tựa cuộc đời (tập truyện ký, 1997);…

2) Đọc hiểu

* Trả lời câu hỏi giữa bài

Câu 1: Chú ý các thông tin cụ thể về người thật, việc thật được miêu tả ở phần 1.

Thông tin cụ thể về người thật, việc thật: chùa Đông Am, xã Quảng Bình, huyện Kiều Xương. Ngôi chùa có sư Đàm Thân.

Câu 2: Sư Đàm Thân kể lại chuyện gì về “một thời đã qua” ở chiến trường?

Sư Đàm Thân kể lại chuyện gì về “một thời đã qua” ở chiến trường Quảng Trị.

Câu 3: Câu chuyện ở chiến trường hơn hai mươi năm trước của nữ quân y Lương Thị Thân có gì đặc biệt?

Câu chuyện ở chiến trường hơn hai mươi năm trước của nữ quân y Lương Thị Thân đặc biệt ở chỗ: Sau khi trở về mong ước của cô là phó thác cuộc đời nơi Tam Bảo. 

Câu 4: Chú ý phân biệt lời nhân vật (sư Đàm Thân) và lời người kể chuyện xưng “tôi” trong phần 3.

– Lời nhân vật: Ngôi chùa đầu tiên mở cửa đón Thân là chùa Đông Chú, Kiến Xương. Nhiệm vụ của Thân là vừa làm công việc của một chú tiểu, vừa lo săn sóc, nuôi dưỡng bác Trần Diệu Tánh bị tàn tật do di chứng nhiễm chất độc màu da cam, chân tay co quắp, liệt toàn thân….

– Lời người kể chuyện xưng “tôi”: Khi trao đổi với Ủy ban Mặt trận huyện Kiến Xương, tôi mới hay: Sở dĩ Đông Am là chùa gương mẫu vì sư thầy Đàm Thân không để các tạp giáo bá đạo len lỏi vào chùa. Không  lợi thế cửa Phật để làm những điều nhảm nhí, mê tín, đồng bóng, xóc thẻ, yểm bùa, đốt mã, gọi hồn,…

 Câu 5: Những việc làm tốt đời, đẹp đạo của sư Đàm Thân là gì?

Những việc làm tốt đời, đẹp đạo của sư Đàm Thân là:

– Ở chùa, vừa lễ Phật, vừa cầu kinh, vừa xốc vác cùng mọi người tu sửa, cải tạo, mở mang, biến một ngôi chùa vốn hoang tàn thành ngôi chùa sạch cỏ, đỏ nhang.

– Sư về làm trụ trì, chùa Đông Am liên tục đoạt danh hiệu chùa “Bốn gương mẫu”. Sở dĩ được vậy là vì: “sư thầy Đàm Thân không để các tạp giáo, bá đạo len lỏi vào chùa. Không lợi thế cửa Phật để làm những điều nhảm nhí, mê tín, đồng bóng, xóc thẻ, yểm bùa, đốt mã, gọi hồn,…”

Câu 6: Chi tiết nào cho thấy đây là câu chuyện có thực?

Câu 7: Góc khuất tình cảm riêng tư của sư Đàm Thân đã hiện ra qua cuộc nói chuyện với ai? Nội dung chính của câu chuyện là gì?

Góc khuất tình cảm riêng tư của sư Đàm Thân đã hiện ra qua cuộc nói chuyện với người bạn cũ là anh Quân.

Trong cuộc nói chuyện với anh Quân, sư Đàm Thân đã bộc lộ những tình cảm riêng tư, thầm kín mà cô đã giấu kín bấy lâu nay. Đó là tình yêu sâu đậm của cô dành cho anh Quân, là nỗi đau đớn, dày vò khi biết anh Quân bị tuyên bố là liệt sĩ, là niềm vui mừng, sung sướng khi biết anh Quân vẫn còn sống.

Câu 8: Nhân vật Hồng Quân đã kể lại chuyện gì?

Nhân vật Hồng Quân đã kể lại chuyện chiến trường nơi anh làm nhiệm vụ, lí do anh còn sống và đến bây giờ mới trở về.

Câu 9: Hình dung về tình cảm và thái độ của nhân vật Thân sau khi nghe Quân kể.

Về tình cảm và thái độ của nhân vật Thân sau khi nghe Quân kể: mừng vì anh còn sống, thương vì cô không thể chăm lo phần đời con lại của Quân.

Câu 10: Vì sao Thân từ chối lời cầu khẩn của Quân?

Thân từ chối lời cầu khẩn của Quân phần vì giữ đạo, phần vì cô không còn khả năng… do ảnh hưởng của chất độc màu da cam và vết thương cột sống. Cô biết mình không thể đem lại tương lai và hạnh phúc cho Quân, chỉ có ở nơi hư vô cửa Phật, lòng cô mới bớt nỗi sầu đau.

Câu 11: Hành động nào của Quân khiến người đọc bất ngờ?

Hành động của Quân khiến người đọc bất ngờ là việc anh xuất gia, đi tu ở chùa Bình Dương.

Câu 12: Chú ý chi tiết cảm nghĩ của nhân vật “tôi” sau cuộc gặp gỡ với sư Đàm Thân.

Sau cuộc gặp gỡ với sư Đàm Thân, nhân vật “tôi” có những cảm nghĩ sâu sắc, thể hiện tấm lòng biết ơn, ngưỡng mộ và kính trọng đối với người nữ quân y đã từng cứu mạng mình.

* Trả lời câu hỏi cuối bài

Câu 1: Văn bản trên có những nhân vật nào? Nhân vật chính là ai?

Nhân vật trong văn bản “Vào chùa gặp lại”

Văn bản “Vào chùa gặp lại” của nhà văn Minh Chuyên có ba nhân vật chính:

Nhân vật chính là ai?

Nhân vật chính của tác phẩm là nhân vật Đàm Thân. Cô là trung tâm của câu chuyện, là người có nhiều thay đổi và phát triển nhất. Cô xuất hiện ở đầu tác phẩm là một nữ chiến sĩ Trường Sơn kiên cường, dũng cảm, có tình yêu đẹp với người yêu Quân. Tuy nhiên, sau chiến tranh, cô bị thương nặng, phải đi tu. Cuộc sống tu hành của cô có nhiều khó khăn, nhưng cô luôn giữ vững tinh thần lạc quan, yêu đời. Khi gặp lại Quân, cô vừa mừng vừa thương, nhưng cuối cùng cô vẫn quyết định ở lại chùa, tiếp tục con đường tu hành của mình.

Câu 2: Nhân vật “tôi” gặp lại người nữ quân y trong tình huống nào? Ý nghĩa của tình huống ấy là gì?

Nhân vật “tôi” gặp lại người nữ quân y trong tình huống tình cờ, bất ngờ. Khi đó, nhân vật “tôi” cùng với một đoàn cán bộ văn nghệ đang đi thực tế ở Thái Bình. Đoàn ghé thăm chùa Đồng Am, nhân vật “tôi” đã được sư thầy dẫn đi thăm quan. Khi đến phòng khách của chùa, nhân vật “tôi” đã vô tình gặp lại người nữ quân y năm xưa.

Ý nghĩa của tình huống ấy là:

Câu 3: Thái độ, tình cảm của tác giả đối với nhân vật chính được thể hiện trong văn bản như thế nào? Dẫn ra một số câu văn chứng tỏ điều đó.

Thái độ, tình cảm của tác giả đối với nhân vật chính

Tác giả Minh Chuyên đã dành nhiều tình cảm và sự trân trọng cho nhân vật chính của bút ký “Vào chùa gặp lại”. Thái độ và tình cảm ấy được thể hiện rõ nét trong cách tác giả miêu tả, phân tích nhân vật, trong cách kể chuyện và trong những lời bình luận của tác giả.

Tác giả đã dành nhiều thời gian và công sức để miêu tả chân dung, tính cách, tâm trạng của nhân vật chính. Dưới ngòi bút của tác giả, nhân vật chính hiện lên với vẻ đẹp tâm hồn, trí tuệ và nghị lực phi thường.

Tác giả đã kể chuyện một cách chậm rãi, nhẹ nhàng, đầy cảm xúc. Lời kể của tác giả như một dòng hồi tưởng, như một lời tâm tình, khiến người đọc cảm nhận được sự đồng cảm, thấu hiểu của tác giả đối với nhân vật.

Tác giả đã dành nhiều lời bình luận đầy trân trọng, yêu mến cho nhân vật. Tác giả khẳng định rằng, nhân vật chính là một người phụ nữ anh hùng, là một tấm gương sáng về nghị lực, ý chí và tình yêu thương con người.

Cụ thể, một số câu văn chứng tỏ thái độ, tình cảm của tác giả đối với nhân vật chính như sau:

Câu 4: Chỉ ra một số chi tiết cho thấy sự kết hợp giữa yếu tố hư cấu và phi hư cấu trong văn bản Vào chùa gặp lại. Phân tích tác dụng của sự kết hợp đó đối với việc thể hiện nội dung, ý nghĩa của văn bản?

Các chi tiết thể hiện sự kết hợp giữa yếu tố hư cấu và phi hư cấu trong văn bản Vào chùa gặp lại

Tác dụng của sự kết hợp giữa yếu tố hư cấu và phi hư cấu trong văn bản Vào chùa gặp lại

Câu 5: Chi tiết nào trong văn bản để lại ấn tượng đặc biệt đối với em? Vì sao?

Trong văn bản “Vào chùa gặp lại”, chi tiết để lại ấn tượng đặc biệt đối với em là chi tiết nhà văn Minh Chuyên gặp lại người yêu cũ của mình, là một nữ chiến sĩ Trường Sơn tên Đàm Thân.

Chi tiết này để lại ấn tượng đặc biệt đối với em bởi nó mang ý nghĩa sâu sắc. Nó thể hiện sự hy sinh cao cả của những người phụ nữ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Đàm Thân là một cô gái trẻ, xinh đẹp, có tình yêu đẹp với người yêu của mình. Tuy nhiên, vì chiến tranh, Đàm Thân bị thương tật nặng, không thể tiếp tục cuộc sống bình thường. Cô đã chọn cách đi tu để tìm kiếm sự bình yên trong tâm hồn.

Cuộc gặp gỡ giữa nhà văn Minh Chuyên và Đàm Thân là một cuộc gặp gỡ đầy xúc động. Họ đã cùng nhau ôn lại những kỷ niệm đẹp của quá khứ. Tuy nhiên, họ cũng hiểu rằng, cuộc sống đã thay đổi, họ không thể quay trở lại với nhau được nữa.

Câu 6: Theo em, câu chuyện muốn truyền đạt tới người đọc thông điệp nhân sinh gì? Điều đó còn có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc sống hôm nay?

Thông điệp nhân sinh của câu chuyện “Vào chùa gặp lại”

Câu chuyện “Vào chùa gặp lại” của nhà văn Minh Chuyên là một áng văn xuôi chân thực, xúc động, khắc họa thành công những thân phận nữ chiến sĩ Trường Sơn sau chiến tranh. Qua câu chuyện, tác giả muốn truyền tải đến người đọc những thông điệp nhân sinh sâu sắc sau đây:

Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước là một cuộc chiến tranh trường kỳ, khốc liệt, đã gây ra nhiều đau thương, mất mát cho cả dân tộc. Trong đó, những người phụ nữ Việt Nam, đặc biệt là những nữ chiến sĩ Trường Sơn, đã phải chịu đựng những hy sinh, mất mát không gì có thể bù đắp được. Họ đã phải rời xa quê hương, gia đình, chấp nhận hiểm nguy, gian khổ để tham gia chiến đấu, góp phần giải phóng đất nước. Nhiều người đã anh dũng hy sinh, để lại một tuổi thanh xuân tươi đẹp, để lại những nỗi đau thương, mất mát cho gia đình, người thân.

Bất chấp những hy sinh, mất mát, những người phụ nữ Việt Nam vẫn luôn mạnh mẽ, kiên cường, vượt lên mọi khó khăn, thử thách để sống, để yêu thương, để cống hiến cho cuộc đời. Họ là những người phụ nữ giàu lòng yêu nước, yêu thương đồng bào, sẵn sàng hy sinh bản thân vì sự nghiệp chung của dân tộc.

Câu chuyện kết thúc với hình ảnh sư thầy Đàm Thân tha thứ cho người yêu của mình, dù anh đã từng bỏ rơi cô. Đây là một hành động cao đẹp, thể hiện tấm lòng bao dung, vị tha của người phụ nữ. Sự tha thứ của Đàm Thân không chỉ là sự giải thoát cho chính bản thân cô, mà còn là sự hàn gắn những vết thương trong quá khứ, để cả hai có thể bắt đầu lại một cuộc đời mới.

Ý nghĩa của thông điệp nhân sinh trong cuộc sống hôm nay

Những thông điệp nhân sinh mà câu chuyện “Vào chùa gặp lại” truyền tải vẫn còn nguyên giá trị trong cuộc sống hôm nay. Chúng nhắc nhở mỗi chúng ta về những giá trị cao đẹp của cuộc sống, về sự hy sinh, mất mát của những người đã cống hiến cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Đồng thời, chúng cũng nhắc nhở chúng ta về lòng yêu thương, sự bao dung, vị tha, là những phẩm chất cao đẹp cần có trong mỗi con người.

Trong cuộc sống hiện đại, khi con người ngày càng bị cuốn vào những vòng xoáy của vật chất, của lợi ích cá nhân, thì những thông điệp nhân sinh này càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. Chúng giúp chúng ta sống có ý nghĩa hơn, biết trân trọng những giá trị tốt đẹp của cuộc sống, biết tha thứ, bao dung cho người khác.

Với những hướng dẫn Soạn bài Vào chùa gặp lại – Sách Cánh Diều Lớp 11 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.