Hướng dẫn soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 17 Ngữ văn 9 tập 1 Kết nối tri thức chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về bài học này.
Câu hỏi 1: (SGK Ngữ văn 9 Tập 1 – Trang 17)
Đọc lại các chú thích ở chân trang của văn bản “Chuyện người con gái Nam Xương” và cho biết những trường hợp sử dụng điển tích, điển cố. Nếu sách giáo khoa không giải thích, em có hiểu được ý nghĩa của các câu văn có sử dụng điển tích, điển cố đó không? Vì sao?
Gợi ý trả lời:
Các trường hợp điển tích, điển cố trong văn bản bao gồm:
- Trước khi Mị Nương gieo mình xuống sông Hoàng Giang: “Ngọc Mị Nương” ,“Cỏ Ngu mĩ,” “mùa dưa chín quá kì”, “nước hết chuông rền”,“ngõ liễu tường hoa” ,“núi Vọng Phu.”
- Khi Phan Lang trò chuyện và khuyên Mị Nương trở về trần gian: “Tào Nga” ,“Tinh Vệ”, “Ngựa Hổ gầm gió bắc”, “chim Việt đậu cành nam”…
Nếu không có sự giải thích từ sách giáo khoa, em sẽ gặp khó khăn trong việc hiểu đúng ý nghĩa của các câu văn chứa điển tích, điển cố. Những điển tích và điển cố thường bao hàm các câu chuyện và sự tích từ văn học cổ điển hoặc nguồn gốc Trung Quốc, chứa đựng những ngữ nghĩa sâu xa mà không phải ai cũng nắm rõ. Do đó, thiếu thông tin về những câu chuyện hoặc nền tảng lịch sử này sẽ khiến việc hiểu và giải thích các câu văn trở nên khó khăn hơn.
Câu hỏi 2: (SGK Ngữ văn 9 Tập 1 – Trang 17)
Đọc các câu sau và thực hiện yêu cầu nêu ở dưới:
- Nay đã bình rơi trâm gãy, mây tạnh mưa tan, sen rũ trong ao, liễu tàn trước gió; khóc tuyết bông hoa rụng cuống, kêu xuân cái én lìa đàn, nước thẳm buồm xa, đâu còn có thể lại lên núi Vọng Phu kia nữa.
- Thiếp nếu đoan trang giữ tiết, trinh bạch gìn lòng, vào nước xin làm ngọc Mị Nương, xuống đất xin làm cỏ Ngu Mĩ.
- Nương tử nghĩa khác Tào Nga, hờn không Tinh Vệ mà phải ôm mối hận gieo mình xuống nước.
- Vả chăng, ngựa Hồ gầm gió bắc, chim Việt đậu cành nam.
a. Xác định đặc điểm chung của các cụm từ in đậm trong các câu trên.
b. Đọc chú thích để tìm hiểu ý nghĩa của các cụm từ in đậm trong các câu trên.
c. Phân tích tác dụng của việc sử dụng các cụm từ này trong ngữ cảnh văn bản.
Gợi ý trả lời:
a. Các cụm từ in đậm đều có điểm chung là chúng đều là các điển tích và điển cố. Những yếu tố này đều được trích dẫn từ các câu chuyện, truyền thuyết hoặc sự tích có nguồn gốc từ văn học cổ điển hoặc truyền thống dân gian, mang ý nghĩa sâu xa và thường chứa đựng những bài học hoặc thông điệp văn hóa đặc sắc.
b. Ý nghĩa của các cụm từ in đậm:
- Núi Vọng Phu: Được biết đến là núi đá có hình dáng như người phụ nữ bồng con, nằm ở nhiều tỉnh miền Bắc Việt Nam như Lạng Sơn và Nghệ An. Truyền thuyết kể rằng người vợ chờ chồng trở về lâu ngày đến mức hóa đá. Câu này gợi ý về sự chờ đợi không bao giờ kết thúc và sự không thể quay lại như trước.
- Ngọc Mị Nương: Theo truyền thuyết, Mị Nương, con gái của An Dương Vương, bị Trọng Thủy lừa và bị chém chết. Máu của nàng hóa thành ngọc trai, biểu trưng cho lòng trong sáng và sự hi sinh.
- Cỏ Ngu Mĩ: Ngu Mĩ là một loại cỏ gắn liền với sự tích của Ngu Cơ, vợ của Hạng Vũ. Cô đã tự vẫn sau khi chồng thua trận và trở thành biểu tượng của lòng trung thành, cỏ này được cho là rung động khi nghe đến câu chuyện của Ngu Cơ.
- Tào Nga: Trong truyền thuyết, Tào Nga là một cô gái vào thời Đông Hán, khi cha bị chết đuối, cô đã gieo mình xuống sông sau nhiều ngày tìm kiếm xác cha, thể hiện sự đau khổ và tận hiến.
- Tinh Vệ: Con gái của vua Viêm Đế, khi chết đuối, hóa thành chim Tinh Vệ để cố gắng lấp biển, biểu hiện lòng hiếu thảo và sự tận tụy.
- Ngựa Hồ gầm gió bắc, chim Việt đậu cành nam: Những hình ảnh này được dùng để diễn tả sự gắn bó sâu sắc với quê hương. Ngựa Hồ và chim Việt, dù ở nơi nào, vẫn không quên quê hương của mình, phản ánh nỗi nhớ quê và lòng yêu nước.
c. Tác dụng của việc sử dụng các điển tích và điển cố:
- Cô đọng và sâu sắc: Việc sử dụng các điển tích giúp câu văn trở nên ngắn gọn và hàm súc hơn, đồng thời mang lại chiều sâu cho ý nghĩa.
- Tạo sự trang nhã và gợi liên tưởng: Những điển tích này không chỉ làm cho ngữ cảnh trở nên trang nhã hơn mà còn gợi ra những liên tưởng phong phú về văn hóa và truyền thuyết, làm tăng tính thẩm mỹ và giá trị của văn bản.
- Khắc họa nhân vật và thông điệp: Việc sử dụng các điển tích giúp làm nổi bật vẻ đẹp và giá trị bên trong của nhân vật Vũ Nương, đồng thời làm nổi bật thông điệp mà tác giả muốn truyền tải về lòng trung thành, tình yêu quê hương và sự đau khổ của nhân vật.
Với những hướng dẫn soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 17 Ngữ văn 9 tập 1 Kết nối tri thức chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của bài học này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.