Hướng dẫn soạn bài Đi trong hương tràm – Sách Cánh Diều lớp 10 tập 2 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
- Nhân vật trữ tình trong bài thơ Đi trong hương tràm là ai? Vì sao em xác định như vậy?
Nhân vật trữ tình trong bài thơ Đi trong hương tràm là một chàng trai. Điều này được thể hiện qua một số chi tiết sau:
- Trong bài thơ, nhân vật trữ tình luôn sử dụng ngôi thứ nhất số ít để xưng hô: “anh”, “tôi”.
- Nhân vật trữ tình có những cảm xúc, suy nghĩ và hành động như một chàng trai:
- Anh cảm thấy bồi hồi, xao xuyến khi gặp lại hương tràm: “Hương tràm ơi, hương tràm ơi Làm sao tôi quên em được”
- Anh nhớ về người yêu khi đi trong hương tràm: “Nhớ em, nhớ em da diết Giữa hương tràm ngào ngạt”
- Anh mơ ước được trở về bên người yêu: “Tôi mơ về em, em ơi Giữa hương tràm dịu dàng”
Ngoài ra, tác giả bài thơ cũng đã sử dụng một số hình ảnh mang tính biểu tượng để gợi lên hình ảnh của người con trai:
- Hình ảnh “chàng trai đầu trọc”: Đây là hình ảnh quen thuộc của những chàng trai trẻ trong thời kì kháng chiến chống Mỹ.
- Hình ảnh “đàn trâu nối đuôi nhau”: Đây là hình ảnh gợi lên sự bình yên, thanh bình của làng quê.
- Hãy chỉ ra các hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ. Những hình ảnh nào thể hiện tâm trạng trống trải, cô đơn của nhân vật trữ tình khi vắng “em”? Nêu cảm nhận về hình ảnh đó.
Bài thơ Đi trong hương tràm của nhà thơ Hoài Vũ có nhiều hình ảnh thiên nhiên đẹp và giàu sức gợi. Những hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ có thể được chia thành hai nhóm:
- Nhóm hình ảnh gợi lên vẻ đẹp của thiên nhiên miền quê Nam Bộ:
- “Bóng tràm xanh ngắt”
- “Đàn trâu nối đuôi nhau”
- “Đường làng quanh co”
- “Bãi cát trắng tinh”
- “Mặt trời lặn”
- Nhóm hình ảnh gợi lên tâm trạng trống trải, cô đơn của nhân vật trữ tình khi vắng “em”:
- “Bóng tràm xanh ngắt”
- “Mặt trời lặn”
Hình ảnh “bóng tràm xanh ngắt” gợi lên vẻ đẹp yên bình, tĩnh lặng của làng quê Nam Bộ. Tuy nhiên, trong tâm trạng của nhân vật trữ tình, hình ảnh này lại gợi lên cảm giác trống trải, cô đơn. Bởi lẽ, “bóng tràm xanh ngắt” không còn được tô điểm bởi bóng dáng của người yêu.
Hình ảnh “mặt trời lặn” cũng gợi lên tâm trạng trống trải, cô đơn của nhân vật trữ tình. Mặt trời lặn thường là lúc con người cảm thấy buồn bã, nhớ nhà, nhớ người thân. Trong bài thơ, hình ảnh “mặt trời lặn” gợi lên nỗi nhớ về người yêu. Nhân vật trữ tình nhớ về những ngày tháng hạnh phúc bên người yêu, khi hai người cùng nhau đi dạo dưới bóng tràm, cùng nhau ngắm hoàng hôn.
Cảm nhận của em về hai hình ảnh này là:
- Hình ảnh “bóng tràm xanh ngắt” là một hình ảnh đẹp, giàu sức gợi. Hình ảnh này gợi lên vẻ đẹp yên bình, tĩnh lặng của làng quê Nam Bộ. Tuy nhiên, trong tâm trạng của nhân vật trữ tình, hình ảnh này lại gợi lên cảm giác trống trải, cô đơn. Điều này cho thấy, tình yêu đôi lứa có vai trò quan trọng trong cuộc sống của con người. Khi vắng người yêu, con người cảm thấy trống trải, cô đơn, ngay cả khi đang ở trong khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp.
- Hình ảnh “mặt trời lặn” cũng là một hình ảnh đẹp, giàu sức gợi. Hình ảnh này gợi lên nỗi nhớ về người yêu, về những ngày tháng hạnh phúc bên người yêu. Điều này cho thấy, tình yêu đôi lứa là tình cảm đẹp đẽ, thiêng liêng. Nó mang lại cho con người niềm hạnh phúc, niềm vui trong cuộc sống.
- Cảm xúc của nhân vật trữ tình mỗi lần nhắc đến “hương tràm” trong các khổ thơ có gì giống nhau và khác nhau? Từ đó, em hiểu như thế nào về nhan để Đi trong hương tràm?
Cảm xúc của nhân vật trữ tình mỗi lần nhắc đến “hương tràm” trong các khổ thơ có những điểm giống và khác nhau như sau:
Giống nhau:
- Cảm xúc của nhân vật trữ tình đều gắn liền với hương tràm. Hương tràm là chất xúc tác khiến nhân vật trữ tình gợi nhớ về người yêu, về những kỉ niệm đẹp đẽ bên người yêu.
- Cảm xúc của nhân vật trữ tình đều được thể hiện một cách chân thành, tha thiết.
Khác nhau:
- Ở khổ thơ đầu, nhân vật trữ tình cảm thấy bồi hồi, xao xuyến khi gặp lại hương tràm. Hương tràm gợi cho anh nhớ về người yêu, về những ngày tháng hạnh phúc bên người yêu.
- Ở khổ thơ thứ hai, nhân vật trữ tình cảm thấy nhớ thương da diết khi đi trong hương tràm. Anh nhớ về người yêu, về những ngày tháng hai người cùng nhau đi dạo dưới bóng tràm, cùng nhau ngắm hoàng hôn.
- Ở khổ thơ cuối, nhân vật trữ tình mơ ước được trở về bên người yêu, được cùng người yêu đi dạo dưới bóng tràm, được cùng người yêu ngắm hoàng hôn.
Từ những cảm xúc của nhân vật trữ tình, ta có thể hiểu nhan đề Đi trong hương tràm như sau:
- Đi trong hương tràm là hình ảnh tả thực, gợi lên khung cảnh thiên nhiên miền quê Nam Bộ với những cánh đồng tràm xanh ngắt, ngát hương.
- Đi trong hương tràm cũng là hình ảnh tượng trưng cho hành trình tìm kiếm tình yêu của nhân vật trữ tình. Anh đi trong hương tràm để tìm về người yêu, tìm về những kỉ niệm đẹp đẽ bên người yêu.
- Hãy chỉ ra và phân tích tác dụng của các hình ảnh, từ ngữ, biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ thơ thứ hai và khổ kết của bài thơ.
Khổ thơ thứ hai
Trong khổ thơ thứ hai, nhân vật trữ tình cảm thấy nhớ thương da diết khi đi trong hương tràm. Những hình ảnh, từ ngữ, biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ thơ này có tác dụng thể hiện rõ nét nỗi nhớ thương của nhân vật trữ tình:
- Hình ảnh “bóng tràm xanh ngắt” gợi lên vẻ đẹp yên bình, tĩnh lặng của làng quê Nam Bộ. Tuy nhiên, trong tâm trạng của nhân vật trữ tình, hình ảnh này lại gợi lên cảm giác trống trải, cô đơn. Bởi lẽ, “bóng tràm xanh ngắt” không còn được tô điểm bởi bóng dáng của người yêu.
- Hình ảnh “mặt trời lặn” cũng gợi lên tâm trạng trống trải, cô đơn của nhân vật trữ tình. Mặt trời lặn thường là lúc con người cảm thấy buồn bã, nhớ nhà, nhớ người thân. Trong bài thơ, hình ảnh “mặt trời lặn” gợi lên nỗi nhớ về người yêu. Nhân vật trữ tình nhớ về những ngày tháng hạnh phúc bên người yêu, khi hai người cùng nhau đi dạo dưới bóng tràm, cùng nhau ngắm hoàng hôn.
- Biện pháp tu từ so sánh “như thiêu như đốt” đã diễn tả được nỗi nhớ thương da diết của nhân vật trữ tình. Nỗi nhớ thương ấy cháy bỏng, cồn cào, như muốn đốt cháy tâm can của nhân vật trữ tình.
Nhờ những hình ảnh, từ ngữ, biện pháp tu từ được sử dụng, khổ thơ thứ hai đã thể hiện thành công nỗi nhớ thương da diết của nhân vật trữ tình. Nỗi nhớ thương ấy được thể hiện một cách chân thành, tha thiết, khiến người đọc cũng cảm thấy xúc động.
Khổ kết
Trong khổ kết, nhân vật trữ tình mơ ước được trở về bên người yêu, được cùng người yêu đi dạo dưới bóng tràm, được cùng người yêu ngắm hoàng hôn. Những hình ảnh, từ ngữ, biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ thơ này có tác dụng thể hiện rõ nét ước mơ của nhân vật trữ tình:
- Hình ảnh “bóng tràm dịu dàng” gợi lên vẻ đẹp êm ả, thơ mộng của làng quê Nam Bộ. Hình ảnh này cũng gợi lên sự bình yên, hạnh phúc trong tâm hồn của nhân vật trữ tình.
- Hình ảnh “mặt trời lặn đỏ rực” gợi lên vẻ đẹp rực rỡ, lãng mạn của hoàng hôn. Hình ảnh này cũng gợi lên niềm hy vọng về một tương lai tươi sáng, hạnh phúc của nhân vật trữ tình.
Nhờ những hình ảnh, từ ngữ, biện pháp tu từ được sử dụng, khổ thơ kết đã thể hiện thành công ước mơ của nhân vật trữ tình. Ước mơ ấy được thể hiện một cách chân thành, tha thiết, khiến người đọc cũng cảm thấy đồng cảm, mong muốn được cùng nhân vật trữ tình thực hiện ước mơ ấy.
Có thể thấy, các hình ảnh, từ ngữ, biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ thơ thứ hai và khổ kết của bài thơ có tác dụng rất lớn trong việc thể hiện cảm xúc của nhân vật trữ tình. Những hình ảnh, từ ngữ, biện pháp tu từ này được sử dụng một cách sáng tạo, tinh tế, góp phần làm nên thành công của bài thơ.
- Vì sao hình tượng “tràm” (hương tràm, hoa tràm, lá tràm, bóng tràm) luôn gắn bó với nỗi nhớ “em”? Từ đó, hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng) nói về vẻ đẹp của tình yêu luôn gắn với hình ảnh quê hương, đất nước trong bài thơ.
Hình tượng “tràm” (hương tràm, hoa tràm, lá tràm, bóng tràm) luôn gắn bó với nỗi nhớ “em” bởi vì:
- Hương tràm là thứ hương thơm đặc trưng của miền quê Nam Bộ. Hương tràm gợi cho nhân vật trữ tình nhớ về người yêu, nhớ về những kỉ niệm đẹp đẽ bên người yêu.
- Hoa tràm là loài hoa trắng muốt, tinh khôi. Hoa tràm gợi cho nhân vật trữ tình nhớ về vẻ đẹp dịu dàng, thuần khiết của người yêu.
- Lá tràm là loài lá xanh mướt, tươi tốt. Lá tràm gợi cho nhân vật trữ tình nhớ về sức sống mạnh mẽ, kiên cường của người yêu.
- Bóng tràm là bóng mát êm ả, dịu dàng. Bóng tràm gợi cho nhân vật trữ tình nhớ về những phút giây hạnh phúc bên người yêu.
Viết đoạn văn:
Tình yêu trong bài thơ là tình yêu đôi lứa, nhưng nó không hề tách rời khỏi tình yêu quê hương, đất nước. Tình yêu ấy được thể hiện qua những hình ảnh thiên nhiên quen thuộc của miền quê Nam Bộ. Những hình ảnh ấy gợi lên vẻ đẹp bình dị, mộc mạc của quê hương, đất nước. Tình yêu ấy cũng được thể hiện qua nỗi nhớ da diết, cháy bỏng của nhân vật trữ tình. Nỗi nhớ ấy không chỉ dành cho người yêu, mà còn dành cho quê hương, đất nước. Tình yêu trong bài thơ là tình yêu đẹp đẽ, đáng trân trọng. Nó là biểu tượng cho vẻ đẹp của tâm hồn con người Việt Nam.
Với những hướng dẫn soạn bài Đi trong hương tràm – Sách Cánh Diều lớp 10 tập 2 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.