Hướng dẫn soạn bài Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh (trích Vũ trung tùy bút) – Ngữ văn 9 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Đọc – Hiểu Văn Bản
Câu 1: Thói ăn chơi xa xỉ của chúa Trịnh và các quan lại hầu cận được miêu tả thông qua những chi tiết nào ? Hãy nhận xét về lời văn ghi chép sự việc của tác giả. Tại sao kết thúc đoạn văn miêu tả này, tác giả lại nói: “… kẻ thức giả biết đó là triệu bất tường” ?
- Thói ăn chơi xa xỉ của chúa Trịnh và các quan lại hầu cận được miêu tả thông qua những chi tiết sau:
- Cuộc sống xa hoa, lộng lẫy của chúa Trịnh:
- Chúa Trịnh Sâm cho xây dựng nhiều cung điện, đình đài ở khắp nơi để thỏa mãn thú chơi đèn đuốc, ngắm cảnh đẹp.
- Mỗi tháng ba, bốn lần, chúa Trịnh ra cung Thụy Liên trên Tây Hồ dạo chơi, mỗi lần đều đem theo nhiều binh lính tùy tùng.
- Chúa Trịnh Sâm còn cho đúc chuông lớn, chuông nhỏ, đặt ở nhiều nơi trong phủ chúa, để mỗi khi gió thổi, tiếng chuông kêu vang vọng cả một vùng.
- Sự xa hoa, lãng phí của các quan lại hầu cận:
- Các quan lại hầu cận cho người đi dò la khắp nơi, vơ vét, cướp đoạt của nhân dân để tâng công với chúa.
- Chúng vu oan giá họa, tống tiền nhân dân, lấp cho đầy túi tham.
- Tình cảnh của nhân dân dưới thời Lê-Trịnh vô cùng khổ cực.
- Nhận xét về lời văn ghi chép sự việc của tác giả:
- Lời văn chân thực, khách quan, không tô vẽ, thêm bớt.
- Tác giả đã sử dụng nhiều chi tiết cụ thể, sinh động để miêu tả cuộc sống xa hoa, lãng phí của chúa Trịnh và các quan lại hầu cận.
- Lời văn mang tính phê phán, lên án những thói ăn chơi xa xỉ của bọn phong kiến thống trị.
- Kết thúc đoạn văn miêu tả này, tác giả lại nói: “… kẻ thức giả biết đó là triệu bất tường”
- Bởi vì, thói ăn chơi xa xỉ của chúa Trịnh và các quan lại hầu cận là biểu hiện của sự sa đọa, suy đồi đạo đức của giai cấp thống trị.
- Nó là nguyên nhân dẫn đến sự suy tàn của chế độ phong kiến, gây ra những bất ổn trong xã hội.
- Những kẻ thức giả có thể nhìn thấy trước những hậu quả tai hại của thói ăn chơi xa xỉ này.
Tóm lại, đoạn văn miêu tả thói ăn chơi xa xỉ của chúa Trịnh và các quan lại hầu cận trong tác phẩm “Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh” của Phạm Đình Hổ đã thể hiện rõ nét chân thực, sinh động và phê phán sâu sắc những thói hư tật xấu của bọn phong kiến thống trị.
Câu 2: Bọn quan lại hầu cận trong phủ chúa đã nhũng nhiễu dân bằng những thủ đoạn nào ? Tìm hiểu ý nghĩa đoạn văn cuối bài : “Nhà ta ở phường Hà Khẩu… cũng vì cớ ấy”.
- Bọn quan lại hầu cận trong phủ chúa đã nhũng nhiễu dân bằng những thủ đoạn sau:
- Vu oan giá họa, tống tiền nhân dân: Đây là thủ đoạn thường thấy nhất của bọn quan lại nhũng nhiễu. Chúng thường tìm cách vu oan cho dân, để rồi ép buộc họ phải nộp tiền chuộc.
- Tự tiện bắt bớ, giam cầm dân: Bọn quan lại có thể tự ý bắt bớ, giam cầm dân, bất kể họ có tội hay không. Chúng làm như vậy chỉ để củng cố quyền lực và thu tiền của dân.
- Tước đoạt tài sản của dân: Bọn quan lại thường tìm cách tước đoạt tài sản của dân, bằng cách bắt nộp thuế, trưng thu lương thực, hoặc cướp bóc.
- Áp bức, bóc lột dân: Bọn quan lại thường áp bức, bóc lột dân bằng cách bắt họ làm việc nặng nhọc, cống nạp nhiều thứ thuế, và thu thêm nhiều loại thuế vô lý.
- Ý nghĩa đoạn văn cuối bài:
- Đoạn văn này thể hiện sự bức xúc, phẫn nộ của tác giả trước những hành động nhũng nhiễu, tàn bạo của bọn quan lại trong phủ chúa. Tác giả kể rằng, nhà ông ở phường Hà Khẩu, vì vậy ông đã chứng kiến rất nhiều những vụ nhũng nhiễu, bắt bớ, giam cầm, tước đoạt tài sản, áp bức, bóc lột dân. Ông đã chứng kiến cảnh những người dân vô tội bị bọn quan lại bắt bớ, giam cầm, tước đoạt tài sản, áp bức, bóc lột một cách tàn bạo. Ông đã cảm thấy vô cùng đau xót, thương cảm cho những người dân bất hạnh đó.
- Đoạn văn này còn thể hiện thái độ phê phán sâu sắc của tác giả đối với những hành động nhũng nhiễu, tàn bạo của bọn quan lại trong phủ chúa. Tác giả cho rằng, những hành động đó là một biểu hiện của sự suy đồi đạo đức, của chế độ phong kiến, gây ra những bất ổn trong xã hội.
Tóm lại, đoạn văn cuối bài đã thể hiện rõ nét thái độ bức xúc, phẫn nộ và phê phán sâu sắc của tác giả đối với những hành động nhũng nhiễu, tàn bạo của bọn quan lại trong phủ chúa.
Câu 3: Theo em, thể văn tùy bút trong bài có gì khác so với thể truyện mà các em đã học ở bài trước ?
| Thể loại | Tùy bút | Truyện |
| Khái niệm | Là thể loại văn học ghi chép lại những điều mà tác giả đã được chứng kiến hoặc nghe kể, có thực, bộc lộ thái độ, cảm xúc, suy tư, nhận thức, đánh giá của mình về con người, cuộc sống. | Là thể loại văn học dùng để kể lại một chuỗi sự việc có liên quan với nhau, có nhân vật, có cốt truyện, có kết thúc. |
| Nội dung | Ghi chép lại những điều mà tác giả đã được chứng kiến hoặc nghe kể, có thực, bộc lộ thái độ, cảm xúc, suy tư, nhận thức, đánh giá của mình về con người, cuộc sống. | Kể lại một chuỗi sự việc có liên quan với nhau, có nhân vật, có cốt truyện, có kết thúc. |
| Phương thức biểu đạt | Thể hiện qua lời văn tự sự, trữ tình, có sử dụng yếu tố miêu tả, biểu cảm, nghị luận. | Thể hiện qua lời văn tự sự, có sử dụng yếu tố miêu tả, biểu cảm, nghị luận. |
| Bố cục | Không có bố cục chặt chẽ, thường là kết cấu phóng túng, tự do. | Có bố cục chặt chẽ, thường là kết cấu ba phần: mở bài, thân bài, kết bài. |
| Nhân vật | Thường là nhân vật lịch sử, nhân vật có thật. | Có thể là nhân vật lịch sử, nhân vật có thật, hoặc nhân vật hư cấu. |
| Cốt truyện | Không có cốt truyện, chỉ ghi chép lại những điều mà tác giả đã được chứng kiến hoặc nghe kể. | Có cốt truyện, có sự phát triển của các sự việc, nhân vật. |
| Kết thúc | Không có kết thúc cụ thể, thường là kết thúc mở. | Có kết thúc cụ thể, thể hiện sự thành công hay thất bại của nhân vật. |
LUYỆN TẬP
Căn cứ vào bài Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh và cả bài đọc thêm dưới đây, hãy viết một đoạn văn ngắn trình bày những điều em nhận thức được về tình trạng đất nước ta vào thời vua Lê – chúa Trịnh cuối thế kỉ XVIII.
- Căn cứ vào bài Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh và cả bài đọc thêm, ta có thể nhận thức được tình trạng đất nước ta vào thời vua Lê – chúa Trịnh cuối thế kỉ XVIII như sau:
- Chính trị: Mâu thuẫn giữa vua Lê và chúa Trịnh ngày càng gay gắt. Chúa Trịnh nắm quyền bính tối cao, vua Lê chỉ là bù nhìn. Triều đình rối ren, nội bộ chia rẽ.
- Kinh tế: Nông nghiệp lạc hậu, nạn đói thường xảy ra. Công thương nghiệp phát triển chậm.
- Xã hội: Mâu thuẫn giai cấp gay gắt. Nông dân bị áp bức, bóc lột nặng nề.
Tình trạng đất nước ta vào thời vua Lê – chúa Trịnh cuối thế kỉ XVIII vô cùng rối ren, suy tàn. Đây là nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của chế độ phong kiến Việt Nam sau này.
Cụ thể, trong bài Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh, tác giả Phạm Đình Hổ đã miêu tả cuộc sống xa hoa, lộng lẫy của chúa Trịnh và các quan lại hầu cận. Chúa Trịnh Sâm cho xây dựng nhiều cung điện, đình đài, cho đúc chuông lớn, chuông nhỏ, đặt ở nhiều nơi trong phủ chúa. Các quan lại hầu cận cho người đi dò la khắp nơi, vơ vét, cướp đoạt của nhân dân để tâng công với chúa. Những thói hư tật xấu của bọn phong kiến thống trị đã gây ra bao nhiêu khổ cực cho nhân dân.
- Trong bài đọc thêm, tác giả đã chỉ ra những biểu hiện của tình trạng suy tàn của đất nước ta vào thời kì này:
- Chính trị: “Đất nước vô chủ, vua quan bất lực”.
- Kinh tế: “Nông nghiệp sa sút, dân đói rét, thương nghiệp đình trệ”.
- Xã hội: “Mâu thuẫn giai cấp gay gắt, nông dân nổi dậy chống đối”.
Tình trạng đất nước ta vào thời vua Lê – chúa Trịnh cuối thế kỉ XVIII đã cho thấy sự suy tàn của chế độ phong kiến Việt Nam. Đây là nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của chế độ phong kiến Việt Nam sau này.
Với những hướng dẫn soạn bài Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh (trích Vũ trung tùy bút) – Ngữ văn 9 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.